ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
Φιλιπ. α’ 20-27
20 Κατὰ τὴν ἀποκαραδοκίαν καὶ ἐλπίδα μου ὅτι ἐν οὐδενὶ αἰσχυνθήσομαι, ἀλλ᾿ ἐν πάσῃ παῤῥησίᾳ, ὡς πάντοτε, καὶ νῦν μεγαλυνθήσεται Χριστὸς ἐν τῷ σώματί μου εἴτε διὰ ζωῆς εἴτε διὰ θανάτου. 21 Ἐμοὶ γὰρ τὸ ζῆν Χριστὸς καὶ τὸ ἀποθανεῖν κέρδος. 22 εἰ δὲ τὸ ζῆν ἐν σαρκί, τοῦτό μοι καρπὸς ἔργου, καὶ τί αἱρήσομαι οὐ γνωρίζω. 23 συνέχομαι δὲ ἐκ τῶν δύο, τὴν ἐπιθυμίαν ἔχων εἰς τὸ ἀναλῦσαι καὶ σὺν Χριστῷ εἶναι· πολλῷ γὰρ μᾶλλον κρεῖσσον· 24 τὸ δὲ ἐπιμένειν ἐν τῇ σαρκὶ ἀναγκαιότερον δι᾿ ὑμᾶς. 25 καὶ τοῦτο πεποιθώς οἶδα ὅτι μενῶ καὶ συμπαραμενῶ πᾶσιν ὑμῖν εἰς τὴν ὑμῶν προκοπὴν καὶ χαρὰν τῆς πίστεως, 26 ἵνα τὸ καύχημα ὑμῶν περισσεύῃ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ἐν ἐμοὶ διὰ τῆς ἐμῆς παρουσίας πάλιν πρὸς ὑμᾶς. 27 Μόνον ἀξίως τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ πολιτεύεσθε, ἵνα εἴτε ἐλθὼν καὶ ἰδὼν ὑμᾶς εἴτε ἀπὼν ἀκούσω τὰ περὶ ὑμῶν, ὅτι στήκετε ἐν ἑνὶ πνεύματι, μιᾷ ψυχῇ συναθλοῦντες τῇ πίστει τοῦ εὐαγγελίου.
Ἑρμηνεία Π. Ν. Τρεμπέλα – Ἐκδόσεις Σωτήρ
20 Καὶ ἡ σωτηρία μου αὐτὴ θὰ εἶναι σύμφωνος πρὸς τὴν σφοδρὰν καὶ σταθερὰν προσδοκίαν καὶ ἐλπίδα μου, ὅτι δὲν θὰ ἐντροπιασθῶ εἰς τίποτε καὶ δὲν θὰ ἀποδειχθῶ φαντασιόπληκτος διὰ τῆς διαψεύσεως τῶν ἐλπίδων μου. Ἀλλ’ ὅπως πάντοτε, ἔτσι καὶ τώρα μὲ πᾶσαν ἀφοβίαν καὶ θάρρος ἐκ μέρους μου θὰ μεγαλυνθῇ καὶ θὰ δοξασθῇ ὁ Χριστὸς διὰ τοῦ βασανιζομένου σώματός μου, εἴτε μείνω εἰς τὴν ζωήν, εἴτε θανατωθῶ. 21 Λέγω δὲ εἴτε ζήσω εἴτε θανατωθῶ, διότι εἰς ἑμὲ ζωὴ εἶναι ὁ Χριστός, ἀφοῦ ζῶ τὴν νέαν ζωὴν τοῦ Χριστοῦ καὶ ζῇ ὁ Χριστὸς μέσα μου. Ἀλλὰ καὶ τὸ νὰ ἀποθάνω εἶναι κέρδος, διότι διὰ τοῦ θανάτου θὰ ἐπιτύχω τὴν πλήρη ἕνωσίν μου μὲ τὸν Χριστόν. 