ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΕΙΤΙΔΟΣ
Εν Κυθήροις τη 18η Μαΐου 2025
Αρχ. Παύλου Δημητρακοπούλου
Θεολόγου- συγγραφέως – Ι. Μ. Κυθήρων και Αντικυθήρων
Η σημερινή Κυριακή, αγαπητοί μου αδελφοί, είναι η πέμπτη Κυριακή από του Πάσχα, η Κυριακή της Σαμαρείτιδος και ονομάσθηκε έτσι, επειδή την ημέρα αυτή η αγία μας Εκκλησία καθιέρωσε να μνημονεύουμε τον διάλογο που είχε ο Κύριος με μια γυναίκα Σαμαρείτιδα, τον οποίο διασώζει μόνος ο ευαγγελιστής Ιωάννης στο 4ο κεφάλαιο του Ευαγγελίου του. Πρόκειται για ένα μακρό διάλογο, που είχε σαν αποτέλεσμα να πιστεύσει τελικά η γυναίκα στα λόγια του Κυρίου και αργότερα να βαπτισθεί και να ασκήσει μάλιστα και ιεραποστολικό έργο. Σύμφωνα με τη διήγηση του Ευαγγελιστού ο Κύριος έφθασε στην πόλη της Σαμαρείας Συχάρ μαζί με τους μαθητές του μετα από μακρά οδοιπορία και καθώς ήταν κουρασμένος, λόγω της οδοιπορίας, κάθισε σ’ ένα πηγάδι που ήταν έξω από την πόλη, το οποίο ήταν γνωστό ως το πηγάδι του Ιακώβ. Τότε ήρθε μια γυναίκα Σαμαρείτιδα με τη στάμνα της να αντλήσει νερό, με την οποία ο Κύριος είχε αυτό τον μακρό διάλογο, όπως τον περιγράφει ο Ευαγγελιστής.
Και νομίζω ότι το πρώτο που πρέπει να προσέξουμε εδώ, με αφορμή αυτόν τον διάλογο, είναι τούτο: Ότι ο Κύριος ήρθε, βέβαια, στον κόσμο και φόρεσε τη φύση μας με σκοπό να σώσει όλη την ανθρωπότητα στο σύνολό της με το πάθος, τον σταυρό και την ανάστασή του, αλλά όχι έτσι απλώς γενικά και αόριστα. Ενδιαφέρεται να προσεγγίσει και να ανοίξει διάλογο με την κάθε μια ψυχή χωριστά, καθώς οι άνθρωποι δεν είναι μια απρόσωπη μάζα. Ο κάθε άνθρωπος είναι κατ’ εικόνα Θεού πλασμένος και αποτελεί μια ανεπανάληπτη προσωπικότητα στην ιστορία της ανθρωπότητος. Ο κάθε άνθρωπος έχει τη ιδιαίτερη ψυχοσύνθεσή του, τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του, τα ιδιαίτερα προσωπικά του προβλήματα, τις ιδιαίτερες συνθήκες, κοινωνικές, επαγγελματικές και οικογενειακές, μέσα στις οποίες ζή και πολιτεύεται. Επομένως ο κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη από μια ιδιαίτερη ποιμαντική προσέγγιση, βοήθεια και καθοδήγηση. Έτσι μπορούμε να πούμε ότι ο Χριστός ενδιαφέρεται να προσεγγίσει και τη δική μας ψυχή και μάλιστα να την προσεγγίσει, όπως ακριβώς της ταιριάζει. Η προσέγγιση αυτή γίνεται μέσω της Εκκλησίας του, μέσω των ποιμένων του, μέσω του ευαγγελικού λόγου, μέσω της κοινής λατρείας, κατ’ εξοχήν δε μέσω των μυστηρίων και ειδικότερα μέσω του μυστηρίου της Ιεράς Εξομολογήσεως.
Ωστόσο δεν μπορεί να γίνει η προσέγγιση αυτή, αν ο άνθρωπος δεν ανταποκριθεί στην κλήση του Θεού, αν δεν ανοίξει την πόρτα της καρδιάς του προκειμένου να έχει διάλογο με τον Χριστό. Αυτή την μεγάλη αλήθεια μας αποκαλύπτει ο θεόπνευστος λόγος του Θεού στην αποκάλυψη: «Ιδού έστηκα επί την θύραν και κρούω. Εάν τις ακούσει της φωνής μου και ανοίξει την θύραν και εισελεύσομαι προς αυτόν και δειπνήσω μετ’ αυτού και αυτός μετ’ εμού», (Αποκ. 3,20). Δηλαδή, στέκομαι έξω από την πόρτα της ψυχής του κάθε ανθρώπου και κτυπώ δυνατά. Εάν κάποιος ακούσει την φωνή μου και ανοίξει την πόρτα της καρδιάς του, θα μπω μέσα σ’ αυτόν και θα συμφάγω μαζί του, χαίροντας και αγαλλόμενος για την σωτηρία του. Χτυπάει ο Χριστός την πόρτα της καρδιάς μας, με όλους τους παραπάνω τρόπους που είπαμε και περιμένει να του ανοίξουμε. Δεν παραβιάζει την πόρτα της καρδιάς μας, καθώς μας έπλασε ελεύθερους και δεν θέλει η σωτηρία μας να είναι καρπός βίας, αλλά ελεύθερης επιλογής.
