ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
Τιτ. α΄ 5-14
5 Τούτου χάριν κατέλιπόν σε ἐν Κρήτῃ, ἵνα τὰ λείποντα ἐπιδιορθώσῃ, καὶ καταστήσῃς κατὰ πόλιν πρεσβυτέρους, ὡς ἐγώ σοι διεταξάμην, 6 εἴ τίς ἐστιν ἀνέγκλητος, μιᾶς γυναικὸς ἀνήρ, τέκνα ἔχων πιστά, μὴ ἐν κατηγορίᾳ ἀσωτίας ἢ ἀνυπότακτα. 7 δεῖ γὰρ τὸν ἐπίσκοπον ἀνέγκλητον εἶναι ὡς Θεοῦ οἰκονόμον, μὴ αὐθάδη, μὴ ὀργίλον, μὴ πάροινον, μὴ πλήκτην, μὴ αἰσχροκερδῆ, 8 ἀλλὰ φιλόξενον, φιλάγαθον, σώφρονα, δίκαιον, ὅσιον, ἐγκρατῆ, 9 ἀντεχόμενον τοῦ κατὰ τὴν διδαχὴν πιστοῦ λόγου, ἵνα δυνατὸς ᾖ καὶ παρακαλεῖν ἐν τῇ διδασκαλίᾳ τῇ ὑγιαινούσῃ καὶ τοὺς ἀντιλέγοντας ἐλέγχειν. 10 Εἰσὶ γὰρ πολλοὶ καὶ ἀνυπότακτοι, ματαιολόγοι καὶ φρεναπάται, μάλιστα οἱ ἐκ περιτομῆς, 11 οὓς δεῖ ἐπιστομίζειν, οἵτινες ὅλους οἴκους ἀνατρέπουσι διδάσκοντες ἃ μὴ δεῖ αἰσχροῦ κέρδους χάριν. 12 εἶπέ τις ἐξ αὐτῶν ἴδιος αὐτῶν προφήτης· Κρῆτες ἀεὶ ψεῦσται, κακὰ θηρία, γαστέρες ἀργαί. 13 ἡ μαρτυρία αὕτη ἐστὶν ἀληθής. Δι᾿ ἣν αἰτίαν ἔλεγχε αὐτοὺς ἀποτόμως, ἵνα ὑγιαίνωσιν ἐν τῇ πίστει, 14 μὴ προσέχοντες Ἰουδαϊκοῖς μύθοις καὶ ἐντολαῖς ἀνθρώπων ἀποστρεφομένων τὴν ἀλήθειαν.
Ἑρμηνεία Π. Ν. Τρεμπέλα – Ἐκδόσεις Σωτήρ
5 Δι’ αὐτὸ σὲ ἀφῆκα εἰς τὴν Κρήτην, διὰ νὰ συμπληρώσῃς ὅσα παρέλειψα ἑγὼ καὶ ἐγκαταστήσῃς εἰς κάθε πόλιν πρεσβυτέρους, ὅπως ἐγὼ προφορικῶς σὲ διέταξα. 6 Θὰ ἐγκαταστήσῃς δὲ πρεσβύτερον μόνον, ἐὰν ἀπὸ τοὺς ὑποψηφίους κανεὶς δὲν διατελῇ ὑπὸ κατηγορίαν, ἐὰν εἶναι σύζυγος μιᾶς καὶ μόνης γυναικός, καὶ ἐὰν ἔχῃ παιδιά, τὰ ὁποῖα νὰ εἶναι πιστὰ εἰς τὸν Χριστὸν καὶ νὰ μὴ κατηγοροῦνται ὡς ἄσωτα ἢ ἀνυπότακτα. 7 Διότι πρέπει ὁ ἐπίσκοπος νὰ εἶναι ἀκατηγόρητος, ὡς ἐπιστάτης, εἰς τὸν ὁποῖον ὁ Θεὸς ἐμπιστεύθη τὴν διεύθυνσιν τοῦ οἴκου του, νὰ μὴ εἶναι αὐθάδης, ὀργίλος, φίλος τοῦ κρασιοῦ, νὰ μὴ εἶναι βίαιος καὶ δέρνῃ μὲ τὰ χέρια του τοὺς ἄλλους, νὰ μὴ μαζεύῃ κέρδη παράνομα καὶ αἰσχρά. 8 Ἀλλὰ πρέπει νὰ εἶναι φιλόξενος, νὰ ἀγαπᾷ τὸ καλόν, νὰ εἶναι φρόνιμος, δίκαιος, εὐσεβής, ἐγκρατής, 9 νὰ ὑπερασπίζῃ καὶ νὰ κρατῇ καλὰ τὸν ἀληθῆ καὶ ἀξιόπιστον λόγον, ποὺ συμφωνεῖ πρὸς τὴν ἀποστολικὴν διδαχήν, διὰ νὰ δύναται καὶ νὰ προτρέπῃ μὲ τὴν ὑγιᾶ καὶ ὀρθὴν διδασκαλίαν καὶ νὰ ἐξελέγχῃ καὶ ἀποστομώνῃ ἐκείνους, ποὺ ἀντιλέγουν. 10 Εἶναι δὲ ἀνάγκη νὰ ἔχῃ τὴν δύναμιν καὶ ἱκανότητα αὐτήν, διότι ὑπάρχουν καὶ πολλοὶ ἀνυπότακτοι, ποὺ διδάσκουν λόγια κούφια καὶ μάταια καὶ μὲ αὐτὰ ἑξαπατοῦν τὰ μυαλὰ τῶν ἄλλων, πρὸ παντὸς αὐτοί, ποὺ προέρχονται ἀπὸ τοὺς περιτετμημένους Ἰουδαίους. 