Τοῦ Μοναχοῦ Μαξίμου Ἰβηρίτου
3ον
Τούς κυνοκεφάλους ἀναφέρει ἐν τῇ ἀρχαιότητι ὁ Αἰσχύλος ὡς γένος μυθῶδες. Ἡ περί τούτων δοξασία ἀπαντᾷ καί εἰς τήν περί τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου μυθιστορίαν τοῦ Ψευδοκαλλισθένους. Τούτους μνημονεύει καί ὁ ἱστορικός Πλίνιος. Κατά δέ τούς μέσους χρόνους (= 476-1453) αἱ περί αὐτῶν παλαιότεραι διηγήσεις περιελήφθησαν εἰς Συναξάρια. Ἄλλοτε πάλιν, βαρβαρικά ἔθνη συνταυτίζονται ὑπό τῶν Βυζαντινῶν μέ τά παράδοξα αὐτά ὄντα, ὅπως π.χ. γράφει ὁ Παχυμέρης περί τῶν Τοχάρων τῆς Σκυθίας, κατοικούντων εἰς τήν Βακτριανήν καί ἐξηπλωμένων μέχρι τῶν συνόρων τῆς Κίνας· ταυτίζονται μᾶλλον οὗτοι ἤ συγγενεύουν μετά τῶν ἀναφερομένων ὑπό τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου Καλμούκων, λαοῦ Μογγολικῆς καταγωγῆς.
Ἀπό τήν Παλαιάν Διαθήκην μανθάνομεν ἐπίσης, ὅτι ὑπῆρχον δύο φυλαί γιγάντων εἰς τόν κόσμον, οἱ ὁποῖοι ἐθυσίαζον καί τά τέκνα αὐτῶν ἀκόμη εἰς τά εἴδωλα, τούς ὁποίους κατέστρεψεν ὁ Θεός ἀπό προσώπου γῆς, ἕνεκα τῆς ἀθεραπεύτου ἀσεβείας αὐτῶν (Δευτ. θ΄, 16). Πρόκειται διά τούς Ἐνακίμ καί Ῥαφαΐν (= Ὀμμίν, Ζομζομμίν), τελευταῖος ἀρχηγός τῶν ὁποίων ἦτο ὁ ψαλλόμενος εἰς τόν Πολυέλεον τῶν ἑορτῶν βασιλεύς τῆς Βασάν Ὤγ: «… καί τόν Ὤγ βασιλέα τῆς Βασάν, Ἀλληλούϊα» (Ψαλμ. ρλε΄, 10), ὕψους 4,5 μ., θανατωθείς ὑπό τοῦ στρατοῦ τοῦ Μωϋσέως.
Συμφώνως μέ τούς Δυτικούς, τά ἱερά λείψανα τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Χριστοφόρου μετεκομίσθησαν ἐκ τῆς Λυκίας τῆς Μικρασίας εἰς τό Τολέδον τῆς Ἱσπανίας, καί κατόπιν εἰς τό ἐν Γαλλίᾳ ἀββαεῖον τοῦ Ἁγίου Διονυσίου. Ἀπότμημα τῆς τιμίας αὐτοῦ κάρας ἀποθησαυρίζεται ἀπό πολλῶν ἐτῶν εἰς τήν ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ἱεράν Μονήν Καρακάλλου. Εἶναι ἰνιακόν ὀστοῦν· ἤτοι, ἐκ τοῦ ὄπισθεν κατωτάτου τμήματος τοῦ κρανίου. Εἰς μίαν χειρόγραφον Ἀκολουθίαν τῆς ἀνωτέρω Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ ἔτους 1830 ἀναφέρεται, ὅτι αὕτη κατέχει ὡς πολύτιμον θησαυρόν τήν τιμίαν αὐτοῦ κάραν, ἡ ὁποία κατά τήν Μοναστηριακήν παράδοσιν συνδέεται καί μέ ἕν θαῦμα τοῦ Μεγαλομάρτυρος εἰς τούς ἀμπελῶνας τῆς Μονῆς. Τό εἰρημένον ἱερόν ἀπότμημα ἀπόκειται ἐντός ἀργυρεπιχρύσου λειψανοθήκης ἐν σχήματι κρανίου. Προφανῶς, ἄλλοτε ἐσῴζετο ἀκεραία ἡ τιμία κάρα τοῦ Ἁγίου ἤ εἰς μεγαλύτερον μέρος αὐτῆς καί ὀλίγον κατ’ ὀλίγον διεμερίσθη.
