Τοῦ κ. Pierre Hillard, τ. Καθηγητοῦ Διεθνῶν Σχέσεων
Μτφ: Μηνᾶς Συμεωνίδης
Ἐρ.: Ἡ γεωπολιτικὴ εἶναι τὸ κέντρον τῶν ἐργασιῶν σας. Ποιοὶ εἶναι οἱ λόγοι;
Η.P.: Ὁ Ναπολέων Α΄ ἔλεγε, ὅτι «(Ἡ Γαλλία) Κάνει πολιτικὴ λόγῳ τῆς γεωγραφίας της». Ὁ ὅρος εἶναι ἐπινόησις τοῦ Σουηδοῦ Rudoff Kgellor (1864-1922). Οἱ Γεωπολιτικοὶ Friedrich Ratzel (1844-1904) ἐπεξεργάσθησαν τοὺς ὅρους, διὰ τὰς ἀνάγκας τῆς γερμανικῆς διανοήσεως (elite), κατὰ τὴν περίοδον τοῦ II -III Reich (Κράτους). Διότι ὁ ὅρος «LebensRaum – Ζωτικὸς Χῶρος», εἶναι ἀρχὴ ἐκφρασθεῖσα ὑπὸ τοῦ Karl Haushofer (1869-1946) καὶ εἶναι ὁ πρωταίτιος τῆς ἀρχῆς «Ἡ οἰκονομία τῶν μεγάλων Χωρῶν», τῆς ὁποίας ἔκφρασις εἶναι τὰ περιφερειακὰ «συγκροτήματα» ὡς ἡ Ε.Ε. ἡ Ἀφρικανικὴ Ἕνωσις, ἡ Εὐρωασιατικὴ Ἕνωσις.
Ὁ λόγος ὅλων αὐτῶν; Ἡ Αὐτοκρατορικὴ Γερμανία ἤθελε νὰ ἀσκήση πολιτικὴν ἐλέγχου τῆς Εὐρώπης ἔναντι τῆς θαλασσοκρατίας τῶν Ἀγγλο-σαξόνων.
Ἡ τελευταία ἐχάραξε πολιτικήν, διὰ τὸν ἔλεγχον τῶν θαλασσῶν, διὰ νὰ καταστήσῃ παράλυτες τὶς ἠπειρωτικὲς δυνάμεις, τὴν Γερμανίαν κατὰ πρῶτον, τὴν Ε.Σ.Σ.Δ. ἀργότερα τὴν σημερινὴν Ρωσίαν, καὶ τὴν Κίναν.
Πρωταίτιοι εἶναι, Halford John Mackindov (1861-1947), καὶ ὁ γεωπολιτικὸς Ἀμερικανὸς Alfred Mahan (1890-1914), οἱ ὁποῖοι ὑπεστήριξαν τὴν πολιτικὴν ἡγεμονίας.
Ὁ Halford J. Mackindov ὑπεστήριξε τὴν ἰδέαν τῆς ζώνης pivot -ὅρος μαθηματικός-, ὁ ὁποῖος ἐνέχει τὴν σημασίαν τοῦ συγκεντρωτισμοῦ (Heartland) καὶ σκοπὸν εἶχε νὰ ἐμποδίσῃ τὴν ἑνοποίησιν Εὐρώπης – Εὐρασίας, μὲ πρωτοβουλίαν τῶν Γερμανῶν ἤ τῶν Ρώσων.
Ἡ πολιτικὴ αὐτὴ ἐπεξεργάσθηκε ἔτι περισσότερον ὑπὸ τοῦ Nicholas Skykman (1893-1948), καὶ ἐπενόησε τὸν ὅρον -rimland- δηλ. ἔλεγχος τῶν χωρῶν συνορευόντων μὲ τὴν Εὐρασίαν.
Εἶναι ἡ γεωπολιτικὴ τῆς «καναλοποιήσεως τῶν χωρῶν», ποὺ ἐφαρμόσθηκε ἀπὸ τὸ 1945.
Καὶ ἡ ἀρχὴ αὐτή, ἐτέθη ὑπὸ ἰσχυρὰν ἀμφισβήτησιν ὑπὸ τοῦ Vladimir Putin καὶ τοῦ Χi Jinping.
Ἐρ.: Τὸ τελευταῖον βιβλίον σας ἀναλύει τὴν Ἱστορίαν τῆς Ρωσίας μέσῳ τῆς γεωπολιτικῆς της, καὶ περιλαμβάνει αὐτὴ πρὶν τὴν διένεξιν μὲ τὴν Οὐκρανίαν.
Η.P.: Ἡ κατανόησις τῆς πολιτικῆς Putin, πρέπει νὰ γίνη κατανοητὴ μέσα στὴν ἱστορία.