11 Αὐτοὺς πρέπει ὁ ἐπίσκοπος νὰ ἀποστομώνῃ. Εἶναι ἄνθρωποι, ποὺ ἀναστατώνουν καὶ ἀναποδογυρίζουν ὁλόκληρα σπίτια, μὲ τὸ νὰ διδάσκουν ἐκεῖνα, ποὺ δὲν πρέπει, χάριν αἰσχροῦ κέρδους. 12 Εἶπε κάποιος ἀπὸ τοὺς Κρῆτας αὐτούς, ποὺ τὸν ἔχουν ὡς προφήτην ἰδικόν τους· Οἱ Κρῆτες εἶναι πάντοτε ψεῦσται, κακὰ θηρία, ἄνθρωποι, ποὺ θέλουν νὰ τρώγουν πολὺ χωρὶς νὰ ἐργάζωνται. 13 Ἡ μαρτυρία αὐτὴ εἶναι ἀληθής. Δι’ αὐτὸν τὸν λόγον ἔλεγχέ τους ἀπότομα, διὰ νὰ ὑγιαίνουν καὶ νὰ μὴ εἶναι ἀρρωστημενοι εἰς τὴν πίστιν, 14 καὶ νὰ μὴ προσέχουν εἰς Ἰουδαϊκοὺς μύθους καὶ εἰς ἐντολὰς ἀνθρώπων, ποὺ ἀποστρέφονται τὴν ἀλήθειαν.
ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
Ἰω. γ΄ 1-15
1 Ἦν δὲ ἄνθρωπος ἐκ τῶν Φαρισαίων, Νικόδημος ὄνομα αὐτῷ, ἄρχων τῶν Ἰουδαίων. 2 οὗτος ἦλθε πρὸς αὐτὸν νυκτὸς καὶ εἶπεν αὐτῷ· ῥαββί, οἴδαμεν ὅτι ἀπὸ Θεοῦ ἐλήλυθας διδάσκαλος· οὐδεὶς γὰρ ταῦτα τὰ σημεῖα δύναται ποιεῖν ἃ σὺ ποιεῖς, ἐὰν μὴ ᾖ ὁ Θεὸς μετ᾿ αὐτοῦ. 3 ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ· ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι, ἐὰν μή τις γεννηθῇ ἄνωθεν, οὐ δύναται ἰδεῖν τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. 4 λέγει πρὸς αὐτὸν ὁ Νικόδημος· πῶς δύναται ἄνθρωπος γεννηθῆναι γέρων ὤν; μὴ δύναται εἰς τὴν κοιλίαν τῆς μητρὸς αὐτοῦ δεύτερον εἰσελθεῖν καὶ γεννηθῆναι; 5 ἀπεκρίθη Ἰησοῦς· ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι, ἐὰν μή τις γεννηθῇ ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος, οὐ δύναται εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. 6 τὸ γεγεννημένον ἐκ τῆς σαρκὸς σάρξ ἐστι, καὶ τὸ γεγεννημένον ἐκ τοῦ Πνεύματος πνεῦμά ἐστι. 7 μὴ θαυμάσῃς ὅτι εἶπόν σοι, δεῖ ὑμᾶς γεννηθῆναι ἄνωθεν. 8 τὸ πνεῦμα ὅπου θέλει πνεῖ, καὶ τὴν φωνὴν αὐτοῦ ἀκούεις, ἀλλ᾿ οὐκ οἶδας πόθεν ἔρχεται καὶ ποῦ ὑπάγει· οὕτως ἐστὶ πᾶς ὁ γεγεννημένος ἐκ τοῦ Πνεύματος. 9 ἀπεκρίθη Νικόδημος καὶ εἶπεν αὐτῷ· πῶς δύναται ταῦτα γενέσθαι; 10 ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ· σὺ εἶ ὁ διδάσκαλος τοῦ Ἰσραὴλ καὶ ταῦτα οὐ γινώσκεις; 11 ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι ὅτι ὃ οἴδαμεν λαλοῦμεν καὶ ὃ ἑωράκαμεν μαρτυροῦμεν, καὶ τὴν μαρτυρίαν ἡμῶν οὐ λαμβάνετε. 12 εἰ τὰ ἐπίγεια εἶπον ὑμῖν καὶ οὐ πιστεύετε, πῶς ἐὰν εἴπω ὑμῖν τὰ ἐπουράνια πιστεύσετε; 13 καὶ οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς, ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὁ ὢν ἐν τῷ οὐρανῷ. 14 καὶ καθὼς Μωϋσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, 15 ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον.
