2ον.-Τελευταῖον
Μερικοὶ θέλουν ἡ συμβουλή τους στὸν ἀδελφὸ νὰ ἔχει ἄμεσο ἀποτέλεσμα. Ὅπως συμβαίνει μὲ τὰ παραγγέλματα στὸ στρατό! Συμβουλεύουν χωρὶς νὰ ἔχουν ὑπομονή. Ἡ συμβουλὴ μοιάζει μὲ σπόρο ποὺ πέφτει στὸν ἀγρὸ καὶ δίνει καρπὸ ἀνάλογο μὲ τὴν ποιότητα τοῦ ἐδάφους. Πρέπει, δηλαδή, νὰ βρεῖ πνευματικὴ ἀνησυχία καὶ καλὴ προαίρεση. Ὅταν ὅμως φτάνει σὲ ὦτα μὴ ἀκουόντων, δὲν πρόκειται νὰ ἔχει τὸ παραμικρὸ ἀποτέλεσμα. Πολλὲς φορὲς χρειάζεται νὰ συνομιλήσει κανεὶς μὲ τὸν ἀδελφὸ ποὺ θέλει νὰ συμβουλέψει, γιὰ νὰ προλειάνει τὴν ψυχή του, νὰ προβληματισθεῖ καὶ νὰ συμφωνήσει μὲ τὶς ἰδέες του. Ἡ συμβουλὴ πρέπει νὰ εἶναι ἀπάντηση στὰ ἐρωτήματά του. Νὰ εἶναι τὸ σωτήριο συμπέρασμα.
Ὁ ἄνθρωπος γενικὰ ἐπηρεάζεται πολὺ ἀπὸ τοὺς λόγους τῶν ἄλλων καὶ συχνὰ ὁδηγεῖται καὶ σὲ ἀνάλογες πράξεις. Ἂν ἀκούει λόγους ἐπιπόλαιους, ἀνόητους καὶ αἰσχρούς, θὰ ἀρχίσει καὶ αὐτὸς παρόμοια τακτικὴ καὶ χωρὶς νὰ τὸ συνειδητοποιήσει, θὰ προχωρήσει καὶ σὲ αἰσχρὲς πράξεις. Μοιάζει μὲ τὸ ἱστιοφόρο πλοῖο, ποὺ τὸ ὁδηγοῦν οἱ ἄνεμοι πότε ἐδῶ καὶ πότε ἐκεῖ.
Ἡ συμβουλὴ περιέχει πάντα ἕνα ἔλεγχο. Γι’ αὐτὸ πολλοὶ δυσανασχετοῦν καὶ ἀρνοῦνται νὰ τὴ δεχθοῦν, γιατί εἶναι καμπανάκι γιὰ πνευματικὴ ἀφύπνιση καὶ ἀλλαγὴ πορείας στὴ ζωή τους, δηλαδὴ νὰ ἐγκαταλείψουν τῆς ἁμαρτία καὶ νὰ καταπολεμήσουν τὰ πάθη τους. Αὐτὸ δὲν τὸ ἐπιλέγουν εὔκολα οἱ ἄνθρωποι. Ὅταν ὅμως κάποιος δεχθεῖ μιὰ συμβουλὴ καὶ τὴν ἀκολουθήσει στὴ ζωή του, ἔχει ἄλλη ψυχικὴ διάθεση. Δὲν ἐνοχλεῖται ὅταν τὴν ξανακούει, ἀντίθετα χαίρεται, γιατί τὴν ἐκλαμβάνει ὡς ἐπιβράβευση τῆς δικῆς του πράξης. Ὁ πρόθυμος λοιπὸν δέχεται τὴ συμβουλὴ ὡς ἔπαινο καὶ ὁ ὀκνηρὸς ὡς ἐνοχλητικὸ λόγο ποὺ τὸν ἀπορρίπτει.