22 Ἐὰν ὅμως τὸ νὰ ζῶ καὶ νὰ ἐργάζωμαι φέρων τὴν σάρκα μου, ἀποδίδῃ πνευματικὴν ὠφέλειαν καὶ καρπὸν διὰ τῆς ἀσκήσεως τοῦ ἀποστολικοῦ μου ἔργου, τί νὰ προτιμήσω δὲν ἠξεύρω. 23 Μὲ τραβοῦν δὲ καὶ μὲ κρατοῦν καὶ τὰ δύο, δηλαδὴ καὶ ἡ ἐπιθυμία τῆς ζωῆς καὶ ἡ ἐπιθυμία τοῦ θανάτου. Καὶ ὑπερισχύει ἡ ἐπιθυμία μου νὰ φύγω ἀπὸ τὴν ζωὴν αὐτὴν καὶ νὰ εἶμαι μαζὶ μὲ τὸν Χριστόν. Διότι αὐτὸ εἶναι ἀσυγκρίτως καλύτερον δι’ ἐμέ. 24 Τὸ νὰ παραμείνω ὅμως μὲ τὸ σῶμα εἰς τὴν παροῦσαν ζωὴν εἶναι ἀναγκαιότερον διὰ τὴν πνευματικήν σας ὠφέλειαν. 25 Καὶ μὲ ἀδίστακτον πεποίθησιν γνωρίζω τοῦτο, ὅτι θὰ μείνω εἰς τὴν παροῦσαν ζωὴν καὶ θὰ συμπαραμείνω μαζὶ μὲ ὅλους σας διὰ τὴν πρόοδον τῆς πίστεώς σας καὶ διὰ τὴν χαράν, ποὺ ἡ πίστις θὰ σᾶς προκαλῇ. 26 Καὶ θὰ μείνω εἰς τὴν παροῦσαν ζωήν, διὰ νὰ περισσεύῃ ἐξ αἰτίας μου τὸ καύχημά σας. Καὶ τὸ καύχημά σας αὐτὸ δὲν θὰ εἶναι καύχημα ἀνθρωπίνης ματαιοδοξίας καὶ ἀλαζονείας, ἀλλὰ καύχημα, ποὺ θὰ στηρίζεται εἰς τὴν ἕνωσίν σας μὲ τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν καὶ εἰς τὴν πλήρη καὶ βαθεῖαν ἀναγνώρισιν, ὅτι κάθε καλόν, ποὺ ἔχετε, ἀπὸ αὐτὸν τὸ ἔχετε καὶ εἰς αὐτὸν ὀφείλεται ἡ δόξα. Καὶ θὰ περισσεύῃ τὸ καύχημα τοῦτο καὶ διὰ τῆς ἰδικῆς μου παρουσίας, ὅταν ἔλθω πάλιν εἰς σᾶς καὶ συντελῶ καὶ ἐγὼ εἰς τὴν πρόοδόν σας. 27 Μόνον φροντίζετε ἐν τῷ μεταξὺ νὰ συμπεριφέρεσθε καὶ νὰ ζῆτε κατὰ τρόπον ἄξιον τοῦ εὐαγγελίου, τὸ ὁποῖον κηρύττει τὸν Χριστόν. Νὰ ζῆτε ὡς πολῖται τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, ὥστε εἴτε ὅταν ἔλθω καὶ σᾶς ἴδω, εἴτε ὅταν ἀπουσιάζω καὶ ἀκούσω εἰδήσεις διὰ σᾶς, νὰ ἴδω καὶ νὰ ἀκούσω, ὅτι στέκεσθε εἰς τὴν παράταξιν τῶν στρατιωτῶν τοῦ Κυρίου μὲ ἕνα φρόνημα, μὲ μίαν ψυχὴν καὶ συναγωνίζεσθε διὰ τὴν πίστιν τοῦ εὐαγγελίου.
ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
Λκ. ια΄ 47 – ιβ΄ 1
47 Οὐαὶ ὑμῖν, ὅτι οἰκοδομεῖτε τὰ μνημεῖα τῶν προφητῶν, οἱ δὲ πατέρες ὑμῶν ἀπέκτειναν αὐτούς. 48 ἄρα μαρτυρεῖτε καὶ συνευδοκεῖτε τοῖς ἔργοις τῶν πατέρων ὑμῶν, ὅτι αὐτοὶ μὲν ἀπέκτειναν αὐτούς, ὑμεῖς δὲ οἰκοδομεῖτε αὐτῶν τὰ μνημεῖα. 49 διὰ τοῦτο καὶ ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ εἶπεν· ἀποστελῶ εἰς αὐτοὺς προφήτας καὶ ἀποστόλους, καὶ ἐξ αὐτῶν ἀποκτενοῦσι καὶ ἐκδιώξουσιν, 50 ἵνα ἐκζητηθῇ τὸ αἷμα πάντων τῶν προφητῶν τὸ ἐκχυνόμενον ἀπὸ καταβολῆς κόσμου ἀπὸ τῆς γενεᾶς ταύτης 51 ἀπὸ τοῦ αἵματος Ἄβελ ἕως τοῦ αἵματος Ζαχαρίου τοῦ ἀπολομένου μεταξὺ τοῦ θυσιαστηρίου καὶ τοῦ οἴκου· ναί, λέγω ὑμῖν, ἐκζητηθήσεται ἀπὸ τῆς γενεᾶς ταύτης. 52 οὐαὶ ὑμῖν τοῖς νομικοῖς ὅτι ἤρατε τὴν κλεῖδα τῆς γνώσεως· αὐτοὶ οὐκ εἰσήλθετε, καὶ τοὺς εἰσερχομένους ἐκωλύσατε. 53 λέγοντος δὲ αὐτοῦ πρὸς αὐτοὺς ταῦτα ἤρξαντο οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι δεινῶς ἐνέχειν καὶ ἀποστοματίζειν αὐτὸν περὶ πλειόνων, 54 ἐνεδρεύοντες αὐτόν, ζητοῦντες θηρεῦσαί τι ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ, ἵνα κατηγορήσωσιν αὐτοῦ.
ιβ΄ 1 Ἐν οἷς ἐπισυναχθεισῶν τῶν μυριάδων τοῦ ὄχλου ὡς καταπατεῖν ἀλλήλους, ἤρξατο λέγειν πρὸς τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ πρῶτον· προσέχετε ἑαυτοῖς ἀπὸ τῆς ζύμης τῶν Φαρισαίων, ἥτις ἐστὶν ὑπόκρισις.
Ἑρμηνεία Π. Ν. Τρεμπέλα – Ἐκδόσεις Σωτήρ
42 Ἀλλοίμονον ὅμως εἰς σᾶς τοὺς Φαρισαίους, διότι δίδετε δεκάτην ἀπὸ τὸν δυόσμον καὶ ἀπὸ τὸ ἀπήγανον καὶ ἀπὸ κάθε λάχανον, παραβαίνετε δὲ μὲ ἀδιαφορίαν τὴν δικαιοσύνην καὶ τὴν πρὸς τὸν Θεὸν ἀγάπην. Τὰ τελευταῖα αὐτὰ ἔπρεπε πρωτίστως νὰ πράττετε καὶ ἀφοῦ πράξετε αὐτά, τότε νὰ μὴ ἀφίνετε καὶ ἐκεῖνα. 43 Ἀλλοίμονον εἰς σᾶς τοὺς Φαρισαίους, διότι ἀγαπᾶτε νὰ κάθεσθε εἰς τὰ πρῶτα καθίσματα μέσα εἰς τὰς συναγωγάς, διὰ νὰ διακρίνεσθε ἀπὸ τοὺς ἄλλους, καὶ ἀρέσκεσθε νὰ σᾶς χαιρετοῦν μὲ σεβασμὸν εἰς τὰς ἀγοράς. 