Ἑρμηνεία Π. Ν. Τρεμπέλα – Ἐκδόσεις Σωτήρ
1 Ἦν δὲ ἄνθρωπος ἐκ τῶν Φαρισαίων, Νικόδημος ὄνομα αὐτῷ, ἄρχων τῶν Ἰουδαίων· 2 οὗτος ἦλθε πρὸς αὐτὸν νυκτὸς καὶ εἶπεν αὐτῷ· Ραββί, οἴδαμεν ὅτι ἀπὸ Θεοῦ ἐλήλυθας διδάσκαλος· οὐδεὶς γὰρ ταῦτα τὰ σημεῖα δύναται ποιεῖν ἃ σὺ ποιεῖς, ἐὰν μὴ ᾖ ὁ Θεὸς μετ’ αὐτοῦ. 3 ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ· Ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι, ἐὰν μή τις γεννηθῇ ἄνωθεν, οὐ δύναται ἰδεῖν τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. 4 λέγει πρὸς αὐτὸν ὁ Νικόδημος· Πῶς δύναται ἄνθρωπος γεννηθῆναι γέρων ὤν; μὴ δύναται εἰς τὴν κοιλίαν τῆς μητρὸς αὐτοῦ δεύτερον εἰσελθεῖν καὶ γεννηθῆναι; 5 ἀπεκρίθη Ἰησοῦς· Ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι, ἐὰν μή τις γεννηθῇ ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος, οὐ δύναται εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ. 6 τὸ γεγεννημένον ἐκ τῆς σαρκὸς σάρξ ἐστιν, καὶ τὸ γεγεννημένον ἐκ τοῦ Πνεύματος πνεῦμά ἐστι. 7 μὴ θαυμάσῃς ὅτι εἶπόν σοι, δεῖ ὑμᾶς γεννηθῆναι ἄνωθεν. 8 τὸ πνεῦμα ὅπου θέλει πνεῖ, καὶ τὴν φωνὴν αὐτοῦ ἀκούεις, ἀλλ’ οὐκ οἶδας πόθεν ἔρχεται καὶ ποῦ ὑπάγει· οὕτως ἐστὶ πᾶς ὁ γεγεννημένος ἐκ τοῦ Πνεύματος. 9 ἀπεκρίθη Νικόδημος καὶ εἶπεν αὐτῷ· Πῶς δύναται ταῦτα γενέσθαι; 10 ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῷ· Σὺ εἶ ὁ διδάσκαλος τοῦ Ἰσραὴλ καὶ ταῦτα οὐ γινώσκεις; 11 ἀμὴν ἀμὴν λέγω σοι ὅτι ὃ οἴδαμεν λαλοῦμεν καὶ ὃ ἑωράκαμεν μαρτυροῦμεν, καὶ τὴν μαρτυρίαν ἡμῶν οὐ λαμβάνετε. 12 εἰ τὰ ἐπίγεια εἶπον ὑμῖν καὶ οὐ πιστεύετε, πῶς ἐὰν εἴπω ὑμῖν τὰ ἐπουράνια πιστεύσετε; 13 καὶ οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν οὐρανὸν εἰ μὴ ὁ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάς, ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ὁ ὤν ἐν τῷ οὐρανῷ. 14 καὶ καθὼς Μωϋσῆς ὕψωσε τὸν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου, 15 ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται ἀλλ’ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον.
ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
ΑΓΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΤΟΥ ΣΑΡΩΦ: ΕΝΑΣ ΑΓΙΑΣΜΕΝΟΣ ΣΤΑΡΕΤΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού
Μεγάλη μερίδα του αγιολογίου της Εκκλησίας μας ανήκει στη ρωσική Ορθοδοξία, η οποία αποτέλεσε και αποτελεί μια ακένωτη πηγή ανάδειξης αγίων. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ, ο μεγάλος ασκητής και στάρετς.
Γεννήθηκε στα 1759 στην πόλη Κουρκ και το βαπτιστικό του όνομα ήταν Πρόχορος. Οι φτωχοί αλλά ευσεβείς γονείς του του ενέπνευσαν την ευσέβεια. Έμεινε στον τόπο του ως τα δεκαεννιά του χρόνια και κατόπιν πήρε την απόφαση να γίνει μοναχός και αποσύρθηκε στη Μονή του Σάρωφ. Ενώ ακόμη ήταν δόκιμος αρρώστησε βαριά από υδρωπικία και θεραπεύτηκε θαυματουργικά από τη Θεοτόκο. Το 1786 εκάρη μοναχός και έλαβε το όνομα Σεραφείμ. Την ίδια χρονιά χειροτονήθηκε διάκονος και μετά από επτά χρόνια πρεσβύτερος. Η άσκηση, η προσευχή και η κάθαρση τον αξίωσαν να βλέπει την ώρα της Θείας Λειτουργίας θαυμαστά οράματα, να πετά στα ουράνια και να ακούει αγγελικές μελωδίες. Ένα χρόνο μετά τη χειροτονία του ζήτησε από τον ηγούμενο της Μονής να αποσυρθεί σε ερημική περιοχή για να αφοσιωθεί στην ησυχία, την προσευχή και στη σιωπή. Εγκαταστάθηκε στο βάθος ενός πυκνού δάσους, ζώντας ως άγγελος για δεκαέξι χρόνια. Πάνω σε μια μεγάλη πέτρα προσευχόταν αδιάκοπα. Λέγεται πως πάνω σ’ αυτή πέρασε χίλιες νύχτες προσευχόμενος! Παράλληλα μελετούσε ακατάπαυτα την Αγία Γραφή, την οποία θεωρούσε ως την τροφή της ψυχής του. Είχε συνεχώς στο μυαλό του τη μορφή της Θεοτόκου, την οποία είχε ως προστάτη και συντροφιά του στην ερημία του δάσους. Η τροφή του αποτελούνταν από άγρια χόρτα και φρούτα του δάσους.
Τρεις φορές αντιμετώπισε επιθέσεις ληστών, οι οποίοι του άρπαζαν ό, τι είχε στην καλύβα του και τον τραυμάτιζαν βαριά. Όμως η Κυρία Θεοτόκος, η μόνιμη συντροφιά και προστασία του, τον προστάτευε από το θάνατο και τον θεράπευε θαυματουργικά. Φανερό δείγμα της αγιότητάς του ήταν η φιλία του με τα πουλιά και τα άγρια ζώα του δάσους. Μια πελώρια γκρίζα αρκούδα ερχόταν καθημερινά στην καλύβα του και φιλεύονταν από τα αγιασμένα χέρια του! Ο αγιασμένος ασκητής Σεραφείμ ζούσε την προπτωτική παραδείσια κατάσταση των πρωτοπλάστων! Στα 1810 αποφάσισε να επιστρέψει στη Μονή του Σάρωφ, μένοντας έγκλειστος στο κελί του, ασκώντας την αρετή της σιωπής και της ησυχίας. Ατέλειωτες ώρες έμεινε εκστατικός, ζώντας ουράνιες πνευματικές εμπειρίες, για τις οποίες δε μιλούσε σε κανέναν από ταπείνωση. Απέφευγε να δέχεται κόσμο. Όμως αργότερα σε ηλικία 56 ετών άνοιξε το κελί του και άρχισε να δέχεται επισκέψεις. Ένοιωσε ώριμος πια να βοηθήσει πνευματικά τους συνάνθρωπους του. Η φήμη του ως φωτισμένου αγίου έφτασε μακριά και για τούτο πλήθος πονεμένων και ταλαιπωρημένων ανθρώπων έφταναν ως το κελί του για να πάρουν την