Ὁ τρόπος ποὺ λέγεται ἡ συμβουλὴ στὸν ἄλλο παίζει σημαντικὸ ρόλο. Πρωτίστως ἡ συμβουλὴ πρέπει νὰ ξεκινάει ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸν ἐλεγχόμενο, νὰ μὴ εἶναι ἀπότομη καὶ σκληρή, νὰ μὴ διατυπώνεται μὲ ὁρμή, νὰ μὴ περιέχει βαριὲς ἐκφράσεις, τὰ λόγια νὰ εἶναι εὔκολα, ὄχι δύσκολα, γιὰ νὰ δημιουργεῖται ἡ αἴσθηση ὅτι μπορεῖ νὰ ἐφαρμοσθεῖ χωρὶς κόπο.
Ὁ συμβουλεύων δὲν πρέπει νὰ θεωρεῖ τὸν ἑαυτό του αὐθεντία, οὔτε νὰ ἔχει πνεῦμα δεσπότη καὶ ἐξουσιαστῆ. Ἀντίθετα, πρέπει νὰ εἶναι στοργικὸς καὶ εὐχάριστος.
Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος παρομοιάζει τὴν ἥμερη συμβουλὴ μὲ ζέφυρο (δυτικὸ ἄνεμο) καὶ μὲ κελαδήματα μελῳδικῶν πουλιῶν. Εἶναι ἀξιοπρόσεκτα τὰ λόγια του: «Ὅταν δὲν βγαίνουν ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ψυχῆς διαθέσεις ἐπιθετικές, ἀλλὰ λόγια ἥμερα καὶ εὐγενικά, ποὺ θυμίζουν τὴν ἁπαλότητα τοῦ ζεφύρου, καθὼς καὶ συμβουλές, ποὺ δὲν εἶναι στυφὲς (χωρὶς ζωντάνια καὶ ἐγκαρδιότητα) καὶ πικρές, ἀλλὰ μοιάζουν μὲ τὰ κελαδήματα τῶν μελῳδικῶν πουλιῶν, πῶς μπορεῖ νὰ πεῖ κανεὶς ὅτι αὐτὸ δὲν εἶναι προτιμότερο; Γιατί ἡ αὔρα τῶν καλῶν λόγων δὲν πέφτει πάνω σ’ ἕνα ψυχρὸ σῶμα, ἀλλὰ ἀνασταίνει καὶ εὐφραίνει ψυχές»4.
Οἱ ἐξατομικευμένες συμβουλὲς πρέπει νὰ λέγονται μὲ μυστικὸ τρόπο καὶ ὄχι μποστὰ στὰ μάτια τῶν πολλῶν καὶ νὰ συνδυάζονται μὲ ἔπαινο διαφόρων πράξεων τῶν ἀνθρώπων στοὺς ὁποίους ἀπευθύνονται. Πολλὲς φορὲς συμβουλεύουμε καὶ μὲ τὸν δικό μας ἐνάρετο βίο, χωρὶς νὰ χρησιμοποιοῦμε λόγους. Αὐτὸ δυστυχῶς τὸ παραθεωροῦν οἱ ἄνθρωποι τῶν εὔκολων συμβουλῶν, μ’ αὐτὸ χρησιμοποιοῦν τὸ ἄθλιο προσωπεῖο τῆς ὑποκρισίας. Ἀλλὰ αὐτὲς οἱ συμβουλὲς εἶναι προκλητικὲς καὶ ἐξοργίζουν ἀκόμα καὶ τοὺς καλοπροαίρετους.
Οἱ συνειδητοὶ χριστιανοὶ πρέπει νὰ συμβουλεύουν, χωρὶς νὰ γίνονται φορτικοὶ καὶ χωρὶς νὰ ξεπερνοῦν τὰ ὅρια. Καὶ νὰ μὴ ἀπογοητεύονται στὴν προσπάθειά τους, γιατί «ἔγκλημα δὲν εἶναι τὸ νὰ μὴ πείσουμε, ἀλλὰ τὸ νὰ μὴ συμβουλέψουμε»5.
Πρεσβ. Διονύσιος Τάτσης
Σημειώσεις:
4. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, ὅπ. παρ., σελ. 331. 5. Ὅπ. παρ., σελ. 353.