44 Ἀλλοίμονόν σας, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί, διότι εἶσθε σὰν τοὺς τάφους, ποὺ δὲν φαίνονται, καὶ οἱ ἄνθρωποι, ποὺ ἀνύποπτοι περιπατοῦν ἀπ’ ἐπάνω εἰς τοὺς τάφους αὐτούς, δὲν γνωρίζουν τοῦτο καὶ μολύνονται, χωρὶς νὰ τὸ καταλάβουν, διότι σύμφωνα μὲ τὸν νόμον, ὅποιος ἐγγίσῃ εἰς τάφον, γίνεται ἀκάθαρτος. Ἔτσι καὶ σεῖς, εἶσθε γεμᾶτοι κακίαν, τὴν ὁποίαν κρύπτετε μὲ τὴν ὑποκρισίαν, καὶ ἐκεῖνοι ποὺ σᾶς πλησιάζουν ἀνύποπτοι, μολύνονται καὶ διαφθείρονται. 45 Ἀπεκρίθη δὲ κάποιος ἀπὸ ἐκείνους, ποὺ ἐσπούδαζον τὸν νόμον καὶ παρουσιάζοντο ὡς γνωρίζοντες αὐτόν, καὶ τοῦ εἶπε· Διδάσκαλε, μὲ αὐτά, ποὺ λέγεις διὰ τοὺς Φαρισαίους, ὑβρίζεις καὶ ἡμᾶς τοὺς νομικούς. 46 Ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπε· καὶ εἰς σᾶς τοὺς νομικοὺς ἀλλοίμονον· διότι φορτώνετε τοὺς ἀνθρώπους μὲ φορτώματα βαρειά, ποὺ δύσκολα βαστάζονται, καὶ σεῖς οἱ ἴδιοι οὔτε μὲ ἕνα ἀπὸ τὰ δάκτυλά σας δὲν ἐγγίζετε τὰ φορτώματα αὐτά. Μὲ τὰς παραδόσεις δηλαδὴ καὶ τὰ ἄλλα ἔθιμά σας μετεβάλατε τὸν νόμον εἰς βαρὺ φορτίον καὶ ἐνῷ σεῖς εὑρίσκετε τρόπους νὰ ξεφεύγετε τὰς δυσβαστάκτους αὐτὰς ὑποχρεώσεις, ἀναγκάζετε τοὺς ἄλλους νὰ βαστάζουν τὸ βαρύτατον φορτίον των. 47 Ἀλλοίμονόν σας, διότι οἰκοδομεῖτε τὰ μνημεῖα τῶν προφητῶν. Καὶ φαίνεσθε μέν, ὅτι πράττετε τοῦτο ἐκ σεβασμοῦ πρὸς τοὺς προφήτας, ἔχετε ὅμως καὶ σεῖς τὰς αὐτὰς διαθέσεις πρὸς τοὺς προγόνους σας. Οἱ πατέρες δὲ καὶ οἱ πρόγονοί σας ὄχι μόνον δὲν ἔδειξαν κανένα σεβασμὸν εἰς αὐτούς, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἐφόνευσαν. 48 Καὶ συνεπῶς, ἐπειδὴ δὲν ἀποκηρύττετε τοὺς πατέρας σας καὶ δὲν συμμορφώνετε τὴν ζωήν σας πρὸς τὴν διδασκαλίαν τῶν προφητῶν, γίνεσθε μάρτυρες κατηγορίας κατὰ τῶν ἀπεσταλμένων τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπιδοκιμάζετε καὶ ἐγκρίνετε τὰ ἔργα τῶν πατέρων σας. Διότι αὐτοὶ μὲν τοὺς ἐφόνευσαν, σεῖς δὲ θάπτετε τοὺς φονευμένους καὶ τοὺς κτίζετε τὰ μνημεῖα συμπληρώνοντες ἔτσι τὸ ἔργον τῶν πατέρων σας. 49 Ἐπειδὴ δὲ ἔχετε τὰς αὐτὰς φονικὰς διαθέσεις