ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΙΩΗΛ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (†)
ΘΕΜΑ 3ον: «Τὸ Μυστήριον τοῦ Βαπτίσματος» Γ΄ Μέρος
8ον
2ον Νηπιοβαπτισμός
Ὀρθόδοξος: Ἐγώ νομίζω ἐάν ἀνατρέξωμεν εἰς τὴν Παράδοσιν τῶν τεσσάρων πρώτων αἰώνων.
Εὐαγγελικός: Συμφωνῶ. Ἄς ἔλθωμεν εἰς τήν Παράδοσιν ταύτην. Ἀνοίγω τήν Ἱστορίαν τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ. Στεφανίδη, ὁ ὁποῖος εἰς τόν Α΄. τόμον σελ. 95-96 γράφει τά ἑξῆς: «Ὁ Τερτυλλιανός προέτρεπε νά ἀναβάλλωσι τό βάπτισμα μέχρι τῆς ὥρας, κατά τήν ὁποίαν θά ἀπεφάσιζον νά ζήσωσιν ἔγγαμον ἤ ἄγαμον βίον. Οἱ μέλλοντες νά γίνωσι κληρικοί ἀνέβαλλον τό βάπτισμα μέχρις τῆς χειροτονίας των, οἱ δέ λαϊκοί μέχρι σοβαροῦ κινδύνου τῆς ζωῆς των. Περί τό 300 μ.Χ. ἡ ἀναβολή τοῦ βαπτίσματος ἦτο εἰς μεγάλην διάδοσιν». Αὐτά λέγει ὁ καθηγητής σας. Καί σέ ἐρωτῶ: Ὁ Τερτυλλιανός ἐγεννήθη τό 155 μ.Χ. ἑπομένως ἡ γνώμη του εἶναι γνώμη τῶν Πατέρων τῶν τεσσάρων πρώτων αἰώνων. Πλήν αὐτοῦ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἐβαπτίσθη εἰς μεγάλην ἡλικίαν περίπου 25 ἐτῶν (ἰδέ Πατρολογίαν Μπαλάνου). Πῶς λοιπόν ἔπειτα ἀπό ὅλα αὐτά ὁμιλεῖτε περί νηπιοβαπτισμοῦ κατὰ τοὺς Πατέρες τῶν τεσσάρων πρώτων αἰώνων;
Ὀρθόδοξος: Τό χωρίον τοῦ Καθηγητοῦ τῆς Ἱστορίας τοῦ Πανεπιστημίου κ. Στεφανίδη δὲν τὸ ἀνεφέρετε ὁλόκληρον ἀλλά κολοβωμένον. Θὰ σᾶς τό ἀναφέρω ἐγώ ὁλόκληρον, ὅπως ἔχει. Ὁ ἐν λόγῳ καθηγητής λέγει: «Πρῶτος ὁ Τερτυλλιανός ἀναφέρει ἀναδόχους καί παρατηρεῖ διατί ἡ ἀθῴα ἡλικία τρέχει εἰς τήν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν (ἐννοεῖται διά τοῦ βαπτίσματος). Ἐκ τούτων πληροφορούμεθα δύο τινά: 1ον ὅτι εἶχεν ἐπικρατήσει ἡ συνήθεια νά βαπτίζωνται εἰς μικράν ἡλικίαν (Πρβλ. Ἱππολύτου ἐκκλησιαστικήν Διάταξιν κεφ. 46 καί 64, Κυπριανοῦ ἐπιστολή 64 κεφ. 2 καὶ 4) καί 2ον ἤρχισεν ἄλλη συνήθεια νά ἀναβάλλεται τό βάπτισμα…» Μετά τοῦτο κ. Εὐαγγελικέ ἀκολουθεῖ ἐκεῖνο τό ὁποῖον σεῖς εἴπατε. Ἑπομένως ἀπό τό 150 μέχρι τό 300 μ.Χ. ὑπῆρχον δύο ρεύματα τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ καί ἡ ἀναβολή τοῦ βαπτίσματος.