Επίσης είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ο Κύριος ενδιαφέρεται να προσεγγίσει τις ψυχές μας, όχι απλώς για να ικανοποιήσει την περιέργειά μας, ή απλώς για να μας παρηγορήσει στις δυσκολίες και τα προβλήματά μας, αλλά για να μεταδώσει σ’ αυτές «το ύδωρ το ζων», την Χάρη του αγίου Πνεύματος, να ζωοποιήσει τις νεκρωμένες από την αμαρτία ψυχές μας και να τις καταστήσει μετόχους της αιωνίου ζωής. Άραγε, αδελφοί μου, μπορούμε να πούμε ότι και η δική μας ψυχή έχει γευθεί και έχει ξεδιψάσει από αυτό το ζωντανό νερό, «το ύδωρ το ζων», που ζητούσε η Σαμαρείτιδα; Δηλαδή έχει γευθεί αυτή την Χάρη του αγίου Πνεύματος, που ζωοποιεί τις νεκρωμένες από την αμαρτία ψυχές; Εάν δεν βλέπουμε να έγινε ακόμη στις ψυχές μας αυτή η πνευματική νεκρανάσταση, αυτό οφείλεται, όχι διότι ο Χριστός δεν θέλει να μας προσεγγίσει, αλλά διότι εμείς δεν έχουμε διάθεση να τον προσεγγίσουμε, να δεχθούμε τον λόγο του και να πιστεύσουμε σ’ αυτόν. Και τούτο διότι μας αρέσει η αμαρτία, μας αρέσει η κοσμική ζωή και τα θέλγητρα του παρόντος κόσμου, τα οποία δεν θέλουμε να εγκαταλείψουμε. Αυτό σημαίνει ότι όσο και αν ο Θεός θέλει τη σωτηρία μας, αυτό δεν μπορεί να γίνει, αν εμείς δεν ανταποκριθούμε.
Αυτή την ανταπόκριση βλέπουμε εδώ στην προκειμένη περίπτωση με την Σαμαρείτιδα. Ο Χριστός της ζητάει να του δώσει νερό, για να πάρει μια αφορμή και να ανοίξει διάλογο και αυτή δεν αρνείται τον διάλογο. Στη συνέχεια αρχίζει να της μιλάει για κάποιο νερό άλλης φύσεως, που όταν το πιεί κανείς δεν θα ξαναδιψάσει ποτέ. Θέλει να της μιλήσει για την Χάρη του αγίου Πνεύματος, αλλά επειδή η Σαμαρείτιδα δεν γνωρίζει τίποτα γι’ αυτήν, ο Χριστός αναγκάζεται να μιλήσει παραβολικά.
Αυτός ο λόγος του Κυρίου περί της Χάριτος είναι άξιος πολλής προσοχής, ιδιαίτερα για τον σύγχρονο άνθρωπο, που διψά για χαρά και ειρήνη και ζητά να δώσει νόημα στη ζωή του. Μόνο που δυστυχώς, ζητά να σβήσει τη δίψα του σε άλλα νερά και όχι στο «ύδωρ το ζων». Οι χαρές του κόσμου αυτού είναι πρόσκαιρες και δεν μπορούν να σβήσουν τη δίψα της ψυχής. Μόνον η Χάρις του αγίου Πνεύματος γεμίζει την ψυχή με την εσωτερική πληρότητα και την βεβαιότητα της αιωνίου ζωής. Εν όσω, αδελφοί μου, μένουμε προσκολλημένοι στις χαρές της παρούσης ζωής, δεν είναι δυνατόν να γευθούμε ποτέ την Χάρη του αγίου Πνεύματος.
Στη συνέχεια βλέπουμε ότι η Σαμαρείτιδα, παρ’ όλο που δεν καταλαβαίνει, ποιο είναι το νόημα των λόγων του Κυρίου, ωστόσο δεν σταματάει τον διάλογο, αλλά ζητάει περισσότερες εξηγήσεις. Δεν απορρίπτει τα λόγια του, αλλά δίνει προσοχή σ’ αυτά, προσπαθώντας να συλλάβει το βαθύτερο νόημά τους. Κάποιος άλλος στη θέση της θα μπορούσε να τον αποκρούσει λέγοντας: Μου λες ψέματα, διότι αν είχες τέτοιο νερό που υπόσχεσαι, θα το έδινες πρώτα στον εαυτό σου και δεν θα ζητούσες από μένα νερό. Τίποτε από αυτά δεν λέγει, αλλά με πολλή υπομονή και με ανοιχτή καρδιά, ακούει, όσα της λέγει ο Χριστός. Τελικά η γυναίκα πιστεύει και πείθεται στα λόγια του Χριστού, και ζητάει από τον Χριστό, να της δώσει αυτό το θαυμαστό νερό, παρ’ όλο που και πάλι δεν κατάλαβε το βαθύτερο νόημα των λόγων του. Υπάρχουν αλήθειες και πραγματικότητες μέσα στην πνευματική ζωή που μόνο όταν τις βιώσει κανείς, μπορεί να τις γνωρίσει με ακρίβεια. Γι’ αυτό και η Σαμαρείτιδα μόνον όταν γεύθηκε την ενέργεια της θείας Χάριτος, μόνον τότε αντιλήφθηκε το βαθύτερο νόημα των λόγων του Κυρίου.