μὲ τοὺς πατέρας σας, δι’ αὐτὸ καὶ ἐγώ, ποὺ εἶμαι ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ, εἶπον· θὰ τοὺς στείλω προφήτας καὶ ἀποστόλους, καὶ θὰ κάμω τὴν τελευταίαν προσπάθειαν διὰ νὰ τοὺς σώσω, ἀλλὰ αὐτοὶ θὰ φονεύσουν καὶ ἀπὸ τοὺς ἀπεσταλμένους μου αὐτοὺς μερικοὺς καὶ θὰ κατατρέξουν τοὺς ὑπολοίπους, 50 διὰ νὰ ζητηθῇ ἡ εὐθύνη ἀπὸ τὴν γενεὰν αὐτήν, ἡ ὁποία, ἀντὶ νὰ ἔλθῃ εἰς συναίσθησιν ἀπὸ τὴν μακροθυμίαν τοῦ Θεοῦ, παρασύρεται μὲ τὸν θάνατον, τὸν ὁποῖον μοῦ προετοιμάζει, εἰς ἔγκλημα φοβερώτερον ἀπὸ τοὺς φόνους τῶν προγόνων της. Δι’ αὐτὸ δὲ θὰ τιμωρηθῇ αὐτὴ διὰ τὸ αἷμα ὅλων τῶν προφητῶν, ποὺ χύνεται ἑξακολουθητικῶς ἀπὸ τὸν καιρόν, ποὺ ἐθεμελιώθη ὁ κόσμος· 51 ἀπὸ τὸ αἷμα δηλαδὴ τοῦ Ἄβελ, ποὺ ἐφονεύθη εἰς τὰ πρῶτα ἔτη τῆς 51 ἀπὸ τὸ αἷμα δηλαδὴ τοῦ Ἄβελ, ποὺ ἐφονεύθη εἰς τὰ πρῶτα ἔτη τῆς δημιουργίας τῶν ἀνθρώπων, μέχρι τοῦ αἵματος τοῦ Ζαχαρίου, ποὺ ἐφονεύθη μεταξὺ τοῦ θυσιαστηρίου καὶ τοῦ ναοῦ, εἰς τόπον δηλαδὴ ἅγιον, ὁ ὁποῖος μὲ τὸ ἔγκλημα αὐτὸ ἐβεβηλώθη. Ναί, σᾶς βεβαιῶ, ὅτι δι’ ὅλα τὰ αἵματα αὐτὰ θὰ ζητηθῇ ἡ εὐθύνῃ ἀπὸ τὴν γενεὰν αὐτήν. 52 Ἀλλοίμονον εἰς σᾶς τοὺς νομοδιδασκάλους· διότι μὲ τὴν διεστραμμένην διδασκαλίαν σας ἐσκοτίσατε τὰς διανοίας τῶν ἀνθρώπων καὶ τοὺς ἀφηρέσατε τὸ μέσον, μὲ τὸ ὁποῖον σὰν μὲ ἄλλο κλειδὶ θὰ ὠδηγοῦντο εἰς τὴν γνῶσιν τοῦ πραγματικοῦ δρόμου τῆς σωτηρίας. Ἔτσι δὲ καὶ σεῖς δὲν ἐμβήκατε εἰς τὸν δρόμον αὐτόν, ποὺ θὰ σᾶς ἔφερεν εἰς τὸν Χριστὸν καὶ εἰς τὴν βασιλείαν του, ἀλλὰ καὶ ἐκείνους, ποὺ ἤθελαν καὶ προσεπάθουν νὰ ἔμβουν, τοὺς ἠμποδίσατε. 53 Ἐνῷ δὲ ὁ Ἰησοῦς ἔλεγε πρὸς αὐτοὺς ταῦτα, ἤρχισαν οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι νὰ ἐξοργίζωνται πικρῶς καὶ ἐμπαθῶς ἐναντίον του καὶ νὰ τοῦ ζητοῦν ἀμέσως καὶ ἐκ τοῦ προχείρου ἀπαντήσεις διὰ πολλὰ ζητήματα τοῦ νόμου. 54 Καὶ μὲ τὰ ἐρωτήματα καὶ τὰ ζητήματα αὐτὰ τὸν παρεμόνευαν καὶ ἐζήτουν νὰ ἀρπάσουν μὲ δόλον ἀπὸ τὸ στόμα του κάτι μὴ σύμφωνον πρὸς τὸν νόμον, διὰ νὰ διατυπώσουν κατηγορίαν ἐναντίον του.
