Τοῦ κ. Β. Χαραλάμπους, θεολόγου
Ἡ δυσκολία γιὰ τὴ στρέβλωση τοῦ παπικοῦ “ἐξουσιαστικοῦ πρωτείου” γίνεται ἀκόμα πιὸ κατανοητή, ἂν προσμετρήσουμε τόσο τὴ σημερινὴ ἢ μᾶλλον τὴ διαχρονικὴ στάση τοῦ Παπισμοῦ στὸ θέμα τοῦτο, ὅσο καὶ τὶς πλεῖστες παρερμηνεῖες οἱ ὁποῖες ἔχουν προβληθεῖ ἀπὸ κάποιους Ὀρθόδοξους στὶς μέρες μας, στὴν ἀγωνιώδη προσπάθειά τους νὰ προσδώσουν ἐξουσιαστικὴ χροιὰ στὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, παρερμηνεῖες τόσο ἁγιογραφικές, ὅσο καὶ δογματικές.
Ἔχουμε τὴν ἐντύπωση ὅτι ἐξέλιπε τὸ “ἑνωτικὸ” μοντέλο τύπου Φερράρας – Φλωρεντίας στὶς μέρες μας; Δὲν ἀρκεῖ νὰ ὀνομάσεις κάποιες προσπάθειες ὡς ἑνωτικὲς ἢ ἀκόμα καὶ μία Σύνοδο ὡς ἑνωτική. Ἡ κληθεῖσα ὡς “ἑνωτικὴ σύνοδος Φερράρας – Φλωρεντίας”, εἶναι γιὰ μᾶς σύμβολο προσπαθειῶν ὑποταγῆς τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας στὸν Παπισμό. Ἐφόσον ὁ Παπισμὸς δὲν ἐγκαταλείπει τὶς κακοδοξίες, στὶς ὁποῖες ὑπέπεσε, ὅσες παρόμοιες προσπάθειες καὶ ἂν γίνουν, δὲν θὰ γίνει κατορθωτὴ ἡ ἐπιστροφή τους στὴν Ἐκκλησία.
Ἦταν ποτὲ δυνατὸν νὰ ἀποδεχθοῦν οἱ Παπικοὶ τὸ πρῶτος μεταξὺ ἴσων (primus inter pares) γιὰ τὸν Πάπα; Ἐδῶ Ὀρθόδοξοι οἱ ὁποῖοι προμαχοῦν γιὰ τὴν ἐξουδετέρωση τῆς συναίνεσης τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν πρὸς χάριν τοῦ Οὐκρανικοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ ζητήματος, τὸ ἀρνοῦνται καὶ τὸ πολεμοῦν, καὶ θὰ τὸ δεχθοῦν στὸν Παπισμό;
Ἔχει σημασία νὰ δοῦμε τὴ διαχρονικὴ στάση τῶν Παπικῶν μετὰ τὴ σύνοδο Φερράρας – Φλωρεντίας. Σὲ κείμενο τοῦ Andrea Tornielli στὴ La Stampa (Vatican insider), ἡμερομηνίας 5 Φεβρουαρίου 2015 ποὺ τιτλοφορεῖτο «Τὸ Συμβούλιο (Σύνοδος) τῆς Φλωρεντίας, τὸ μοντέλο γιὰ ἑνότητα μεταξὺ Καθολικῶν καὶ Ὀρθοδόξων» (Il concilio di Firenze, modello per l’ unitá tra cattolici e ortodossi), σχολιάζετο εὐμενῶς ἡ “ἀνακάλυψη” τῆς φόρμουλας γιὰ “ἕνωση”, ἀπὸ τὸ Ἰησουίτικο Περιοδικὸ «La Civita Cattolica».
Μὲ θρασύτητα προτείνετο ἀπὸ Παπικούς, τὸ πρότυπο τῆς Συνόδου τῆς Φλωρεντίας τοῦ ἔτους 1439. Αὐτὸ ἀποτελοῦσε σχολιασμὸ κατ’ ἐκεῖνο τὸν καιρὸ τοῦ Ἰησουίτικου Περιοδικοῦ «La Civita Cattolica», ὅπου ἀνεφέρετο ὅτι «ὁ Πάπας Φραγκίσκος ἔχει λάβει μία ἀρχαία φόρμουλα τῆς Ἕνωσης, ἡ ὁποία εἶχε ὑποστεῖ “κυρώσεις” τὸ ἔτος 1439, τὸ Συμβούλιο (Σύνοδο) τῆς Φλωρεντίας». Ὀρθὰ χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος Συμβούλιο (Concilio), ἀντὶ τοῦ ὅρου Σύνοδος (Sinodo), γιατί πραγματικὰ ἔτσι ἦταν.
«Τὰ λόγια τοῦ Πάπα Φραγκίσκου τὸν Νοέμβριο στὴν Κωνσταντινούπολη, στὴν παρουσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου, ἀναβίωσαν τὴν προσέγγιση ποὺ ἔγινε στὸ Συμβούλιο τῆς Φλωρεντίας, “ἕνα νέο καὶ πρωτότυπο τρόπο, γιὰ νὰ ἐπιτύχουμε τὴν πλήρη ἑνότητα μεταξὺ τῶν Ἐκκλησιῶν”», σημειώνετο μεταξὺ ἄλλων.
