ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΙΩΗΛ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (†)
ΘΕΜΑ 4ον: «Περὶ Εὐχαριστίας ὡς θυσίας καὶ Ἱερωσύνης» Α΄ Μέρος
10ον
Ὀρθόδοξος: Ἐπιθυμεῖτε, κ. Εὐαγγελικέ, νά ἐξετάσωμεν τό μυστήριον τῆς θείας Εὐχαριστίας;
Εὐαγγελικός: Θά ἤθελα προηγουμένως τό περί ἱερωσύνης μυστήριον νά ἐξετάσωμεν.
Ὀρθόδοξος: Φυσικότερον ὅμως εἶναι νά ἴδωμεν πρῶτον τό περί Εὐχαριστίας, διότι ἄν ἀποδειχθῇ ὅτι ἡ θεία Εὐχαριστία εἶναι θυσία, εὔκολον εἶναι κατόπιν νά ἐξετασθῇ καί τό μυστήριον τῆς ἱερωσύνης. Ἐάν δηλαδή ἀποδειχθῇ ὅτι ἡ θεία Εὐχαριστία εἶναι θυσία, κατ’ ἀνάγκην πρέπει να δεχθῶμεν, ὅτι πρέπει νά ὑπάρχωσιν ἱερεῖς ἄρα πρέπει νά ὑπάρχῃ ἱερωσύνη.
Εὐαγγελικός: Ἔστω. Ἄς ἴδωμεν πρῶτον τό περί θείας Εὐχαριστίας.
Ὀρθόδοξος: Ἡμεῖς οἱ ὀρθόδοξοι δεχόμεθα, ὅτι ἡ θεία Εὐχαριστία εἶναι θυσία, διότι ὁ ἄρτος καί ὀ οἶνος μεταβάλλονται εἰς αὐτό τό Σῶμα καί Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, τό ὁποῖον ἐθυσίασθη ἐπί τοῦ Γολγοθᾶ.
Εὐαγγελικός: Ἡμεῖς ὅμως οἱ Εὐαγγελικοί δεχόμεθα ὅτι ὁ ἄρτος καί ὁ οἶνος τοῦ Κυριακοῦ δείπνου συμβολίζουσι τό σῶμα καί αἷμα τοῦ Κυρίου, ἑπομένως ἡ θεία Εὐχαριστία δέν εἶναι θυσία.
Ὀρθόδοξος: Θά βασισθῶμεν καί πάλιν εἰς τήν Ἁγίαν Γραφήν καί τήν Παράδοσιν τῶν τεσσάρων πρώτων αἰώνων, ἵνα ἀποδείξῃ ἕκαστος τάς ἀπόψεις του.
Εὐαγγελικός: Συμφωνῶ.
Ὀρθόδοξος: Ἄς ἔλθωμεν πρῶτον εἰς τήν Ἁγίαν Γραφήν. Ὁ Κύριος καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὁμιλοῦσιν ῥητῶς περί τοῦ μυστηρίου τούτου. Ὁ Κύριος δύο φορές κάμνει λόγον περί αὐτοῦ. Πρῶτον εἰς τό ἕκτον κεφάλαιον τοῦ κατά Ἰωάννην, ὅπου ὑπεσχέθη νά δώσῃ τό μυστήριον τῆς θείας Εὐχαριστίας καί κατά τόν μυστικόν δεῖπνον τήν προτεραίαν τοῦ θανάτου Του, ὅτε ἔδωσεν αὐτό. Ἄς ἔλθωμεν εἰς τό πρῶτον Ἰωάν. κεφ. 6, 52-67. Καί πρίν εἰσέλθωμεν εἰς τό θέμα μας ἐρωτῶ κύριε Εὐαγγελικέ: Τί λέγεται θυσία;
Εὐαγγελικός: Ἡ θυσία ἔχει δύο ἐννοίας, τήν εὐρεῖαν καί τήν στενήν. Εὐρεῖα ἔννοια εἶναι ἡ ἀφιέρωσις, ἡ καταστροφή πράγματός τινος ἀψύχου ἤ ἐμψύχου διά μιάν ἀνωτέραν ἰδέαν, ἡ δέ στενή ἔννοια εἶναι, ὅταν πρόκειται περί ἐμψύχου ὄντος ζώου ἤ ἀνθρώπου ἐν τῇ ἀφιερώσει τοῦ ὁποίου διά μίαν ἀνωτέραν ἰδέαν χωρίζεται τό σῶμα ἀπό τό αἷμα. Χωρία ἐκ τῆς Ἁγίας Γραφῆς διά τήν πρώτην θυσίαν ἔχομεν πλεῖστα· ἀναφέρω μερικά «θυσία ζῶσα ἡ λογική λατρεία», Ρωμ. 12,1 «θυσία αἰνέσεως… καρπός χειλέων ὁμολογούντων τόν Θεόν» Ἑβρ. 13, 15, «τῆς δέ εὐποιΐας καί κοινωνίας μή ἐπιλανθάνεσθε τοιαύτας γάρ θυσίας εὐαρεστεῖται ὁ Θεός» γενικῶς δέ «αἱ πνευματικαί θυσίαι» τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου Α΄, 2,5 καί αἱ ἀναίμακτοι θυσίαι τῆς Π. Διαθήκης ἄλευρον, λίβανον. ἔλαιον κ.λπ. Θυσίαν ἐν τῇ στενῇ ἐννοίᾳ εἶναι ὁ χωρισμός σώματος καί αἵματος χάριν τοῦ Θεοῦ. Τοιαῦται δέ εἶναι αἱ θυσίαι τῶν ζώων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί ἡ θυσία τοῦ Χριστοῦ ἐν Γολγοθᾷ καί οὐδεμία ἄλλη.
