(Ἐν ἀγνοίᾳ Κλήρου καὶ Λαοῦ)
Γράφει ὁ κ. Νικόλαος Ἐ. Σακαλάκης, μαθηματικός
Εἶναι ἀλήθεια, ὅτι ἡ θεμελίωση τῆς ἐλευθερίας ἐντὸς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χώρου ἐμπεριέχει καὶ τὴν (ὡς ποιμαντικὴ πράξη) ἐλευθερία τῆς ἐκλογῆς νέων ἐπισκόπων, ἡ ὁποία ἐκλογὴ ὀφείλει νὰ κινεῖται ἀνάμεσα στοὺς δύο πόλους «ψήφῳ κλήρου καὶ λαοῦ».
Ἡ θέση αὐτὴ εἶναι μία συμμετρικὴ κατάληξη τῆς ἀνώτατης πνευματικῆς (Εὐαγγελικῆς) ἀρχῆς: «Οὗ δὲ τὸ Πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία» (Β΄ Κορ. 3, 17).
Ἡ πνευματικὴ παράδοση ποὺ διέπει τὴν ἐκλογὴ νέων ἐπισκόπων «Ψήφῳ κλήρου καὶ λαοῦ», ἔτυχε θεολογικῆς ἀρθρώσεως (στὸ παρελθὸν) σὲ ἐκτενεῖς ἐργασίες – λόγους διακεκριμένων ἐκκλησιαστικῶν προσωπικοτήτων, ὅπως:
Α) «Ἐκ τῆς τάξεως τῶν Ἱεραρχῶν δριμύτερον παντὸς ἄλλου ἐξεφράσθη ὁ ἀοίδιμος ἀρχιεπίσκοπος Γερμανὸς Καλλιγᾶς… Ἂς ἀναγνωσθῆ ἡ ὁμιλία του πρὸς τοὺς Συνοδικοὺς κατὰ τὴν ἐναρκτήριον Συνεδρίασιν τῆς ΜΑ΄ Συνοδικῆς περιόδου καὶ ἂς ριφθῆ ἕν βλέμμα εἰς τὸ ὑπόμνημά του, ὅπερ ὑπέβαλεν εἰς τὴν βουλὴν τῶν Ἑλλήνων περὶ διορθώσεως τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων» (Βιβλίο «Ἐλευθέρα καὶ Ζῶσα Ἐκκλησία», σελ. 96, Ἀρχιμ. Αὐγουστῖνος Καντιώτης).
Β) «Ὁ τρόπος αὐτὸς τῆς ἄνευ συμμετοχῆς κλήρου καὶ λαοῦ ἐκλογῆς ἐπισκόπου χαρακτηρίζεται παρὰ Πατέρων καὶ Διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας ὡς ὁ πονηρότατος τρόπος ἐκλογῆς καὶ ἀποτελεῖ θανάσιμον ἔγκλημα κατὰ τῆς προόδου τῆς Ἐκκλησίας» (Ἀρχιμ. Αὐγουστῖνος Καντιώτης – Αὐτόθι, σελ. 96).
Γ) «Τὶς ἔχων παρρησίαν λόγου, τὶς ἐλέγχων τὸ κακόν; Τὶς ὁ στηλιτεύων τὰ ἐκκλησιαστικὰ σκάνδαλα δύναται ποτὲ νὰ ἐκλεγῆ ἐπίσκοπος;» (Αὐτόθι, Σέλ. 95).
1ο Σχόλιο: Σὲ ὅλη τὴν ἔκταση τῆς ἐκκλησιαστικῆς πραγματικότητας (ἐδῶ στὴν Ἱ. Μ. Δημητριάδος), οὐδέποτε ὁ νέος ἐπίσκοπος Δαμασκηνὸς (ὡς Πρωτοσύγκελλος) ἐπιχείρησε μία Πατερικὰ ἐπιτρεπτὴ ἀντιμετώπιση – καταγγελία τῆς παναιρέσεως τοῦ οἰκουμενισμοῦ καὶ τῆς ψευδοσυνόδου τῆς Κρήτης.
Στὴ συνέχεια νὰ τονίσουμε ὅτι (χρόνια τώρα), ἡ διοικοῦσα Ἐκκλησία δὲν δημιούργησε τὶς πνευματικὲς – κοινωνικὲς προϋποθέσεις μίας ἐνεργότερης συμμετοχῆς τῶν πιστῶν στὴν ἐκλογὴ νέων ἐπισκόπων.
Δυστυχῶς, σήμερα, ὅπως συνέβη καὶ στὴν ἐκλογὴ τῶν νέων Μητροπολιτῶν (Αἰτωλοακαρνανίας κ.λπ.), ἐξακολουθεῖ νὰ ὑφίσταται ἡ «ἰσορροπία» δυνάμεων καὶ ὁ ἀστερισμὸς τῶν «ἐπιδράσεων» μεταξὺ ἱεραρχῶν, χωρὶς νὰ ἐξετάζονται τὸ αὐθεντικὸ – ἀδιάλλακτο (ἂν ὑπάρχει) ὀρθόδοξο ἦθος τοῦ κάθε νέου ἐπισκόπου καὶ ἡ θέληση τοῦ ποιμνίου.
