46ον
Θέμα 13ον
«Περὶ Μνημοσύνων»
Μέρος Α΄
Ὀρθόδοξος: Ἐπιθυμεῖτε, κ. Εὐαγγελικέ, νά συνομιλήσωμεν περί τῶν μνημοσύνων;
Εὐαγγελικός: Εὐχαρίστως.
Ὀρθόδοξος: Ἐπί τριῶν βάσεων θά στηριχθῶμεν, διά νά συζητήσωμεν περί τῶν μνημοσύνων: Εἰς τήν Ἁγίαν Γραφήν, Ἱεράν Παράδοσιν καί τήν ἀνθρωπίνην λογικήν.
Εὐαγγελικός: Ἐγώ ὅμως δέν δέχομαι τήν ἱεράν παράδοσιν παρά τὴν τῶν τεσσάρων πρώτων αἰώνων.
Ὀρθόδοξος: Ἔστω.
ΠΡΩΤΟΝ: Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ
Εὐαγγελικός: Καί σᾶς ἐρωτῶ. Ἔχετε χωρία τῆς Ἁγ. Γραφῆς, τά ὁποῖα ρητῶς νά ὁμιλῶσι περί μνημοσύνων ἤτοι περί δεήσεως τῶν ζώντων ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων;
Ὀρθόδοξος: Σᾶς ἐρωτῶ καί ἐγώ. Ἔχετε καί σεῖς χωρία τῆς Ἁγ. Γραφῆς, τά ὁποῖα ρητῶς ἀπαγορεύουν τάς δεήσεις τῶν ζώντων ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων;
Εὐαγγελικός: Ρητάς βέβαια μαρτυρίας δέν ἔχομεν. Ὑπάρχουν ὅμως χωρία, τά ὁποῖα ἀντιστρατεύονται ἄν ὄχι ἀμέσως ἐμμέσως εἰς τάς δεήσεις τῶν ζώντων ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων.
Ὀρθόδοξος: Καί οἱ ὀρθόδοξοι ἔχομεν ἐμμέσους μαρτυρίας τῆς Γραφῆς, αἱ ὁποῖαι εἶναι ὑπέρ τῆς δεήσεως τῶν ζώντων ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων. Ἄς παρουσιάσῃ ἕκαστος ἐξ ἡμῶν τάς Γραφικάς του ἐνδείξεις καί κατόπιν ἄς ζυγίσωμεν αὐτάς. Καί παρακαλῶ λάβε τόν λόγον.
Εὐαγγελικός: Εἰς τήν παραβολήν τοῦ πλουσίου καί τοῦ Λαζάρου ὁ Ἀβραάμ λέγει ρητῶς εἰς τόν ἐν τῇ κολάσει πλούσιον παρακαλοῦντα τόν Ἀβραάμ, ἵνα ἀποστείλῃ τόν Λάζαρον πρός αὐτόν «μεταξύ ἡμῶν καί ὑμῶν χάσμα μέγα ἐστήρικται, ὅπως οἱ θέλοντες διαβῆναι ἔνθεν πρός ὑμᾶς μή δύνωνται μηδέ οἱ ἐκεῖθεν πρός ἡμᾶς διαπερῶσιν» Λουκ. 16, 16-31. Βλέπεις ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά γίνῃ μετάστασις ἐν τῷ Ἅδῃ ἀπό ἑνός μέρους εἰς τό ἄλλο; Πῶς λοιπόν διά τῶν μνημοσύνων πιστεύετε τό ἀντίθετον;
Ὀρθόδοξος: Τό χωρίον τοῦτο, κ. Εὐαγγελικέ, δέν ὁμιλεῖ περί δεήσεως ζώντων ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων. Ὁμιλεῖ περί θελήσεως τῶν πέραν τοῦ τάφου κριθέντων, διότι λέγει «οἱ θέλοντες διαβῆναι κ.λπ.». Δέν λέγει ὅτι ἀπαγορεύεται οἱ ζῶντες νά εὔχωνται ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων. Καί ἡμεῖς πιστεύομεν ὅτι ἐν τῷ Ἅδῃ οὐκ ἐστι μετάνοια. Ἄλλο ὅμως εἶναι ἡ δέησις τῶν ζώντων ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων καί ἄλλο ἡ μετάνοια τῶν κεκοιμημένων. Ἑπομένως τό χωρίον τοῦτο ἀντίκειται ρητῶς εἰς τήν μετάνοιαν τῶν κεκοιμημένων καί οὐχί εἰς τήν δέησιν τῶν ζώντων ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων. Ἔχετε ἄλλο χωρίον;
Εὐαγγελικός: Εἰς τήν πρός Ἑβραίους ἐπιστολήν 9, 27 λέγεται ρητῶς «ἀπόκειται τοῖς ἀνθρώποις ἅπαξ ἀποθανεῖν μετά δέ τοῦτο κρίσις». Βλέπετε, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀποθάνῃ ἀμέσως δικάζεται.
