Τοῦ κ. Β. Χαραλάμπους, θεολόγου
Στὸ σύγγραμμά του ὁ καθηγητὴς κ. Δ. Τσελεγγίδης, «Ἡ ἱκανοποίηση τῆς θείας δικαιοσύνης κατὰ τὸν Ἄνσελμο Καντερβουρίας – Θεολογικὴ προσέγγιση ἀπὸ Ὀρθόδοξη ἄποψη», ἀναφέρει μεταξὺ ἄλλων ὅτι «μὲ τὴν προσφιλῆ μέθοδο τοῦ «sola ratione»* ὁ Ἄνσελμος Καντερβουρίας ἐπιχειρεῖ νὰ ἀποδείξει ὅτι, ἡ ἐνανθρώπηση ἐπιβαλλόταν νὰ γίνει γιὰ τρεῖς θεολογικοὺς λόγους ποὺ εἶναι οἱ ἑξῆς: α) ἡ ἀναγκαιότητα ἀποκαταστάσεως τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, β) ἡ ἀναγκαιότητα ἐξοφλήσεως τῆς ἐνοχῆς γιὰ τὴν ἁμαρτία τοῦ ἀνθρώπου, καὶ γ) ἡ ἀνικανότητα τοῦ ἀνθρώπου γιὰ τὴν ἐξόφληση τῆς ἐνοχῆς».
Δυστυχῶς ἐδῶ καὶ ἀρκετὰ χρόνια ἡ διδασκαλία τῆς ἀνσέλμειας θέσης «περὶ πληρώσεως τῆς ἐνοχῆς ἀπὸ τὸν Χριστό», ἀκούγεται σὲ ὁμιλίες τοῦ π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ σὲ προβαλλόμενα βίντεο.
Ἔχει καταντήσει πλέον συστηματικὴ διδασκαλία ἀπὸ ὅσους ἀδιακρίτως προβάλλουν ὅλες τὶς ὁμιλίες του, μὲ παρεπόμενο νὰ ἐκλαμβάνεται ὡς Ὀρθόδοξη διδασκαλία, ἡ «περὶ πληρώσεως τῆς ἐνοχῆς ἀπὸ τὸν Χριστὸ» θέση.
Ἐνδεικτικὰ παραθέτομε κάποιες ἀπὸ τὶς πολλὲς ἀναφορὲς τοῦ περὶ “πληρώσεως τῆς ἐνοχῆς”, ἀπὸ τὰ προβαλλόμενα βίντεο : «…λέει εἰς τὴν τελευταία του προσευχὴ πρὶν ἀνεβεῖ στὸν Γολγοθά, στὸ παγκόσμιο λογιστήριο, νὰ πληρώσει τὴν πανανθρώπινο ἐνοχή…», «αὐτὴν τὴν πεπτωκυῖαν φύσιν τὴν ἀνθρωπίνην, ποὺ τὴν κατάστρεψε ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος, ἔρχεται ὁ ἴδιος ἰδιοχείρως (ὁ Χριστὸς) γίνεται ἄνθρωπος καὶ ἔτσι νὰ πληρώσει τὸ τίμημα τῆς ἐνοχῆς καὶ νὰ διδάξει τὸν τρόπο τῆς ἐπιστροφῆς…μυστήρια μυστηρίων…», «…γιατί ἐκατέβηκε ὁ Θεὸς ἴδιος ἐδῶ καὶ ἐπλήρωσε μὲ τὸ αἷμα του τὴ δική μας ἐνοχὴ καὶ μᾶς ὑπέδειξε τὸν τρόπο τῆς ἐπιστροφῆς…», «ἡ αὐτοαλήθεια καὶ αὐτοζωΐα ποὺ κατέβη ἐδῶ καὶ ἐσφάγη, ἐσταυρώθη καὶ πλήρωσε μὲ τὸ αἷμα του τὴ δική μας ἐνοχή…», «παρόλο ποὺ πλήρωσε μὲ τὸ αἷμα του τὴν ἐνοχή», «διὰ τῆς ἀναπλάσεώς Του ἐκατέβη ἐδῶ μέ μᾶς καὶ πλήρωσε μὲ τὸ αἷμα του τὸ τίμημα τῆς ἰδικῆς μας παραβάσεως».
