Προηγούμενος Γαβριήλ καὶ Ἱεροδιάκονος Ἀρκάδιος
Τοῦ Γέροντος Μαξίμου Ἰβηρίτου
4ον – Τελευταῖον
{Παραλειπόμενα διά τόν Ἅγιον Νέον Ὁσιομάρτυρα Γαβριήλ Ἰβηρίτην}:
Τήν 10/23 Ἀπριλίου 2017 εἴχομεν τήν εὐλογίαν νά παραστῶμεν εἰς τάς ἑορτίους ἐκδηλώσεις τῆς ἱερᾶς πανηγύρεως τοῦ πολιούχου τοῦ Βερτίσκου, Ἁγίου ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου, καί εἰς τήν καθιέρωσιν τῆς ἱερᾶς Εἰκόνος τοῦ Νεοσιομάρτυρος Γαβριήλ κατ’ αὐτήν τήν πανίερον ἡμέραν ὑπό τοῦ ἀλήστου μνήμης οἰκείου Ἱεράρχου κ. Ἰωάννου, τῇ παρουσίᾳ εὐσεβῶν κληρικῶν, τῶν τοπικῶν ἀρχόντων, κατοίκων τοῦ Βερτίσκου καί πλήθους εὐσεβῶν Χριστιανῶν ἐκ διαφόρων περιοχῶν τῆς Μακεδονικῆς γῆς.
Ἡ ἱερά Εἰκών τοῦ Νεοσιομάρτυρος Γαβριήλ, «ΧΕΙΡ. Θ. ΒΟΓΔΑΝΟΥ 2017», ἱστορήθη μίαν ἑβδομάδα ἐνωρίτερον καί ἐτοποθετήθη ἐπί καινουργοῦς ξυλογλύπτου Προσκυνηταρίου ἐν δεξιᾷ τῆς εἰσόδου τοῦ εἰρημένου Ἱ. Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Καθώς ἐπληροφορήθημεν, ὁ Νεοσιομάρτυς οὗτος ἀπεκάλυψεν ὁ ἴδιος τήν μορφήν του εἰς τόν ἁγιογράφον ἐν ἐνυπνίῳ. Τό δέ Προσκυνητάριον ἐφιλοτεχνήθη καί τοῦτο θαυμαστῷ τῷ τρόπῳ εἰς διάστημα μιᾶς ἑβδομάδος ἐν Βιοτεχίᾳ Ἐκκλησιαστικῶν Ἐπίπλων ὑπό τοῦ Ἐμμανουήλ Κων. Βρέζα.
Διά τό οἰκογενειακόν δένδρον τοῦ Νεοσιομάρτυρος Γαβριήλ εἶχε προηγηθῆ παρ’ ἄλλων ἐκτεταμένη ἔρευνα, ἐπί τρίμηνον σχεδόν, καί παρουσιάζετο ὡς ἄγνωστος εἰς τήν γενέτειραν αὐτοῦ γῆν· τό δέ ἐπίθετον Σμέρλας, τό ὁποῖον ἔφερεν, ἐξέλιπεν ἐν αὐτῇ· ἀπαντᾶται ὅμως σήμερον ἀλλαχοῦ ἐν Ἑλλάδι. Συγκεκριμένως, μέ τό ἐπώνυμον τοῦτο εἶναι καταγεγραμμένα εἰς τόν τηλεφωνικόν κατάλογον ἑπτά ἐν ὅλῳ ἄτομα, καί ταῦτα ἐν Ἀττικῇ καί Μεσσηνίᾳ τῆς Πελοποννήσου.
Ὅμως ὁ Ὅσιος ἐφανέρωσεν ὁ ἴδιος τάς οἰκογενειακάς αὐτοῦ καταβολάς τήν παραμονήν τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καί τῆς καθιερώσεως τῆς ἱερᾶς Εἰκόνος του (9/22 Ἀπριλίου 2017), κατά τόν ἑξῆς τρόπον. Τήν πρωΐαν τῆς ἡμέρας ἔλαβον ὁ ὑποφαινόμενος εὐλογίαν παρά τοῦ τότε οἰκείου Ἱεράρχου κ. Ἰωάννου νά μεταβῶ εἰς τόν Βερτίσκον, ὁμοῦ μετά τοῦ ἐφημερίου τοῦ χωρίου Ἱερομονάχου Ἀγγέλου, πρός περαιτέρω ἰδίαν ἔρευναν περί τοῦ Ὁσίου καί καταγραφήν διαφόρων ἐνθυμήσεων εἰς τά λειτουργικά σκεύη καί βιβλία τοῦ Ἱ. Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου.