Ὀρθόδοξος: Οὔτε αὐτό τό χωρίον ἀντίκειται ρητῶς εἰς τήν δέησιν τῶν ζώντων ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων. Λέγει μόνον τί γίνεται εἰς τούς ἀποθανόντας, ὅτι μετά τόν θάνατον κρίνονται. Οὐδέν λέγει περί μνημοσύνων.
Εὐαγγελικός: Εἶναι ὅμως λογικόν νά παραδεχθῶμεν ὅτι ὁ Θεός κρίνας εὐθύς μετά τόν θάνατον τόν ἄνθρωπο εἶναι δυνατόν νά μεταβάλῃ ἀργότερα γνώμην, διότι θά δεηθῶσι οἱ ζῶντες ὑπέρ αὐτοῦ; Δέν νομίζετε ὅτι ἡ μεταβολή τῆς γνώμης τοῦ Θεοῦ ἀντίκειται εἰς τήν στοιχειώδη ἀνθρωπίνην λογικήν;
Ὀρθόδοξος: κ. Εὐαγγελικέ, ἡμεῖς δέν ὁμιλοῦμεν λογικῶς πῶς ἔχει τό πρᾶγμα, ἀλλά Γραφικῶς. Τήν λογικήν ἄποψιν τοῦ ζητήματος θά ἐξετάσωμεν εἰς τό τρίτον μέρος τοῦ θέματός μας. Ἔχετε Γραφικήν μαρτυρίαν λοιπόν, ἡ ὁποία ἀντίκειται ρητῶς εἰς τήν δέησιν τῶν ζώντων ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων; Ὅπως λ.χ. λέγει δηλ. ἡ Γραφή «οὐ φονεύσεις, οὐ κλέψεις, οὐ ψευδομαρτυρήσεις» νά λέγῃ καί οὐ ποιήσεις μνημόσυνον;
Εὐαγγελικός: Ρητάς μαρτυρίας, ὅπως θέλετε σεῖς δέν ἔχομεν. Σεῖς ὅμως τί ἔχετε ἐκ τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἵνα ἀποδείξητε τήν δέησιν τῶν ζώντων ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων;
Ὀρθόδοξος: Ρητάς καί κατηγορηματικάς μαρτυρίας Γραφικάς διά τήν δέησιν τῶν ζώντων ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων δέν ἔχομεν. Ἔχομεν ὅμως κάτι περισσότερον ἀπό σᾶς. Ἔχομεν δηλαδή Γραφικάς μαρτυρίας, αἱ ὁποῖαι παρέχουσι εἰς ἡμᾶς πολλάς πιθανότητας ἄν ὄχι πλήρη βεβαιότητα.
Εὐαγγελικός: Θά ἤθελον νά ἤκουον τάς Γραφικάς ταύτας μαρτυρίας.