ιβ΄ 1 Εν τῷ μεταξὺ δέ, ὅταν ἔλεγεν ὁ Ἰησοῦς τοὺς λόγους αὐτούς, ἐσυνήχθησαν πλῆθος πολὺ λαοῦ τόσον, ὥστε ἐπατοῦντο οἱ ἄνθρωποι μεταξύ των. Καὶ ἤρχισε τότε νὰ ὁμιλῇ πρῶτον πρὸς τοὺς μαθητάς του καὶ νὰ τοὺς λέγῃ· Προσέχετε τὸν ἑαυτόν σας ἀπὸ τὸ κακὸν καὶ μολυσματικὸν προζύμιον τῶν Φαρισαίων, δηλαδὴ ἀπὸ τὴν ὑποκρισίαν των, ἡ ὁποία κάτω ἀπὸ τὸ φαινόμενον τῆς ἀληθείας καὶ ἀρετῆς ὑποκρύπτει τὴν πλάνην καὶ διαφθοράν.
ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
ΑΓΙΟΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΙΟ
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού
Μια από τις πλέον πρόσφορες μεθόδους εξισλαμισμού, στα μαύρα χρόνια της δουλείας, που χρησιμοποιούσαν οι Τούρκοι, ήταν η συκοφαντία. Συκοφαντούσαν κάποιον Χριστιανό ότι δήθεν ασπάστηκε το Ισλάμ και κατόπιν τον κατέδιναν ως «αποστάτη», που, αν δεν γινόταν μουσουλμάνος, τον σκότωναν! Ένας από αυτούς υπήρξε και ο Νεομάρτυρας Άγιος Νικόλαος από τη Χίο. Γεννήθηκε στις Καρυές της νήσου Χίου, στα 1731. Γονείς του ήταν οι ευσεβείς Χριστιανοί και ονομάζονταν Πέτρος και Σταματού. Από μικρός έμεινε ορφανός από πατέρα, αλλά πρόκοψε σε ευσέβεια και αρετή. Σε ηλικία είκοσι ετών αποφάσισε, λόγω ανέχειας, να περάσει στην Μικρά Ασία, με κάποιον συγχωριανό του για να εργαστούν ως κτίστες. Εγκαταστάθηκαν στη Μαγνησία και εργάζονταν τίμια. Παράλληλα ο Νικόλαος πρόκοβε και πνευματικά, ώστε όλοι τον εκτιμούσαν. Όμως ύστερα από καιρό υπέστη κάποιο ψυχικό νόσημα. Σαν να σάλεψε ο νους του και έκανε πράγματα περίεργα και τρελά. Οι Χριστιανοί τον συμπονούσαν και του παραστέκονταν, όχι όμως και οι αλλόθρησκοι Τούρκοι, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι το πρόβλημα υγείας του, αποπειράθηκαν να τον εξισλαμίσουν. Βρισκόμαστε άλλωστε στην εποχή κορύφωσης του εξισλαμισμού. Με αυτόν τον τρόπο επιχειρούσε η οθωμανική εξουσία να εξαφανίσει τις διάφορες υπόδουλες εθνότητες και ιδιαίτερα τους Χριστιανούς, διότι με την άρνηση της πίστεώς τους, έχαναν και την εθνικότητά τους.