Θα πρέπει εδώ να σημειώσουμε, ότι η Σαμαρείτιδα δεν εγκαταλείπει τον διάλογο, ακόμη και όταν ο Κύριος αρχίζει να της ομιλεί για τα απολύτως προσωπικά της θέματα. Όταν δηλαδή αρχίζει να ξεσκεπάζει και να αποκαλύπτει την μέχρι τότε αμαρτωλή και άσωτη ζωή της, τις αλλεπάλληλες σαρκικές πτώσεις της και φυσικά εμμέσως την ελέγχει. Άραγε εμείς, αδελφοί μου, όταν πάμε να εξομολογηθούμε, έχουμε το κουράγιο να ξεσκεπάσουμε στον πνευματικό και να ομολογήσουμε καθαρά όλες τις αμαρτίες μας; Πόσες άραγε αμαρτίες και βιώματα του παρελθόντος ντρεπόμαστε να ομολογήσουμε στον πνευματικό, αλλά τις απωθούμε βαθιά στο υποσυνείδητο της ψυχής μας και δεν θέλουμε ούτε εμείς οι ίδιοι να τις θυμόμαστε; Όμως αυτές οι αμαρτίες είναι θάνατος της ψυχής μας και αν δεν τις εξομολογηθούμε, ώστε να λάβουμε τη συγχώρηση, θα τις βρούμε μπροστά μας την ημέρα της κρίσεως.
Από την μικρή πείρα που έχω μέχρι σήμερα γύρω από το θέμα αυτό είναι ότι οι περισσότεροι χριστιανοί σήμερα, όταν εξομολογούνται, προσπαθούν με κάθε τρόπο να σκεπάσουν τις αμαρτίες τους, ή να ρίξουν την ευθύνη σε άλλους και δεν ομολογούν καθαρά την ενοχή τους. Και τότε φυσικά η εξομολόγησή τους δεν είναι αληθινή. Η καθαρή εξομολόγηση των αμαρτιών μας βοηθάει να εννοήσουμε βαθύτερα, πόσο μεγάλοι αμαρτωλοί είμαστε και να μετανοήσουμε αληθινά.
Βλέπετε εδώ η Σαμαρείτιδα μπορεί να ήταν μια μεγάλη αμαρτωλή, αλλά όμως κατά βάθος είχε γενναίο φρόνημα η ψυχή της. Δεν δίστασε μέσα σε λίγη ώρα να δεχθεί τα λόγια του Χριστού και να πιστεύσει σ’ αυτόν ως τον αναμενόμενο Μεσσία. Όμως από τη στιγμή που πίστευσε στο Χριστό, δεν ανήκε πια στον εαυτό της, αλλά στον Χριστό. Η ζωή της από τότε και στο εξής άλλαξε ριζικά. Είχε την παλληκαριά να απαρνηθεί τη ζωή των ηδονών και να σηκώσει στους ώμους της τον σταυρό της εν Χριστώ ζωής. Και όχι μόνον αυτό αλλά να αξιωθεί τελικά και να μαρτυρήσει για τον Χριστό. Και μάλιστα πίστευσε χωρίς να έχει δει προηγουμένως κάποιο θαύμα. Σε αντίθεση βέβαια με τους Ιουδαίους, οι οποίοι ενώ έβλεπαν τον Χριστό κάθε μέρα να θαυματουργεί με κάθε είδους θαύματα, όχι μόνο δεν επίστευαν, αλλά και τον βλασφημούσαν.
Ας αγωνιστούμε και εμείς, αδελφοί μου, να μιμηθούμε κατά δύναμη τη Σαμαρείτιδα με αφορμή το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα. Ας λάβουμε σοβαρά υπ’ όψη μας, όσα είπαμε προηγουμένως και ας προσπαθήσουμε να τα βάλουμε σε πράξη, έτσι ώστε και εμείς, όπως η Σαμαρείτιδα, να γίνουμε μέτοχοι της Χάριτος του αγίου Πνεύματος, πράγμα το οποίο εύχομαι από καρδίας με τις πρεσβείες της Κυρίας Θεοτόκου, της αγίας Φωτεινής της Σαμαρείτιδος και όλων των αγίων. Αμήν.