Κανένα παγκόσμιο λογιστήριο, διὰ τοῦ ὁποίου πληρώνεται ἡ πανανθρώπινος ἐνοχὴ δὲν ὑπάρχει. Ξεκάθαρα τὰ λεγόμενα τοῦ π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ, παραπέμπουν στὴν ἀνσέλμεια σωτηριολογικὴ θεώρηση περὶ ἀναγκαιότητας ἐξόφλησης τῆς ἐνοχῆς, ὅπου κυριαρχεῖ ἡ δικαιϊκὴ ἔννοια τῆς σωτηρίας.
Πρέπει ἐπίσης νὰ ἀναφέρουμε καὶ αὐτὸ ποὺ ἀνέφερε ὁ γέροντας Ἰωσὴφ Βατοπαιδινός, ὅτι “ἔφθασε σὲ τόση ἀγάπη ἡ ἀπόλυτος ἔννοια τοῦ Θεοῦ, οὕτως ὥστε νὰ θυσιάσει τὸν μονογενῆ του Υἱὸ γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου…”. Ποιὸς ὁ λόγος νὰ μὴ γίνεται καμιὰ ἀνασκευή;
Τὰ λόγια τοῦ καθηγητῆ κ. Δ. Τσελεγγίδη, καταρρίπτουν ἀπὸ μόνα τους, τὴ λανθασμένη καὶ ἀτυχέστατη θέση τοῦ π. Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ. Γιατί ἀδιακρίτως προβάλλεται τέτοια διδασκαλία;
«Ἡ τοῦ Θεοῦ περὶ τὸ γένος ἐσχάτη φιλανθρωπία καὶ ἀγαθότης ἥτις ἐστὶν ἡ θεία ἀρετὴ καὶ δικαιοσύνη», ἀναφέρει ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὁ Καβάσιλας. «Δικαιοσύνην λέγοντες τὴν ἐνθεωρουμένην τοῖς μυστηρίοις σοφίαν Θεοῦ καὶ φιλανθρωπίαν» σημείωνει ἐπίσης ὁ Ἅγιος (Ἁγίου Νικολάου Καβάσιλα «Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς» Λόγος Α΄).
Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἑρμηνεύοντας τὸν 142ο Ψαλμὸ τονίζει : «Δικαιοσύνην ἐνταῦθα τὴν φιλανθρωπίαν λέγει. Παρὰ μὲν γὰρ τοῖς ἀνθρώποις τὸ δίκαιον ἀπεστέρηται τοῦ ἐλέους παρὰ δὲ τῷ Θεῷ οὐχ οὕτως, ἀλλ’ ἀναμέμικται τῷ δικαίῳ καὶ ἔλεος καὶ τοσοῦτον ὡς καὶ αὐτὴν τὴν δικαιοσύνην φιλανθρωπίαν καλεῖσθαι».
«Κατὰ τὴν ὀρθόδοξη πατερικὴ παράδοση ἡ δικαιοσύνη καὶ ἡ εὐσπλαγχνία τοῦ Θεοῦ βιώνονται καὶ κατανοοῦνται ὡς ἄκτιστες ἐνέργειες τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ· γι’ αὐτὸ καὶ ἡ σωτηρία θεωρεῖται ὡς κατεξοχὴν χαρισματικὸ γεγονὸς» ἀναφέρει ὁ καθηγητὴς Δ. Τσελεγγίδης («Ἡ ἱκανοποίηση τῆς θείας δικαιοσύνης κατὰ τὸν Ἀνσελμο Καντερβουρίας – Θεολογικὴ προσέγγιση ἀπὸ Ὀρθόδοξη ἄποψη).
Γιατί νὰ προβάλλονται τέτοιες διδασκαλίες, οἱ ὁποῖες γίνονται ἀφορμὴ νὰ διαμφισβητεῖται ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας στὸ θέμα τοῦτο καὶ οἱ ὁποῖες παραπέμπουν στὰ ἀνσέλμεια δικαιϊκὰ πρότυπα;
* «sola ratione» – τὴ μέθοδο μὲ «μόνη τὴ λογικὴ» ποὺ χρησιμοποιεῖ ὡς ἀποδεικτικὴ μέθοδο ὁ Ἄνσελμος Καντερβουρίας.