ευλογία του, τις πνευματικές του νουθεσίες και να παρηγορηθούν. Όμως για δέκα ακόμη χρόνια δεν είχε βγει από το κελί του. Στα 1825, ήδη 66 χρονών, είδε σε όραμα τη Θεοτόκο, η οποία του υπόδειξε να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στη διακονία των πιστών, να γίνει στάρετς, δηλαδή πνευματικός καθοδηγητής και δάσκαλος. Χιλιάδες διψασμένες ψυχές συνέρρεαν στο ταπεινό κελί του για να βρουν γαλήνη και σωτηρία. Όσοι δε μπορούσαν να πάνε αυτοπροσώπως επικοινωνούσαν με επιστολές. Δεν απόπαιρνε κανέναν, ούτε τους μεγάλους αμαρτωλούς. Αλλά, ως έμπειρος πνευματικός ιατρός, εισχωρούσε στα βάθη των ψυχών και ξετρύπωνε τις ολέθριες αιτίες που τους βασάνιζαν. Τους μύρωνε με λάδι από το ακοίμητο κανδήλι της Παναγίας και τους ευλογούσε. Μια μυστική δύναμη τους διαπερνούσε και τους μεταμόρφωνε σε ειρηνικούς και πράους ανθρώπους. Έφευγαν με την καρδιά τους γεμάτη από τη χάρη του Θεού, που σκορπούσε ο άγιος Σεραφείμ, ως πολύτιμο δοχείο της. Επέστρεφαν στα σπίτια τους αλλαγμένοι και ζούσαν πλέον με μετάνοια και ελπίδα στο Θεό.
Είχε αξιωθεί από το Θεό να έχει προορατικό χάρισμα, μπορούσε να διαβάζει τα μυστικά των ψυχών των ανθρώπων και να τις θεραπεύει. Μιλούσε στους αναρίθμητους επισκέπτες του σαν να τους γνώριζε από παλιά και να ήξερε τα μυστικά τους! Απαντούσε σε επιστολές, που δεν τις είχε ανοίξει και διαβάσει! Ο Θεός τον αξίωσε να κάνει στο όνομά Του και θαύματα. Πλήθος αρρώστων βρήκαν τη γιατρειά τους, επισκεπτόμενοι τον άγιο.
Ο άγιος Σεραφείμ ήταν λουσμένος από το Άγιο Πνεύμα και εξέπεμπε τις άκτιστες ενέργειές Του. Στους επισκέπτες του συνήθιζε να λέει: «ο πραγματικός σκοπός της χριστιανικής ζωής είναι η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος». Δίδασκε πως η παρουσία του Αγίου Πνεύματος στη ζωή μας εκδηλώνεται ως ειρήνη. Ζούσε επίσης οντολογικά το γεγονός της Αναστάσεως του Χριστού. Μιλούσε γι’ αυτή και χαιρετούσε τους επισκέπτες του αποκλειστικά με το «Χριστός Ανέστη χαρά μου»! Κάθε φορά που κοινωνούσε έψαλλε τον κανόνα του Πάσχα: «Αναστάσεως ημέρα…»!
Στις 2 Ιανουαρίου του 1833 βρέθηκε νεκρός στο κελί του, γονατισμένος την ώρα που προσευχόταν και είχε τα μάτια του προσηλωμένα στην εικόνα της Θεοτόκου. Την προηγούμενη ημέρα είχε αποχαιρετήσει τους αδελφούς του και είχε κοινωνήσει των Αχράντων Μυστηρίων. Το 1903 έγινε η αγιοκατάταξή του και η μνήμη του ορίστηκε στις 2 Ιανουαρίου, την ημέρα της οσιακής κοίμησής του και στις 19 Ιουλίου, την ημέρα ανακομιδής του ιερού των λειψάνων, τα οποία επί κομουνισμού είχαν εξαφανιστεί. Όμως το 1990 βρέθηκαν και αποτελούν πηγή αγιασμού των Ορθοδόξων πιστών.
Ο άγιος Σεραφείμ ανήκει στους μεγάλους μυστικούς αγίους της Εκκλησίας μας, ο οποίος, με τον προσωπικό του αγώνα κατέστη δοχείο των ακτίστων ενεργειών του Θεού. Ας έχουμε τις αέναες πρεσβείες του στο θρόνο της μεγαλοσύνης του Θεού, τις έχουμε απόλυτη ανάγκη!