Ἱερά λείψανα τοῦ Μεγαλομάρτυρος Χριστοφόρους ἀπαντῶνται σήμερον καί εἰς τάς Ἱεράς Μονάς Προυσοῦ Εὐρυτανίας, Γενεσίου τῆς Θεοτόκου Αἰγίνης, Ἁγίων Ἀναργύρων Καστορίας καί Κύκκου Κύπρου. Ὡσαύτως, εἰς τούς Ἱερούς Ναούς Ἁγίου Χριστοφόρου Ἀγρινίου (= εἷς λευκόχρους κυνόδους ὀδούς 3 περίπου ἑκ.) καί Ἁγίας Φιλοθέης Ψυχικοῦ, εἰς τήν ἐν Ἄθῳ Ἱεράν Μονήν Κωνσταμονίτου, τήν Ἰβηριτικήν Σκήτην τοῦ Τιμίου Προδρόμου (= νῦν εἰς τήν κυρίαρχον Ἱεράν Μονήν τῶν Ἰβήρων).
Ἐνδιαφέρον παρουσιάζει καί ὁ λεγόμενος ὀδούς (= τό ὀδόντιον, δόντι) τοῦ Ἁγίου, τό ὁποῖον ἀποθησαυρίζεται εἰς τήν ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ἱεράν Μονήν Διονυσίου, καί εἶναι καταγεγραμμένον εἰς τόν ὑπ’ ἀριθ. 627 χειρόγραφον κώδικα τῆς Μονῆς τοῦ 18ου- 19ου αἰῶνος. Συγκεκριμένως, εἰς μίαν καταγραφήν τῶν ἱερῶν λειψάνων τῆς Μονῆς τόν Σεπτέμβριον τοῦ 1814, ἀναφέρεται μεταξύ τῶν ἄλλων καί: «+ὀδόντι μεγάλο τοῦ ἁγίου μάρτυρος Χριστοφόρου τοῦ κηνοκέφαλο (= κυνοκεφάλου)».
Τοῦτο ἀναφέρει καί περιγράφει λεπτομερῶς μεταξύ τῶν κειμηλίων τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Διονυσίου καί ὁ ἱστορικός Γεράσιμος Σμυρνάκης Ἐσφιγμενίτης εἰς τό βιβλίον του διά τό Ἅγιον Ὄρος, ἐκδοθέν ἐν Ἀθήναις τό 1903, λέγων χαρακτηριστικῶς: «Ἀξιοσημείωτος τυγχάνει καί ὁ λεγόμενος ὀδούς τοῦ ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Χριστοφόρου (ἑορταζομένου τῇ 9ῃ Μαΐου), ὤν (= ὑπάρχων) τεθραυσμένος κατά τήν στεφάνην, ἤτοι κατά τό προβάλλον μέρος ἐντός τῆς κοιλίας τοῦ στόματος. Τό μῆκος τούτου εἶναι: 0μ.06 (= ἕξ ἑκ.) καί 0μ.03 (= 3 ἑκ.) πλάτος. Φαίνεται δ’ ἡμῖν ὅτι εἶναι ὑπερμεγέθης κυνόδους τῆς ἄνω σιαγόνος χρώματος ὑποκιτρίνου, ἐπίκυρτος (= ἐλαφρῶς κυρτός), ἡ δέ ῥίζα αὐτοῦ ἐπιμήκης (= ἐκτεταμένη, μακρουλή). Τό ἐλλεῖπον τμῆμα τῆς στεφάνης θ’ ἀπετέλει προσέτι μῆκος 0μ.02 (= 2 ἑκ.)· ἐκπέμπει δ’ ὁ περίεργος καί σχεδόν ἀπίστευτος οὗτος ἀνθρώπειος ὀδούς ἄῤῥητον εὐωδίαν.