Ὀρθόδοξος: Ὀρθῶς ἐθέσατε τά ζητήματα. Εὐνόητον εἶναι ὅτι ἡμεῖς θά ἐξετάσωμεν, ἐάν ἡ θεία Εὐχαριστία εἶναι θυσία ἐν τῇ στενῇ ἐννοίᾳ, ἤτοι ἐάν ὑπάρχῃ ἐν αὐτῇ χωρισμός σώματος καί αἵματος.
Εὐαγγελικός: Βεβαίως.
Ὀρθόδοξος: Ἄς ἔλθωμεν εἰς τό κατά Ἰωάν. 6,52-67. Ὁ Κύριος λέγει κατά τήν ὑπόσχεσιν τοῦ μυστηρίου τούτου: «Ἀμήν ἀμήν λέγω ὑμῖν· ἐάν μή φάγητε τήν σάρκα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου καί πίητε αὐτοῦ τό αἷμα οὐκ ἔχετε ζωήν ἐν ἑαυτοῖς. Ὁ τρώγων μου τήν σάρκα καί πίνων μου τό αἷμα ἔχει ζωήν αἰώνιον. Ἡ γάρ σάρξ μου ἀληθῶς ἐστι βρῶσις καί τό αἷμά μου ἀληθῶς ἐστι πόσις. Ὁ τρώγων μου τήν σάρκα καί πίνων μου τό αἷμα ἐν ἐμοί μένει, κἀγώ ἐν αὐτῷ». Ἐνταῦθα βλέπομεν ὅτι τετράκις ὁ Κύριος τονίζει ὅτι ἡ θεία Εὐχαριστία εἶναι θυσία, διότι τετράκις ὁμιλεῖ κεχωρισμένος περί σαρκός καί αἵματος.
Εὐαγγελικός: Τά χωρία αὐτά δέν ἔχουσιν γραμματικήν ἔννοιαν, ἀλλά ἀλληγορικήν. Τό τρώγω τήν σάρκα σημαίνει ἐπικοινωνῶ πνευματικῶς. Ἑπομένως ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος τρώγει τήν σάρκα καί αὐτό τό αἷμα τοῦ Κυρίου ἤτοι ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἐπικοινωνεῖ πνευματικῶς μετά τοῦ Κυρίου ἔχει ζωήν αἰώνιον. Ἐκεῖνος, ὅμως, ὁ ὁποῖος δέν τρώγει τήν σάρκα καί δέν πίνει τό αἷμα τοῦ Κυρίου ἤτοι δέν ἐπικοινωνεῖ πνευματικῶς μετά τοῦ Ἰησοῦ δέν ἔχει ζωήν αἰώνιον.