Οδηγήθηκε μπροστά σε μουλάδες και αγάδες, οι οποίοι με υποκριτικά κομπλιμέντα και ταξίματα προσπαθούσαν να τον πείσουν να αλλαξοπιστήσει. Όμως εκείνος συνέχιζε να μένει σκεπτικός και σιωπηλός. Ήταν σαν να μην τους άκουγε. Αφού διαπίστωσαν το μάταιο των προσπαθειών τους, αγανακτισμένοι, τον έβρισαν, τον κτύπησαν και τον έδιωξαν σαν τρελό. Βλέποντας οι συμπατριώτες του ότι η κατάσταση της υγείας του χειροτέρευε, τον πήραν και τον πήγαν στη Χίο και τον παρέδωσαν στην αδελφή του, εξιστορώντας της τα γενόμενα και την κατάσταση του αδελφού της. Της επισήμαναν ιδιαίτερα την απόπειρα εξισλαμίσεώς του. Όμως η αδελφή του, προφανώς από άγνοια, φέρθηκε άφρονα και επιπόλαια. Φανέρωσε τα συμβάντα σε κάποιους συγγενείς της, οι οποίοι διέδωσαν τη φήμη ότι είχε εξισλαμισθεί. Η φήμη διαδόθηκε στο νησί και έφτασε και στους ντόπιους Τούρκους αγάδες, οι οποίοι βρήκαν την ευκαιρία να τον κατηγορήσουν ως αρνητή του Ισλάμ και να τον πιέσουν να εξισλαμισθεί στ’ αλήθεια. Τον πήραν, τον μετονόμασαν σε Μεϊμέτη (Μεχμέτ), τον έντυσαν τούρκικα ρούχα και άφησαν την περιτομή για αργότερα. Για να ζήσει έβοσκε τα κοπάδια των Κρεατεμπόρων του νησιού. Τόπος της εργασίας του τα βουνά της Χίου, όπου έβοσκε τα ζώα. Στο βουνό «Αγία Υπομονή» συνάντησε έναν ενάρετο και απλοϊκό αρχιμανδρίτη, ο οποίος ονομάζονταν Κύριλλος. Ο καλός κληρικός έπιασε συζήτηση μαζί του και διέγνωσε ότι επρόκειτο για καλό χαρακτήρα, γι’ αυτό του έδωσε κάποιες συμβουλές. Η συνάντηση αυτή και τα λόγια του αρχιμανδρίτη είχαν καταλυτική σημασία για τον πολύπαθο νέο. Κάποια νύχτα κοιμήθηκε σε κάποιο ερειπωμένο ναό της Αγίας Άννας, βλέποντας ένα παράξενο όνειρο. Μια πανέμορφη κόρη του είπε: «Να πας στον ιερέα του ναού του Γιού μου, να σε λούσει, να γίνεις καλά, για να σε πάρω γαμπρό». Ο Νικόλαος ξύπνησε συγκλονισμένος και έτρεξε στην αδελφή του, στην οποία διηγήθηκε το όνειρό του. Κατόπιν πήγαν μαζί στον ιερέα του χωριού, ο οποίος όμως δεν του έδωσε σημασία. Τότε πήγε στο Ναό του Σωτήρος, όπου εφημέρευε ο αρχιμανδρίτης Κύριλλος, ο οποίος τον καλοδέχτηκε, του διάβασε ευχές και τον ράντισε με Αγιασμό. Ο Νικόλαος έγινε πλέον καλά, ήρθε ξανά στα λογικά του!
Από εκείνη τι στιγμή η ζωή του άλλαξε ριζικά. Ζούσε ζωή μετάνοιας και συντριβής. Αφήνοντας κατά μέρος τις βιοτικές μέριμνες, ασχολούνταν με προσευχές και νηστείες. Αδιαφορούσε στις προτροπές της αδελφής του να χαλαρώσει τον αγώνα του. Έμεινε συχνά νηστικός για τρεις ημέρες! Όμως αντιμετώπιζε ένα μεγάλο πρόβλημα. Οι συγχωριανοί του τον απέφευγαν και δεν τον δέχονταν στην Εκκλησία, διότι είχε ακουστεί η φήμη ότι αλλαξοπίστησε, παρ’ όλα τα παρακάλια και τα δάκρυά του, γιατί φοβούνταν τη μανία των Τούρκων. Όμως οι Τούρκοι του νησιού έμαθαν ότι άφησε ξανά το Ισλάμ και ασπάστηκε τον Χριστιανισμό. Τον συλλαμβάνουν και τον στέλνουν στον δικαστή, δεμένο πισθάγκωνα. Μαζί του συνέλαβαν τον εφημέριο του χωριού και δύο πρόκριτους. Ο Νικόλαος απολογήθηκε με ηρωισμό και ομολόγησε την πίστη του στο Χριστό, αψηφώντας τα ταξίματα και τις φοβέρες των απίστων. Παράλληλα είχε ενοχλήσεις και από τον ιερέα και τους πρόκριτους, οι οποίοι τον παρότρυναν να τουρκέψει για να βγουν από τη φυλακή!