Ὀρθόδοξος: Ἐν Νεεμίᾳ 9,12 γράφει: «καί ἐχωρίσθησαν οἱ υἱοί Ἰσραήλ ἀπό παντός υἱοῦ ἀλλοτρίου καί ἔστησαν καί ἐξηγόρευσαν τάς ἁμαρτίας αὐτῶν καί τάς ἀνομίας τῶν πατέρων αὐτῶν». Βλέπετε, κ. Εὐαγγελικέ, ὅτι ἡ γραφή ἐνταῦθα ρητῶς ὁμιλεῖ περί δεήσεως ζώντων ὑπέρ κεκοιμημένων. Ὅπως δηλαδή ὡμολόγησαν τάς ἁμαρτίας των ζῶντες Ἰσραηλῖται, ἵνα συγχωρηθῶσι, κατά παρόμοιον τρόπον ἐξομολογοῦνται τάς ἁμαρτίας τῶν πατέρων των, ἵνα ἀσφαλῶς συγχωρηθῶσι. Διατί ἄλλο;
Εὐαγγελικός: Ὄχι. Ἐνταῦθα ζητεῖται ἡ συγχώρησις τῶν ζώντων ἀπό τάς ἁμαρτίας τῶν πατέρων αὐτῶν.
Ὀρθόδοξος: Αὐτή εἶναι σκέψις ἰδική σου, ἡ ὁποία ἀντίκειται καί εἰς τό κείμενον, τό ὁποῖον λέγει ρητῶς ὅτι προσηυχήθησαν διά τάς ἁμαρτίας τῶν πατέρων των ἄνευ τῆς ἰδικῆς σας προσθήκης «συγχώρησις τῶν ζώντων ἀπό τάς ἁμαρτίας τῶν πατέρων». Ἡ γνώμη σας αὕτη ἀντίκειται ὄχι μόνον πρός τό χωρίον τοῦτο, ἀλλά καί πρός τό Ἰεζεκιήλ 18, 20 21 ἡ ψυχή ἡ ἁμαρτάνουσα θέλει ἀποθάνῃ, κατά τό ὁποῖον ἕκαστος τιμωρεῖται διά τάς ἰδικάς του ἁμαρτίας καί οὐχί διά τάς ἁμαρτίας τῶν πατέρων αὐτοῦ.
Ἀλλ’ ἐγώ δέν σοῦ ἀποκλείω ὡς πιθανήν καί τήν γνώμην σου. Περισσότερον ὅμως πιθανή φαίνεται ἡ ἰδική μου γνώμη, διότι ρητῶς λέγεται ὅτι «ἐξηγόρευσαν τάς ἁμαρτίας αὐτῶν καί τάς ἀνομίας τῶν πατέρων αὐτῶν». Ἰδοὺ ἡ πρώτη Γραφική πιθανότης δεήσεως ζώντων ὑπέρ τῶν κεκοιμημένων ἐγγίζουσα ὀλίγον ἤ πολύ τά ὅρια τῆς βεβαιότητας.
Εὐαγγελικός: Ἄλλο χωρίον ἔχετε νά παρουσιάσετε;
Ὀρθόδοξος: Ἐν τῇ Καινῇ Διαθήκῃ Β΄ Τιμόθ. 1,16-18 ἀναφέρεται τό ἑξῆς: «Δώῃ ἔλεος ὁ Κύριος τῷ Ὀνησιφόρου οἴκῳ» εἰς δέ 4,16 γράφει: «ἀσπάσασθε τόν οἶκον τοῦ Ὀνησιφόρου» διά δέ τόν Ὀνησιφόρον γράγει: «δῴη αὐτῷ ὁ Κύριος εὑρεῖν ἔλεος παρά Κυρίου ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ» 1,18. Δέν σᾶς κάνει ἐντύπωσιν ὅτι ὁ Ἀπόστολος διά μέν τόν οἶκον τοῦ Ὀνησιφόρου, λέγει, νά ἀσπασθοῦν αὐτόν, ἀφ’ ἑνός καί ἀφ’ ἑτέρου θέτει ἁπλῶς «δώῃ ἔλεος ὁ Κύριος» οὐχι ὅμως καί «ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ», ὅπως ἀναφέρει καί διά τόν Ὀνησιφόρον. Ἐξ αὐτοῦ συμπεραίνομεν ὅτι ὁ Ὀνησιφόρος θά εἶχεν ἀποθάνει διά τοῦτο καί ὁ Παῦλος λέγει «ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ». Ἑπομένως ὁ Παῦλος εὔχεται ὑπέρ τοῦ κεκοιμημένου Ὀνησιφόρου.