Εὐαγγελικός: Ποῖον ἐκ τῶν δύο ρευμάτων πρέπει νά θεωρηθῇ ὡς Παράδοσις κατά την γνώμην σας;
Ὀρθόδοξος: Προφανῶς ἐκεῖνο τό ὁποῖον ἔχει Ἀποστολικήν μέν διαδοχήν καί συνέχειαν. Καί Ἀποστολικήν μέν διαδοχήν ἔχει ὁ νηπιοβαπτισμός καί ὄχι ἡ ἀναβολή τοῦ βαπτίσματος, διότι ἡ ἀναβολή τοῦ βαπτίσματος ἐνεφανίσθη τό πρῶτον μετά τό 150 μ.Χ. ἐπί τοῦ Τερτυλλιανοῦ, ἐνῷ ὁ νηπιοβαπτισμός κατά τήν ὁμολογίαν τοῦ Ὠριγένους εἰς τὸ ὑπόμνημά του εἰς τήν πρός Ρωμαίους ἐπιστολήν 5,9 χαρακτηρίζει τόν νηπιοβαπτισμόν ὡς Ἀποστολικήν Παράδοσιν.
Ὁ Εἰρηναῖος 150 μ.Χ. ἀναφέρει ρητῶς «renascuntur in Deum infants parvulos juvenes seniors» (κατά αἱρέσεων 2,22) ἤτοι «ἀναγεννῶνται ἐν Θεῷ νήπια, μικρά παιδία, νέοι, γέροντες»· τά νήπια πῶς ἀναγεννῶνται εἰμή διά τοῦ βαπτίσματος;
Ὁ ἴδιος ὁ Τερτυλλιανός (150-220 μ.Χ.) μαρτυρεῖ ὑπάρχουσαν τήν κατάστασιν τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ ἔστω καί ἄν ἀποτρέπῃ ταύτην λέγων: «quid festinate innoces aetas ad remissionem reccatorum», ἤτοι διατί σπεύδει ἡ ἀθώᾳ ἡλικία εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν (διά τοῦ βαπτίσματος);
Ὁ ἅγιος Κυπριανός 250 μ.Χ. ὑποστηρίζει πολύ τόν νηπιοβαπτισμόν, λέγων: «ἄν ἡλικιωμένοι ἄνθρωποι ἀξιοῦνται τῆς χάριτος τοῦ βαπτίσματος, οἱ ὁποῖοι πρό τοῦ βαπτίσματος εἶχον περιπέσει εἰς μεγάλα ἐγκλήματα πόσῳ μᾶλλον πρέπει νά ἀξιῶνται τῆς χάριτος τοῦ βαπτίσματος τά παιδία, τά ὁποῖα οἰκειωθελῶς δέν ἡμάρτησαν, εἶναι δέ μόνον μέτοχα τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος ξένου πρός τήν θέλησίν των;» Ἐπιστολή 64η.
Ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος εἰς τὸν λόγον αὐτοῦ εἰς τό Ἅγιον Βάπτισμα λέγει: «ἔστι σοι νήπιον; μὴ λαβέτω καιρόν ἡ κακία. Ἐκ βρέφους ἁγιασθήτω ἐξ ὀνύχων καθιερωθήτω τῷ πνεύματι». Ὁμοίως ὁμιλεῖ καί ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης εἰς λόγον του πρός τούς βραδύνοντας τό βάπτισμα.
Ὁ δέ Ἱερὸς Χρυσόστομος γράφει: «ἔξεστι καί ἐν ἀώρῳ ἡλικίᾳ καί ἐν μέσῃ καί ἐν αὐτῷ τῷ γήρᾳ δέξασθαι τήν ἀχειροποίητον περιτομήν, τό βάπτισμα». Bareille τομ. 7ος, 598.