Προτοῦ φθάσωμεν εἰς τόν προορισμόν μας, ἐσταθμεύσαμεν εἰς ὀλίγην ἀπόστασιν ἐκ τοῦ Ἱ. Ναοῦ, προκειμένου νά ἐπισκεφθῶμεν τάς ἐπί ῥεύματος ἐξαιρέτους πηγάς τοῦ χωρίου, καλουμένας ὑπό τῶν ἐντοπίων «Νερομάνες». Εἰς τήν ὁδηγοῦσαν πρός τάς πηγάς λιθίνην ἀτραπόν εἴχομεν μίαν ἀπρόσμενον συνάντησιν μετά τοῦ τότε δραστηρίου Προέδρου τοῦ τοπικοῦ Συμβουλίου τοῦ Βερτίσκου Ἀστερίου Ὀξινᾶ, ὅστις μετ’ ἄλλων συγχωριανῶν εἰργάζετο διά τόν καθαρισμόν τῆς ἀτραποῦ. Γενομένης δέ συζητήσεως περί τῆς ἱστορίας τοῦ χωρίου, καί ἐνῷ ἐτόνισε ὅτι διά τόν Νεοσιομάρτυρα Γαβριήλ Ἰβηρίτην δέν ὑπάρχουν στοιχεῖα εἰς τά Ἀρχεῖα τοῦ χωρίου, διῆλθεν ἐκείνην τήν στιγμήν ἔμπροσθεν ἡμῶν ὁ ὁμοχώριος εὐπατρίδης Παναγιώτης Τσελιούδης μεθ’ ἑνός συνοδίτου.
Εἰς τό ἐρώτημα αὐτοῦ, πόθεν προέρχομαι, τοῦ εἶπον ὅτι τυγχάνω Ἰβηρίτης Μοναχός. Εἰς τό ἄκουσμα τοῦτο, μᾶς ἀπεκάλυψεν ὅτι εἶχεν ἕνα πρόγονον Μοναχόν εἰς τό Ἅγιον Ὄρος, ὀνόματι Γαβριήλ Σμέρλαν, ὅστις κατά τούς οἰκείους του εἶχε χαθῆ κάπου εἰς τήν Ἀσίαν ἤ τήν Αἴγυπτον καί ὅτι ὁ ἴδιος ἦτο ἐγγονός τῆς ἀδελφῆς αὐτοῦ Ζωῆς. Ἡ συγκίνησις, ἥτις ἐπηκολούθησε, δέν περιγράφεται. Ἡ ἔκτακτος αὕτη ἀποκάλυψις ἦτο ἕν πραγματικόν θαῦμα, καθότι ἐξαισίῳ τῷ τρόπῳ ἀπεκαλύφθη ἡ οἰκογένεια τοῦ Νεοσιομάρτυρος Γαβριήλ, διά τήν ὁποίαν εἶχε προηγηθῆ ὑπό πολλῶν καί ἰδίᾳ ὁμοχωρίων του ἄκαρπος ἔρευνα. Ὑπό τοῦ ἰδίου δέ ἀφηγητοῦ, ἐλάβομεν ἀκολούθως καί τάς κατωτέρω πληροφορίας:
Ἡ οἰκία τοῦ Νεοσιομάρτυρος Γαβριήλ ἦτο εἰς τό κέντρον τῆς Μπερόβης, (τοῦ νῦν Βερίσκου) καί μάλιστα εἰς τόν ἀπαλλοτριωθέντα αὔλειον χῶρον τοῦ νῦν Λαογραφικοῦ Μουσείου τοῦ χωρίου. Ὁ ἴδιος εἶχε δύο ἀκόμη ἀδελφούς, ἐκ τῶν ὁποίων ὁ εἷς ἦτο Μακεδονομάχος. Μετά τόν Μακεδονικόν Ἀγῶνα ἔλαβε κληροτεμάχιον εἰς τό Δημητρίτσιον Νιγρίτης Σεῤῥῶν, ἔνθα καί ἐγκατεστάθη, νυμφευθείς μίαν Σμυρναίαν τῇ καταγωγῇ. Ὁ ἕτερος ἀδελφός του ἐγκατεστάθη εἰς τήν Καβάλαν. Δι’ ὅν λόγον καί δέν ὑπῆρξε διαδοχή τοῦ ἐπωνύμου τῆς οἰκογενείας των εἰς τόν Βερτίσκον. Ἅπαντες οἱ ἀδελφοί εἶχον φυσικόν θάνατον. Μάλιστα ἡ Ζωή ἐκοιμήθη προπολεμικῶς εἰς τόν Βερτίσκον καί εἶχεν ἀποκτήσει τέσσαρας θυγατέρας.