Ἐξετάζω τὸ ζήτημα ὑπὸ τὸ πρῖσμα τῆς γεωπολιτικῆς, ἀλλὰ καὶ σὲ στενὴν σύνδεσιν, μὲ τὸν «μυστικισμόν», τὸ γράφω μὲ ἐπιφύλαξιν. «Γεωπολιτικὴ καὶ «Μυστικισμὸς» (ἔννοια εὐρεῖα) τῆς Ρωσίας, εἶναι ἀδιαχώριστο σύνολο.
Ἐκ τοῦ παρελθόντος, ἡ ἐπιδρομὴ τῶν Vikings, οἱ ὁποῖοι ἔφερον τὴν ὀνομασίαν Varègues, (ΙΧ αἰών)- εἶναι οἱ γνωστοὶ Βαράγγοι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν κατακλύσει τὴν Κωνσταντινούπολιν – γρήγορα ἐξισλαμίσθηκαν καὶ ἔδωσαν τὴν δυναστείαν τοῦ Riourikides. Ἡ βάπτιση τοῦ Vladimir τοῦ Ι, τὸ 998 μ.Χ. φέρει τὰ ἄνω-κάτω μὲ τὸ πριγκηπᾶτο τοῦ Κιέβου, ἤ «Rus Kiev», ἑστία πολιτισμοῦ τῶν Ρώσων ἐντὸς τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου, εἰς στενωτάτην σχέσιν, μὲ τὴν Αὐτοκρατορίαν τοῦ Βυζαντίου. Τὸ σχίσμα τοῦ 1054, ἡ λεηλασία καὶ καταστροφὴ τῆς Κων/πόλεως τὸ 1204, ἀπὸ τὶς ὀρδὲς τῶν σταυροφόρων ἔθεσαν σὲ πολὺ δυσχερῆ θέσιν τὶς ἐμπορικὲς σχέσεις τοῦ Βυζαντίου μὲ τὸ πριγκηπᾶτον τοῦ Κιέβου, ἡ ἔναρξις τῆς ἐπιδρομῆς τῶν Μογγόλων ἀπὸ τὸ 1223 (ἡ κατάληψις διήρκεσε περὶ τοὺς τρεῖς αἰῶνας) καὶ ἡ νίκη τῶν Ὀθωμανῶν, τὸ 1453, ἔθεσαν τὸ τέλος τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας.
Αὐτὰ ἦσαν τὰ θεμελιώδη στοιχεῖα, τὰ ὁποῖα καθώρισαν τὴν ἀνάδυσιν τῆς ρωσικῆς μοναδικότητος (singularité) (ἔννοια θετική!!).
Ὁ Ivan III (1440-1505), ἐκτὸς ἀπὸ τὴν προσπάθειαν ἀποχωρήσεως – ἐκδιώξεως τῶν Μογγόλων ἀπὸ τὰ ρωσικὰ ἐδάφη, νυμφεύεται τὴν ἀνηψιάν τοῦ Κων/νου Παλαιολόγου ΧΙ.
Ἔχουμε κατὰ τρόπον ἀναμφισβήτητον τὴν μεταβίβασιν τῆς πολιτικῆς καὶ βιολογικῆς ἐξουσίας τοῦ Βυζαντίου πρὸς τὸν ρωσικὸν κόσμον. Ἡ Τρίτη Ρώμη γεννᾶται.
Ἐξ αἰτίας αὐτοῦ τοῦ γάμου, οἱ Βυζαντινοὶ ἔδωσαν τὸ δικαίωμα οἱ Ρῶσοι νὰ φέρουν δικαιωματικά τὸν δικέφαλον ἀετὸν εἰς ὅλα τὰ σύμβολά των.
Δὲν ἦτο αὐθαιρεσία τῶν Ρώσων, οἰκειοποίησις τῶν αὐτοκρατορικῶν συμβόλων αὐθαιρέτως, ὡς πολλοὶ διαδίδουν, ὁριζοντίως – καθέτως.(1)
Ἐρ: Ἐξ ἀρχῆς ἡ Ρωσία «ἱππεύει» μεταξὺ Ἀνατολῆς – Δύσεως. Αὐτὴ ἡ κατάστασις εἶναι ἕνα συνεχὲς ἐκκρεμὲς λόγῳ τῆς Ἱστορίας της;
H.P.: Ἡ ἐπέκτασις τῶν Ρώσων πρὸς Ἀνατολάς, πέραν τῶν Οὐραλίων ὀρέων ὥς τὸν Εἰρηνικὸν Ὠκεανὸν ἦτο τὸ ἰσοδύναμον τῆς κατακτήσεως τῆς Δύσεως ὑπὸ τῶν Ἀμερικανῶν. Οἱ πόλεμοι ἐναντίον τῆς Σουηδίας καὶ τῆς Δημοκρατίας τῶν δύο Ἐθνῶν (Πολωνίας – Λιθουανίας), κατὰ τοὺς XVII καὶ XVIII αἰῶνας ἐπέτρεψαν εἰς τὴν Ρωσίαν νὰ προχωρήση πρὸς Δυσμάς.