Ὀρθόδοξος: Ἐάν λάβωμεν τό «τρώγω» ἐν ἀλληγορικῇ ἐννοίᾳ βάσει τῆς Ἁγίας Γραφῆς, θά ἴδωμεν ὅτι τοῦτο ἔχει ἐχθρικήν διάθεσιν. Ἐπί παραδείγματι: Ἐν ψαλμ. 26,2 ἀναφέρεται «ἐν τῷ ἐγγίζειν ἐπ’ ἐμέ κακοῦντος τοῦ φαγεῖν τάς σάρκας μου οἱ ἐχθροί μου ἠσθένησαν». Ἐν Ἰώβ 19,23 «διατί καταδιώκετέ με καί τῶν σαρκῶν μου οὐκ ἐμπίμπλασθε». Ἐν Μιχ. 3,3 «ὅν τρόπον κατέφαγον τάς σάρκας τοῦ λαοῦ μου…». Εἰς ὅλα τά χωρία αὐτά λοιπόν καί εἰς ἄλλα παρόμοια (Ἰεζεκ. 39,17,18. Ἰακ.5,3) «τρώγων τήν σάρκα» ἐν ἀλληγορικῇ ἐννοίᾳ ἔχει ἐχθρικήν διάθεσιν. Ἑπομένως ἐφαρμόζοντες τήν ἀλληγορικήν ταύτην ἔννοιαν ἐνταῦθα θά ἔχωμεν: Ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος δέν τρώγει τήν σάρκα τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἤτοι ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος δέν ἔχει ἐχθρικήν διάθεσιν πρός τόν Ἰησοῦν Χριστόν, δέν θά ἔχῃ ζωήν αἰώνιον! Καί ἑπομένως, ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος τρώγει τήν σάρκα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἤτοι ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἔχει ἐχθρικήν διάθεσιν κατά τοῦ Ἰησοῦ θά ἔχῃ ζωήν αἰώνιον! Βλέπετε ποῦ φθάνομεν, ἐάν λάβωμεν τό τρώγω ἐν ἀλληγορικῇ ἐννοίᾳ;
Εὐαγγελικός: Σωστόν εἶναι αὐτό πού λέγετε. Ἀλλά ὀλίγον κατωτέρω ὁ Κύριος λέγει: «ἡ σάρξ οὐκ ὠφελεῖ οὐδέν, τό πνεῦμά ἐστι τό ζωοποιοῦν», ἑπομένως δέν πρέπει νά λαμβάνωμεν τά ζητήματα σαρκικῶς, κατά γράμμα, ἀλλά πνευματικῶς, ἀλληγορικῶς.
Ὀρθόδοξος: Παρετήρησες μίαν μικράν λεπτομέρειαν, ἀλλά μεγίστην διαφοράν μεταξύ τοῦ «σάρξ» τοῦ στίχου καί τοῦ «σάρξ» τῶν προαναφερθέντων στίχων;
Εὐαγγελικός: Ποίαν;
Ὀρθόδοξος: Ἀφαιρεῖ τό «μου» ὁ Κύριος ἀπό τό χωρίον αὐτό, πού ἀναφέρετε καί δέν λέγει ἡ σάρξ μου, ἀλλά ἡ σάρξ, ἐνῶ προηγουμένως ἐπαναλαμβάνει ἕξ φοράς τό «μου». «Ὁ τρώγων μου τήν σάρκα καί πίνων μου τό αἷμα κ.λπ.» . Ἑπομένως ἐνταῦθα διά τοῦ σάρξ θέλει νά δηλώσῃ κάτι διάφορον ἐκείνου, τό ὁποῖον ἐδήλου προηγουμένως. Ἐνταῦθα δηλαδή διά τοῦ σάρξ δηλοῖ ὡς λέγει ὁ Χρυσόστομος τό παχυλόν φρόνημα. «Οὐ μή καταμείνῃ τό πνεῦμα μου τούτοις διά τό εἶναι αὐτούς σάρκας». Γεν. 6,3.
Οἱ Ἑβραῖοι δηλαδή ἐνόμιζον παχυλῶς σκεπτόμενοι, ὅτι ὁ Κύριος ὑπόσχεται νά δώσῃ τήν σάρκα Του, ὅπως ἠγόραζον κρέας ἀπό ἕνα κρεοπωλεῖον ἤτοι σάρκα καί αἷμα χωρίς πνεῦμα, χωρίς ψυχήν. Ὁ Κύριος ὅμως δηλοῖ γενικῶς ὅτι ἡ σάρξ καί τό αἷμα μακράν τοῦ πνεύματος, τῆς ψυχῆς, οὐδεμίαν ὠφέλειαν ψυχικήν φέρουσι. Ἑπομένως αὐτός ὑπόσχεται νά δώσῃ σάρκα, αἷμα καί πνεῦμα ἡνωμένα ἤτοι ὁλόκληρον τόν ἑαυτόν Του.