Ἐκ τοῦ περιέργου τούτου κατά τήν παράδοσιν ὀδόντος, τόν ὁποῖον ἀποδίδουσιν εἰς τόν ἅγιον μεγαλομάρτυρα Χριστοφόρον, τόν ὑπό τῶν παλαιῶν ἐν ἁγίῳ Ὄρει ζῳγράφων θεωρούμενον τερατώδη τήν μορφήν καί κυνοπρόσωπον, ἀγόμεθα νά πιστεύσωμεν ὅτι, ὡς ἐξάγεται ἐκ χειρογράφου τοῦ ΙΓ΄ (13ου) αἰῶνος, ἐν τῇ βιβλιοθήκῃ τῆς Μεγίστης Λαύρας ἀποκειμένου, ἔνθα ἀναγράφεται τό μαρτύριον τοῦ ἁγίου ὑπό τοῦ Ἰταλοῦ Πέτρου Ἐπισκόπου Δάφνης τῆς Συρίας, ὁ ἅγιος Χριστοφόρος ἤ Ρέπρεβος παρίσταται ὑπό τοῦ ἐνάγοντος (= ὁδηγοῦντος) αὐτόν ὡς Χριστιανόν τῷ Βασιλεῖ Δεκίῳ ὡς ἀνήρ “τό μέν εἶδος λαμπρός (= μεγαλοπρεπής), τούς δέ ὀφθαλμούς κατάπληκτος (= ἐν καταπλήξει), τήν δέ ἡλικίαν εὐμεγέθης (= σωματώδης) καί τό κάλλος ὡς εἰπεῖν ἔχων ἀμήχανον (= πρόξενον ἐκπλήξεως)”, καί ὅτι τό πλῆθος, ἰδόν δεδεμένον τόν ἅγιον καί ἁλύσεσι προσαγόμενον, ἐθαύμαζον αὐτόν “διά τό κάλλος (= τήν ὡραιότητα) καί τήν τοῦ μεγέθους πρός πάντα ἀναλόγως ἔχουσαν σύνθεσιν (= εἶχε συμμετρικήν σωματικήν διάστασιν)”. Ὅθεν κακῶς πολλοί τῶν παλαιῶν ζῳγράφων ἐξεικονίζουσιν αὐτόν ὡς κυνοκέφαλον (= μέ κεφαλήν σκύλου), ἄλλοι δέ θεωροῦσιν ὡς καταγόμενον ἐκ τῆς χώρας τῶν ἀνθρωποφάγων ἤ τοῦ γένους τῶν κυνοκεφάλων, ὅπερ παρ’ Αἰσχύλῳ ἀπαντᾷ ὡς ἔθνος μυθῶδες (= μυθικόν, ἀπίστευτον)».
Τά ὅσα ἐλέχθησαν περί τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Χριστοφόρου, ἐπ’ εὐκαιρίᾳ τῶν ἐφετινῶν Χριστοφορείων ἐν Ἀγρινίῳ, μᾶς δίδουν τήν ἀφορμήν νά ἀναφερθῶμεν ἐπί τό γενικώτερον εἰς τούς Μάρτυρας τῆς Ὀρθοδοξίας καί εἰς τό μήνυμα τό ὁποῖον ἐκπέμπουν ἀνά πᾶσαν ἐποχήν καί ἰδίᾳ σήμερον πρός τό Χριστεπώνυμον πλήρωμα τῶν ἁπανταχοῦ τῆς γῆς ὀρθοδόξων, τό ὁποῖον βάλλεται συνεχῶς ὑπό ποικίλων ὑπόπτων μηνυμάτων καί διατρέχει τόν ἔσχατον κίνδυνον νά εὑρεθῇ εἰς τό χάος τῆς συγχύσεως τῶν ὑλιστικῶν, ὀρθολογιστικῶν καί οἰκουμενιστικῶν θεωριῶν.
Οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες, οἱ «καλῶς ἀθλήσαντες καί στεφανωθέντες», κατέγραψαν μέ τήν ἀθάνατον ἐποποιίαν τοῦ Μαρτυρίου των τάς ὡραιοτέρας σελίδας τῆς ζώσης, τῆς γνησίας ἑρμηνείας τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ. Ὁ θεῖος χορός τῶν καλλινίκων Μαρτύρων τῆς Ὀρθοδοξίας ἀνεδείχθη «τῆς Ἐκκλησίας ἡ βάσις, τοῦ Εὐαγγελίου ἡ τελείωσις», συμφώνως μέ τό πρῶτον Ἑσπέριον Δοξαστικόν τῆς Κυριακῆς τῶν Ἁγίων Πάντων.
Ἐξ ἀρχῆς, ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἰς τούς ἀπηνεῖς διωγμούς τῶν Ῥωμαίων αὐτοκρατόρων, ἀντέταξε τό αἰώνιον τρόπαιον, τό θαῦμα τοῦ ἡρωϊσμοῦ τῶν Μαρτύρων τῆς ὀρθοδόξου ἡμῶν πίστεως. Κατά δέ τήν περίοδον τῶν Κατακομβῶν κατηυγάσθη ὑπό τοῦ νέφους τῶν ἕνδεκα ἑκατομμυρίων Μαρτύρων καί συνεδέθη μέ τήν μεγαλυτέραν ἄνθησιν τοῦ Χριστιανισμοῦ. Τά ὁλοκαυτώματα τῶν Ἁγίων Μαρτύρων ἐδημιούργησαν τόν χρυσοῦν αἰῶνα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, καί πάντες οἱ χοροί τῶν Μαρτύρων συνέθεσαν τήν θείαν καί «ἡδύμολπον ἁρμονίαν τῆς ἁγιότητος καί τοῦ ἡρωϊσμοῦ», ὅπως λέγει προλογικῶς ὁ ἀείμνηστος Ἀρχιμανδρίτης Σπυρίδων Μπιλάλης, εἰς τό ἀξιοθαύμαστον πόνημά του, ὑπό τίτλον: Οἱ Μάρτυρες τῆς Ὀρθοδοξίας (Ἀθῆναι 1973).
Ὁμολογουμένως, τό θεῖον δένδρον τῆς Ἐκκλησίας καρποφορεῖ εἰς πᾶσαν ἐποχήν καί ἀποδίδει «καρπόν εἰς ζωήν αἰώνιον» τούς Μάρτυρας τῆς πίστεως. Καί εἰς αὐτήν τήν ἐποχήν μας, τόν 21ον αἰῶνα, τόν αἰῶνα τοῦ ὑλισμοῦ καί τῆς ἀποστασίας, ἡ Νύμφη τοῦ Χριστοῦ συνεχίζει νά προβάλῃ, ὡς «πορφύραν καί βύσσον», τά αἵματα τῶν μυριάδων νεοφανῶν Μαρτύρων τῆς ὀρθοδόξου ἡμῶν πίστεως, καί θά συνεχίζῃ βεβαίως μέχρι τῆς συνετελείας τοῦ αἰῶνος ἀήττητος καί τροπαιοῦχος, νά δίδῃ τήν κραταιάν ταύτην μάχην «πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου» (Ἐφεσ., στ΄ 12).
* (Πανηγυρική Ὁμιλία εἰς τά Β΄Χριστοφόρεια Ἀγρινίου τήν 7 Μαΐου 2025 ν.ἡ.)