Κατά τήν μετά ταῦτα πραγματοποιηθεῖσαν ἔρευναν εἰς τόν ἐκεῖσε Ἱ. Ναόν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Βερτίσκου, προέκυψαν τά ἑξῆς: Τό ἐν χρήσει ἐπικεχρυσωμένον ἅγιον Ποτήριον τοῦ Ἱ. Ναοῦ φέρει εἰς τήν βάσιν του τήν ἑξῆς ἐπιγραφήν: «Ἀφιέρωμα Προηγουμένου Ἀμφιλοχίου Ἰβηρίτου εἰς τόν Ἅγιον Γεώργιον Μπέροβας, 1922». Εἰς τήν βάσιν τοῦ ἁγίου Ποτηρίου καί τοῦ ἁγίου Δισκαρίου ὑπάρχει τό μονόγραμμα «Ζ». Ἀσφαλῶς, φέρει τό ὄνομα τῆς ἀδελφῆς τοῦ Νεοσιομάρτυρος Γαβριήλ, τῆς Ζωῆς. Ἡ δέ ἀναγραφομένη χρονολογία 1922, ἔτος τοῦ Μαρτυρικοῦ αὐτοῦ θανάτου, δηλοῖ ὅτι τά ἱερά ταῦτα σκεύη ἐδωρήθησαν πρός ἀνάμνησιν τῆς ὑπέρ Πίστεως καί Πατρίδος θυσίας του.
Εἰς τόν χῶρον τοῦ Σκευοφυλακείου ὑπάρχουν προσέτι καί τινα παλαιά Λειτουργικά βιβλία, μέ ἀφιερώσεις – ἐνθυμήσεις Μπεροβινῶν Ἰβηριτῶν πατέρων, ὅπως: Εἰς ἕν Τριῴδιον τοῦ 1778, ἀναγράφεται εἰς τό τέλος: «1846, Γέρων Γαβριήλ Ἀρχοντάρης», καί ἀκολουθοῦν ἕτερα Μοναχικά ὀνόματα. Ἅπασα ἡ σειρά τῶν δώδεκα μεγάλων Μηναίων τοῦ ἐνιαυτοῦ, ἐκδ. «Ὁ Φοῖνιξ”» 1896 εἶναι προσφορά τοῦ ῥηθέντος «Γρηγορίου – Προηγ. Ἰβηρίτου». Τό δέ μικροῦ σχήματος Μηναῖον, ἐκδ. Μιχαήλ Σαλιβέρου 1904, φέρει εἰς τήν ἀρχήν τήν ἐνθύμησιν: «Προηγ. Ἀμφιλόχιος ἰβηρίτης} τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου Μπερόβου». Σημειωτέον, ὅτι Μπεροβινοί Μοναχοί ἐμόνασαν κατά περιόδους καί εἰς ἄλλα Ἁγιορειτικά Καθιδρύματα. Μάλιστα μεταξύ τῶν ἀνωτέρω ἐνθυμήσεων, γεγραμμένων ἰδιοχείρως μέ καστανόχρωμον μελάνην, ἀπαντᾶται καί τό ὄνομα: «Ἀνδρόνικος Βατοπαιδινός, 1911».
* * *
Ἀρχική μορφή: Νικολοπούλου Μαξίμου (Μοναχοῦ) Ἰβηρίτου, Ὁ ἐκ Μπερόβης τῆς Μακεδονίας Ἅγιος Νέος Ὁσιομάρτυς Γαβριήλ Ἰβηρίτης, ἀθλήσας μαρτυρικῶς ἐν Κυδωνίαις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τήν 3ην Ὀκτωβρίου 1922, εἰσήγησις εἰς τήν Θεολογικήν Ἡμερίδα τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Λαγκαδᾶ, Λητῆς καί Ρεντίνης τήν 12/25 Φεβρουαρίου 2017 εἰς τήν Διεθνῆ Ἀκαδημίαν Θεολογικῶν καί Φιλοσοφικῶν Σπουδῶν “Οἱ Ἅγιοι Κύριλλος καί Μεθόδιος” Πέντε Βρύσεων Λαγκαδᾶ.-Ἱστοσελ. “Romfea.gr” &“imlagada.gr” 12/25.2.2017.-“Χρονικά τῆς Χαλκιδικῆς”, περιοδ. ἔκδ. Ἱστορικῆς & Λαογραφικῆς Ἑταιρείας Χαλκιδικῆς, Θεσσαλονίκη 2017-2018, τεύχη 62-63, σελ. 261-272.