Μετά από την ομολογία του παραδόθηκε στους άγριους δημίους για να βασανιστεί. Τον οδήγησαν στη φυλακή, όπου έχυσαν νερά τον ξάπλωσαν σε σανίδα με καρφιά και έριξαν πάνω στο στήθος του ένα ογκόλιθο. Το μαρτύριο ήταν φοβερό, όμως ο Μάρτυρας το υπέμεινε, δοξολογώντας το Θεό. Αλλά το θαύμα δεν άργησε να γίνει. Ένας μεγάλος σεισμός τα μεσάνυχτα κύλησε την πέτρα και ο Νικόλαος ελευθερώθηκε από το μαρτύριο και θεραπεύτηκε από τις πληγές! Επίσης η φυλακή γέμισε από μια άρρητη ευωδία! Τότε ο συγκρατούμενός του ιερέας μετανόησε για τις προτροπές τους προς τον Μάρτυρα να αλλαξοπιστήσει. Μαζί τους δοξολόγησαν το Θεό και όλοι οι φυλακισμένοι. Την επομένη πήραν τον Μάρτυρα και τον έριξαν σε έναν βρωμερό στάβλο αλόγων, δεμένο χειροπόδαρα, για να μην επηρεάζονται οι άλλοι φυλακισμένοι, πιστεύοντας ότι θα τον ποδοπατούσαν τα άλογα και θα τον θανάτωναν. Όμως τα ζωντανά δεν τον έβλαψαν. Εκείνος προσευχόταν αδιάλειπτα, δοξολογούσε το Θεό και νήστευε.
Σε μερικές ημέρες, αφού είδαν οι Τούρκοι ότι δεν είχε πεθάνει, αποφάσισαν να τον εκτελέσουν. Τον οδήγησαν στη θέση Βουνάκι, έξω από τα τείχη της Σούδας του Κάστρου. Συγκεντρώθηκε πολύ κόσμος και οι αγάδες τον ρώτησαν για τελευταία φορά αν θέλει να γίνει μουσουλμάνος για να σωθεί. Αυτός κούνησε το κεφάλι του αρνητικά και τότε άρχισαν να του μπήγουν μαχαίρια στο κορμί. Εκείνος, με όση δύναμη του είχε απομείνει φώναζε: «Παναγία βόηθα με»! Στο τέλος του έκοψαν το κεφάλι και η ψυχή του φτερούγησε στον ουρανό. Ήταν 31 Οκτωβρίου 1754, ετών 23! Το σώμα του το κρέμασαν για παραδειγματισμό. Τότε συνέβη το απροσδόκητο: ένα ανεξήγητο θάμπωμα κατάλαβε όλο το νησί και το σώμα του Μάρτυρα λαμποκοπούσε! Τρία ημερονύχτια έλαμπε το τίμιο λείψανο. Οι Τούρκοι θέλησαν να το καταστρέψουν και έβαλαν φωτιά να το κάψουν. Αλλά δεν το κατάφεραν και γι’ αυτό το έριξαν στη θάλασσα και έγινε άφαντο! Η μνήμη του εορτάζεται στις 31 Οκτωβρίου.
Ἀπολυτίκιον
(Ἦχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.)
Τῆς Χίου ἀγλάϊσμα, καὶ Ἀθλητῶν μιμητής, ἐδείχθης Νικόλαε, ὁμολογήσας Χριστόν, τυράννων ἐνώπιον· ὅθεν τῶν σῶν αἱμάτων, οἱ κρουνοὶ Ἀθλοφόρε, δρόσος ὤφθησαν θεία, τῇ Χριστοῦ Ἐκκλησίᾳ· ἐντεῦθεν πανευχαρίστως, μέλπει τοὺς ἄθλους σου.
Μεγαλυνάριον
Χαίροις ὁ τῆς Χίου θεῖος βλαστός, καὶ Νεομαρτύρων, ἐγκαλώπισμα ἱερόν· χαίροις ὁ ἀθλήσας, ὑπὲρ Χριστοῦ νομίμως, Νικόλαε τρισμάκαρ, Μαρτύρων σύσκηνε.