Ἐρώτημα: Στὶς καθιερωμένες διαδικασίες ἐκλογῆς νέων Μητροπολιτῶν, πόσες (ἆραγε) πρωτοβουλίες ἔχουν ἀφεθεῖ στὸ Ἅγιο Πνεῦμα;
2ο Σχόλιο: Τὸ χαμηλὸ ἐπίπεδο αὐτῶν τῶν διαδικασιῶν ἐκλογῆς Μητροπολιτῶν, ἀναλύει (εὔστοχα) ὁ μακαριστὸς Μητροπολίτης Νικόδημος (Ἀττικῆς) στὸ «ΑΝΟΙΚΤΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ» του πρὸς τοὺς Ἕλληνες Ἱεράρχες (1981), στὶς σελ. 68 – 77, ὑπὸ τὸν τίτλο: «Ἐκλέγετε…χωρὶς νὰ διαλέγετε». Στὴ συνέχεια τονίζουμε, ὅτι εἴμεθα ὑπὲρ τοῦ ἀποστολικοῦ τρόπου ἐκλογῆς, ἡ ὁποία ἀνέδειξε τὸν Ματθία στὴ θέση τοῦ Ἰούδα. Στὴν ἐκλογὴ τοῦ Ματθία, ὁ ἱ. Χρυσόστομος τονίζει τὴν διακριτικὴ θέση τοῦ Ἀπ. Πέτρου, γιὰ νὰ μὴ νοηθεῖ ὅτι χαρίζεται σὲ πρόσωπα: «τῷ πλήθει τὴν κρίσιν ὁ Πέτρος ἐπιτρέπει, τούς τε γινομένους αἰδεσίμους ποιῶν καὶ αὐτὸς ἀπαλλαττόμενος ἀπεχθείας τῆς πρὸς τοὺς ἄλλους. Μεγάλα γὰρ ἀεὶ τὰ τοιαῦτα ἐργάζεται κακά».
Ἑρμηνεία: «Στὸ πλῆθος ἐπιτρέπει νὰ κάνει τὴν κρίση, καὶ κάνοντας τοὺς γινομένους σεβάσμιους καὶ ὁ ἴδιος ἀπαλλασσόμενος τὴν ἀπέχθεια τῶν ἄλλων. Διότι τὰ τοιαῦτα πάντοτε προκαλοῦν μεγάλα κακὰ» (ΕΠΕ Ἰ. Χρυσοστόμου τόμος 15 σελ. 95).
Ἐδῶ νὰ προσθέσουμε καὶ τὸ ἑξῆς κρίσιμο: Τονίζοντες τὴν ἀνάγκη ἐκλογῆς τῶν νέων ἐπισκόπων μὲ αὐστηρὰ (κανονικὰ) κριτήρια, δὲν μᾶς ἀφαιρεῖται ἡ εὐθύνη προσευχῆς γιὰ τὴν πορεία τους, νὰ καταδικάσουν δηλ. τὸν οἰκουμενισμὸ μὲ ἄσκηση καὶ ἁγιασμό.
Στὴν ἀρχὴ ὑπογραμμίσαμε ὅτι διακεκριμένες ἐκκλησιαστικὲς προσωπικότητες ὁμίλησαν γιὰ τὴ συμμετοχὴ τῶν λαϊκῶν στὴν ἐκλογὴ τῶν Ποιμένων.
Συμπληρωματικὰ ἀναφέρουμε καὶ τὰ ἑξῆς, γιὰ περισσότερη ἐμβάθυνση, ἔργα:
α) «Ἡ θέσις τῶν λαϊκῶν…», τοῦ μακαριστοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου Κοτσώνη.
β) «Οἱ λαϊκοὶ ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ», τοῦ μακαριστοῦ Π. Τρεμπέλα.
Ἐπίσης ὁ ἀποστολικὸς πατέρας Κλήμης ὁ Ρώμης, στὴν πρὸς Κορινθίους ἐπιστολή του (ΜΔ΄) βεβαιώνει, ὅτι οἱ πρῶτοι ἐπίσκοποι κατὰ σειρὰ διαδοχῆς μετὰ τοὺς Ἀποστόλους, κατεστάθησαν ὑπὸ τῶν Ἀποστόλων «συνενδοκησάσης τῆς Ἐκκλησίας πάσης».
Εὐτυχῶς, ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ διέσωσε καὶ ἕνα ἐπισημότατο πρακτικὸ ἐκλογῆς ἐπισκόπου, τοῦ διαδόχου τοῦ Ἱεροῦ Αὐγουστίνου.
Στὸ κείμενο αὐτὸ τοῦ 5ου αἰώνα, ἐπιβεβαιώνεται ὁ καθοριστικὸς ρόλος τοῦ Λαοῦ στὴν ἐκλογὴ τῶν Ἐπισκόπων (Migne, Lat P. 33, 966).
Σήμερα, δυστυχῶς, γιὰ μία ἀκόμη φορά θὰ ἀναρωτηθοῦμε:
Ποιὸν πραγματικὰ μποροῦν νὰ πείσουν οἱ φωνὲς τῶν νέων ἐπισκόπων «ὅτι ἡ ἐκκλησία μᾶς ἐξέλεξε», μπροστὰ στὴν κραυγαλέα πραγματικότητα τῆς ἀπουσίας ἀπὸ τὶς ἐκλογὲς Κλήρου καὶ Λαοῦ;