Ἐξ αὐτῶν βλέπομεν ὅτι ἀπό τό 150 μ.Χ. μέχρι τοῦ 300 μ.Χ. παραλλήλως πρός τήν ἀνεφανεῖσαν τότε συνήθειαν τῆς ἀναβολῆς τοῦ βαπτίσματος ὑπῆρχε καί ὁ νηπιοβαπτισμός, ὁ ὁποῖος ἀπό τοῦ 300 καί ἔπειτα ἐπεβλήθη ὁριστικῶς. Καί σᾶς ἐρωτῶ, κ.Εὐαγγελικέ, ποία εἶναι Παράδοσις σύμφωνος μέ τήν ἐντολήν τοῦ Κυρίου «ἐγώ εἰμι μεθ’ ὑμῶν πάσας τάς ἡμέρας» ὁ νηπιοβαπτισμός, ὁ ὁποῖος ἔχει κατά τόν Ὠριγένην Ἀποστολικήν Παράδοσιν, ἐγίνετο ἀπό τό 150-300 ὑπό πολλῶν ἤ ὀλίγων, αὐτό εἶναι ἀδιάφορον, καί κατόπιν ἐπεβλήθη ὁριστικῶς καί συνεχίζεται μέχρι σήμερον ὑπό τῶν Ὀρθοδόξων ἤ ἡ ἀναβολή τοῦ βαπτίσματος, ἡ ὁποία ἐνεφανίσθη σὰν κομήτης ἀπό τό 150 -300 καί ἡ ὁποία οὔτε Ἀποστολικήν διαδοχήν ἔχει, ὡς μαρτυρεῖ ὁ Ὠριγένης, οὔτε καί κατόπιν συνεχίσθη μέχρι τό 1500, ὅτε ἀνεφάνητε σεῖς; Ἐγώ νομίζω ὅτι παράδοσις πραγματική εἶναι ἡ τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ.
Εὐαγγελικός: Καί αἱ ἀντιλογίαι καί ἀντιρρήσεις κατά τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ ἀπό τό 150-300 δέν θά ληφθοῦν ὑπ’ ὄψιν;
Ὀρθόδοξος: Ὡς σᾶς εἶπον αὕτη οὔτε ἀρχήν Ἀποστολικήν ἔχει οὔτε συνέχειαν. Ἄρα οὐδεμίαν ἀξίαν. Ἄλλως τε ἀμφιβάλλετε εἰς τόν νηπιοβαπτισμόν, ἐπειδή ἀπό τό 150-300 ὑπῆρξαν ἀντιρρήσεις τινές ἄν καί παραλλήλως ὑπῆρχε καί ὁ νηπιοβαπτισμός; Ἄκουσον! Ὑπάρχουσι βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης, ὅπως εἶναι ἡ ἐπιστολή τοῦ Ἰακώβου, Δευτέρα ἐπιστολή τοῦ Πέτρου, δευτέρα καί Τρίτη ἐπιστολή τοῦ Ἰωάννου καί Ἀποκάλυψις (ἱστορ.Εὐσεβ. ΙΙΙ,25) πέντε βιβλία, διά τά ὁποῖα κατά τούς τρεῖς πρώτους αἰῶνας ὑπῆρχον ἀντιρρήσεις. Ὁ Ἱστορικός Εὐσέβιος ὀνομάζει αὐτά «ἀντιλεγόμενα». Ἐπεβλήθησαν ταῦτα μόλις τόν τέταρτον αἰῶνα. Διατί τάς ἀντιρρήσεις ἐπί τῶν βιβλίων τούτων δέν λαμβάνετε ὑπ’ ὄψιν σας καί δέχεσθε αὐτά ὡς γνήσια βιβλία, ἐνῷ τάς ἀντιρρήσεις ἐπί τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ ἀπό τοῦ 150-300 λαμβάνετε ὑπ’ ὄψιν καί ἀρνεῖσθε τοῦτον; Διατί δύο μέτρα καί δύο σταθμά;
Εὐαγγελικός:… Οὐδέν ἀπήντησε.
Ὀρθόδοξος: Συμπέρασμα: Τό βάπτισμα λοιπόν ὡς μυστήριον καί ὁ νηπιοβαπτισμός ὡς θεσμός μαρτυροῦνται ὑπό τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Πατέρων τῶν 4 πρώτων αἰώνων.