Ἡ πολιτική τοῦ Μεγάλου Πέτρου (1672-1725) μὲ τὴν ἵδρυσιν τῆς Ἁγίας Πετρουπόλεως, ἐθεωρήθη ὡς ἕνα ἀνοικτὸ παράθυρο πρὸς τὴν Εὐρώπην.
Ἐξ αἰτίας αὐτῆς τῆς ἐπεκτάσεως, πρὸς Ἀνατολὰς καὶ Δυσμάς, σλαβόφιλα ρεύματα καὶ δυτικά – «ἐξεσχίζοντο» ποῖος θὰ προσδέσῃ στὴν Ρωσίαν, ἤ πρὸς τὴν Εὐρασίαν ἤ πρὸς τὴν Εὐρώπην. Διαπιστώνεται, κατὰ τὸν XIX αἰῶνα, ἡ ἐκπήδησις ἀπὸ τοὺς κόλπους τῆς ρωσικῆς elite, ρεύματος, τὸ ὁποῖον ἀναζητοῦσε τὴν ἀπαγκίστρωσιν ἀπ’ αὐτὰ τὰ ρεύματα ἐν ὄψει μιᾶς θεωρήσεως – παγκοσμίου καὶ μεσσιανικῆς.
Ὁ συγγραφεύς Fyodor Dostoevsky, στὸ ἔργο του «Ὁ λόγος γιὰ τὸν Πούσκιν», δὲν δίστασε νὰ ἐμφυσήση στὸ ἀκροατήριό του, σὲ μίαν διάλεξιν, τὴν 08 Ἰουνίου 1880, ποῖος εἶναι ὁ ἀληθινὸς ρόλος τῆς Ρωσίας, ἀποστολὴ ἡ ὁποία ξεπερνᾶ εὐρέως τὶς μικροεχθρότητες μεταξὺ σλαβοφίλων καὶ Δυτικῶν.
Ἕνα ἀπόσπασμα τῆς ἐποχῆς: «Τί ἐσήμαινε, δι’ ἐμὲ αἱ μεταρρύθμισεις τοῦ Μεγάλου Πέτρου; Ἦτο ἡ εἰσαγωγὴ τῶν Εὐρωπαϊκῶν κοστουμιῶν, ἡ ἐπιστήμη καὶ αἱ εὐρωπαϊκαὶ ἀνακαλύψεις; Σκεφθεῖτε: Ἴσως ὁ Μέγας Πέτρος, νὰ μὴ τὴν εἶχε ἐπιχειρήσει, παρὰ διὰ σκοπὸν χρήσιμον. Ἀλλ’ ἀργότερα ὑπήκουσε βεβαίως σὲ ἕνα μυστηριακὸ συναίσθημα, τὸ ὁποῖο καλλιεργοῦσε, διὰ νὰ προετοιμάση, διὰ τὴν Ρωσίαν, ἕνα μέλλον μεγάλο – ἰσχυρό.
Ὁ ρωσικὸς λαός, κατ’ ἀρχάς, εἶδε τὸ ὅλον ἐγχείρημα ὡς ὑλικὴν πρόοδον, καὶ χρήσιμον, ἀλλὰ δὲν ἄργησε νὰ ἀντιληφθῆ ὅτι ἡ προσπάθεια, διὰ τὴν ὁποίαν ἐκαλεῖτο νὰ ἐκπληρώσῃ, τὸν ὡδηγοῦσε πολὺ μακριὰ καὶ πολὺ ὑψηλά.
Ἕως τώρα, μεγαλώσαμε μὲ τὴν ἔννοια τῆς πανανθρώπινης ἑνότητας.
Βεβαίως, ὁ προορισμὸς τῆς Ρωσίας εἶναι παν-εὐρωπαϊκὸς καὶ παγκόσμιος.
Ὄντας ἕνας ἀληθινὸς Ρῶσος, δὲν σημαίνει, ἴσως, νὰ γίνει ὁ ἀδελφός ὅλων τῶν ἀνθρώπων, -«ὁ οἰκουμενικός – παγκόσμιος ἄνθρωπος. Αὐτὴ ἡ διαίρεσις μεταξὺ σλαβοφίλων καὶ Δυτικῶν, δὲν εἶναι, παρὰ τὸ ἀποτέλεσμα μιᾶς γιγάντιας ἀσυνεννοησίας».