Ὁ χαρακτήρας τῆς ὀρθόδοξης ἐκκλησιαστικῆς σύναξης καὶ λατρείας εἶναι ὑπερκόσμιος, πνευματικὸς καὶ μυσταγωγικὸς καὶ ἀποβλέπει στὴν ἀνύψωση καὶ ἐπικοινωνία τοῦ πιστοῦ μὲ τὸν Θεό. Οἱ μετέχοντες τῆς θείας λατρείας ἀποβάλλουν κάθε βιοτικὴ μέριμνα καὶ εἶναι προσηλωμένοι στὰ τελούμενα στὸν ναὸ συμπροσευχόμενοι μὲ τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς ἱεροψάλτες. Ἡ οὐσιαστικὴ συμμετοχὴ στὴν κοινὴ προσευχὴ καὶ λατρεία προϋποθέτει ἕνα ἥσυχο, ὑποβλητικὸ καὶ κατανυκτικὸ χῶρο, ποὺ βοηθᾶ στὴν αὐτοσυγκέντρωση καὶ ἀμεσότερη ἐπικοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεό.
Οἱ ναοὶ παλαιότερα δημιουργοῦσαν στοὺς πιστοὺς αὐτὴν τὴν κατανυκτικὴ ἀτμόσφαιρα μὲ τὸν ἱλαρὸ φωτισμὸ τῶν κεριῶν καὶ κανδηλιῶν, τὴν χαμηλόφωνη καὶ ὑποβλητικὴ ἐκφώνηση τῶν εὐχῶν καὶ τὴν ταπεινὴ ψαλμωδία, καθὼς καὶ τὴν ἀπέριττη διακόσμηση τοῦ ναοῦ μὲ τὶς βυζαντινὲς ἁγιογραφίες, τὰ κηροπήγια, τὰ προσκυνητάρια καὶ τοὺς μπρούτζινους μὲ λαμπάδες φωτισμένους πολυελαίους. Τὸ ἦθος αὐτὸ διασώζεται ἀκόμη στίς μονὲς τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Ἡ ἰλιγγιώδης ἀνάπτυξη τῆς τεχνολογίας τῶν τελευταίων δεκαετιῶν εἰσέβαλε καὶ στὸν ἱερὸ χῶρο τῆς λατρείας καὶ μετέβαλε ριζικὰ τὸν χαρακτήρα καὶ τὸν προορισμό του. Πέραν τῶν ἠλεκτρικῶν κανδηλιῶν καὶ πολυελαίων, τοποθετήθηκαν στὴ ὀροφὴ ἀρκετῶν ναῶν τεράστιοι προβολεῖς, ποὺ καθιστοῦν μὲ τὸν ἐνοχλητικό τους φωτισμὸ δυσχερῆ τὴν συγκέντρωση τῶν πιστῶν γιὰ προσευχή. Ἡ ἐγκατάσταση ἀπὸ τὴν ἄλλη ὑψηλῆς ἰσχύος μεγαφωνικῶν συστημάτων δημιουργεῖ κομφούζιο ἀπὸ τὰ ἐντὸς καὶ ἐκτός τοῦ ναοῦ θηριώδη ἠχεῖα ἀποτρεπτικά τῆς αὐτοσυγκέντρωσης καὶ συμμετοχῆς στὴν λατρευτικὴ σύναξη. Θεωρῶ ὅτι ἀπάδει πρὸς τὸ ἦθος καὶ τὴν ἱερότητα τῆς Θείας λατρείας τὸ θέαμα νὰ κρατοῦν οἱ λειτουργοὶ στὰ χέρια τους ἀσύρματα μικρόφωνα ἢ νὰ τὰ ἔχουν τοποθετημένα ἐπὶ τῆς ἁγίας τραπέζης, ὅπου ὑπάρχουν λείψανα ἁγίων καὶ ὅπου τελεῖται ἡ Θεία Εὐχαριστία. Πέραν αὐτοῦ ὑπεισέρχονται ἀκόμη καὶ μέσα στὸ Ἅγιο Βῆμα, κάμερες καὶ κινητὰ ἀπὸ φωτορεπόρτερ καὶ ἐνίοτε ἀπὸ κληρικοὺς, γιὰ νὰ «ἀποθανατίσουν» τὶς ἱερότερες στιγμές τοῦ τελουμένου ὑπερβατικοῦ μυστηρίου, ἀγνοώντας ὅτι μὲ τὶς ἐνέργειές του σκανδαλίζουν τοὺς εὐλαβεῖς πιστούς.
Τά ὡς ἄνω ὀφείλονται νὰ ἰσχύουν καθ’ ὅλο τὸ ἐκκλησιαστικὸ ἔτος, εἰδικότερα ὅμως κατὰ τὴν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, κατὰ τὴν ὁποία προσέρχονται στοὺς ναοὺς οἱ συνειδητὰ πιστοὶ προκειμένου νὰ συγκεντρωθοῦν πνευματικὰ καὶ νὰ βιώσουν τὸ βαθύτερο νόημα τῶν ἡμερῶν τοῦ Θείου δράματος.
Δημήτριος Δημηνᾶς
Δικηγόρος