Ἐπισημαίνετο ἐπίσης καὶ πάλι ἀπὸ τοὺς Παπικούς, ἡ ὡραιοποίηση τοῦ παπικοῦ ἐξουσιαστικοῦ πρωτείου, ὡς δῆθεν “πρωτείου στὴν ἀγάπη”. Στὸ ἄρθρο τοῦτο εἶχε κληθεῖ καὶ πρωτεῖο “φιλανθρωπίας”. Ὁ ποικιλότροπος παπικὸς δόλος καὶ τί δὲν ἔχει ἐφεύρει. Ὑποβαθμίζεται λεκτικὰ τὸ παπικὸ ἐξουσιαστικὸ πρωτεῖο, γιὰ νὰ γίνει ἀποδεκτό;
Σημειώνετο ἐπίσης στὸ Περιοδικὸ «La Civita Cattolica», «ἡ προσπάθεια τοῦ Ἐπισκόπου Ρώμης γιὰ κοινωνία μὲ τὶς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες». Δὲν πρέπει νὰ μᾶς διαφεύγει ὅτι, ὅταν οἱ Παπικοὶ κάνουν λόγο γιὰ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, δὲν κάνουν χρήση πληθυντικοῦ, γιὰ νὰ ὑποδηλώσουν τὶς Τοπικὲς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖες ἀνήκουν στὴν Μία Ἁγία Ἐκκλησία, ἀλλὰ κατὰ ἀπαράδεκτο τρόπο συμπεριλαμβάνουν καὶ τὶς λεγόμενες “Ἀνατολικὲς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες”, δηλαδὴ τοὺς αἱρετικοὺς Μονοφυσίτες, Κόπτες, Νεστοριανοὺς κλπ. Πεισματικὰ ἐπισης ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καλεῖτο στὸ Περιοδικὸ «La Civita Cattolica», ἁπλὰ «οἱ Ἕλληνες», μὲ ὅ,τι αὐτὸ συνεπάγεται.
Ὅσο ἀφορᾶ τὸ Παπικὸ ἐξουσιαστικὸ πρωτεῖο, ἀνέφερε τὸ Περιοδικὸ «La Civita Cattolica» τὰ ἑξῆς: «Τὸ πιὸ ἀμφιλεγόμενο σημεῖο παρέμεινε ἡ διδασκαλία σχετικὰ μὲ τὸ πρωτεῖο τοῦ Πάπα. Οἱ Ἕλληνες εἶναι πρόθυμοι νὰ ἀναγνωρίσουν τὴ Ρωμαϊκὴ “ἐκκλησία” ὡς τὴν πρώτη τῆς πενταρχίας, δηλαδὴ τῶν πέντε ἀρχαίων (πρεσβυγενῶν) Πατριαρχείων, ἀλλὰ ζήτησαν “περιορισμὸ” τῶν ἐξουσιῶν τοῦ Παπισμοῦ μέσῳ τῆς ἀναγνώρισης τῶν δικαιωμάτων τῶν ἄλλων Πατριαρχῶν: “Ὁρίζουμε ὅτι ἡ Ἁγία Ἀποστολικὴ Ἕδρα καὶ ὁ Ρωμαῖος Ποντίφικας ἔχει ὑπεροχὴ σὲ ὅλο τὸ σύμπαν, ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Ρωμαῖος Ποντίφικας εἶναι ὁ διάδοχος τοῦ Ἁγίου Πέτρου». Ἐπισημαίνετο ἀκόμα στὸ Ἰησουίτικο Περιοδικὸ «La Civita Cattolica», ὅτι ὁ ἑκάστοτε Πάπας εἶναι «ὁ πατέρας καὶ διδάσκαλος ὅλων τῶν Χριστιανῶν», καθὼς καὶ ἄλλες παρόμοιες ἐξουσιαστικὲς ὑπερβολὲς καὶ στρεβλώσεις.
Νὰ ὑπενθυμίσουμε ὅτι ἀρχικὰ ἔγινε παρόμοια προσπάθεια στὴ Σύνοδο τῆς Λυὼν τὸ ἔτος 1274, ἀλλ’ ὅμως ὁ Ὅσιος Νεῖλος Καβάσιλας ἀνέτρεψε τὰ σχέδιά τους. Ἀκολούθησε τὸ ὀλίσθημα τῆς Συνόδου Φερράρας –Φλωρεντίας (1438-1439), ἀλλ’ ὅμως ὁ Ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός ἀνέτρεψε τὰ σχέδιά τους. Ὁ Ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικὸς μὲ τὴ φράση του «αἱρετικοὶ εἰσιν ἄρα, καὶ ὡς αἱρετικοὺς αὐτοὺς ἀπεκόψαμεν», καταγράφει ἐπακριβῶς τὸ θλιβερὸ τοῦτο ἱστορικὸ γεγονός. Συνεπῶς οἱ ὁποιεσδήποτε προσπάθειες παραπέμπουν σὲ παρόμοια “προσπάθεια” τύπου Φερράρας –Φλωρεντίας, δὲν ἀφήνουν ἐλπίδες ἐπιστροφῆς των στὴν Ἐκκλησία.