Οι Βλάχοι αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του Ελληνισμού
Στο 2ο Διεθνές Συνέδριο της ΠΟΠΣΒ έμφαση δόθηκε στην εργαλειοποίηση του γλωσσικού τους ιδιώματος
Ως… ξεχωριστή μειονότητα τους έχει αναγνωρίσει η Αλβανία
Παρά την προπαγάνδα που τους θέλει… μειονότητα με διακριτή εθνική ταυτότητα, οι βλαχόφωνοι πληθυσμοί της χώρας μας αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του Ελληνισμού. Ένα κομμάτι με παραδόσεις και πλούσια πολιτιστική κληρονομιά που αξίζει να μελετηθεί περαιτέρω και να διαφυλαχθεί.
Αυτό ήταν το ξεκάθαρο μήνυμα που εξέπεμψε το 2ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Βλαχόφωνος Ελληνισμός και σύγχρονες προκλήσεις» το οποίο διεξήχθη από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων στην Ακαδημία Αθηνών. Στο πλαίσιο του Συνεδρίου ειδικοί επιστήμονες αναφέρθηκαν σε «καυτά» ζητήματα όπως η εργαλειοποίηση του βλάχικου γλωσσικού ιδιώματος και η απόπειρα κατασκευής «αρμάνικης γλώσσας», ενώ ιδιαίτερη μνεία έγινε στην… περίεργη πολιτική που ακολουθεί η γειτονική Αλβανία, η οποία έχει αναγνωρίσει τους Βλάχους που κατοικούν εντός της ως εθνική μειονότητα ξεχωριστή από την ελληνική.
Απορρίφθηκαν θεωρίες!
Υπό την αιγίδα της Βουλής και του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών τελούσε το Διεθνές Συνέδριο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, το οποίο συγκέντρωσε πλήθος διακεκριμένων επιστημόνων, εκπροσώπων της Πολιτείας, της Ακαδημαϊκής Κοινότητας και πολιτιστικών φορέων από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι του ήταν εκείνο στο οποίο παρουσιάστηκαν οι εθνογενετικές διαδικασίες και οι θεωρίες για τους Βλάχους, με έμφαση στο ποιοι είναι οι Βλάχοι στο Μεσαίωνα και στους νεότερους χρόνους. Στο πλαίσιο αυτό, αναδείχθηκαν τα κριτήρια συγκρότησης της βλαχικότητας ως ρωμαϊκότητας, ενώ ειδικό βάρος δόθηκε στην απόρριψη θεωριών που αμφισβητούν την ελληνικότητα των βλαχόφωνων πληθυσμών.
«Εργαλείο» το γλωσσικό
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην εργαλειοποίηση του γλωσσικού και σε δραστηριότητες που κατά καιρούς αναπτύσσονται, με σκοπό, από τη μια να αμφισβητηθεί η ελληνικότητα των Ελληνοβλάχων κι από την άλλη να κατασκευαστεί μια επινοημένη «αρμάνικη γλώσσα» και συνακόλουθα «διακριτή αρμάνικη εθνική ταυτότητα». Στο σημείο αυτό παρουσιάστηκαν αναλυτικά οι δράσεις και οι παράγοντες των οργανώσεων του εξωτερικού που, εργαλειοποιώντας τα βλάχικα ιδιώματα, επινοούν και κατασκευάζουν, όπως τονίστηκε χαρακτηριστικά, τεχνητούς διαχωρισμούς, εμφανίζοντάς τα ως «εθνική αρμάνικη ταυτότητα». Επίσης, παρουσιάστηκε η πρόοδος των εργασιών καταγραφής των ελληνοβλάχικων ιδιωμάτων, με το ελληνικό αλφάβητο που είναι σε εξέλιξη και επιβεβαιώθηκε η ανάγκη ολοκλήρωσης της διαδικασίας και παραπέρα μελέτης τους.
Η ιστορική πορεία
Κατά τα άλλα, στη διάρκεια του Συνεδρίου αναδείχθηκαν η σημαντική παρουσία και η προσφορά Βλάχων Ευεργετών και Λογίων στους θεσμούς της ελληνικής Εκπαίδευσης και στον ευρύτερο εθνικό βίο. Μέσα από αρχειακές πηγές παρουσιάστηκαν το έργο και η προσωπικότητα επιφανών Ελληνοβλάχων όπως οι αδελφοί Ζάππα, ο Ζωγράφου, οι αδελφοί Σίνα, ο Κωλέττης και οι αδελφοί Δούμπα.
Το Συνέδριο εστίασε επίσης στην ιστορική πορεία των Ελληνοβλάχων στον ελλαδικό χώρο αλλά και στην ευρωπαϊκή Διασπορά. Στο πλαίσιο αυτό, αναλύθηκε η γεωγραφική και ιστορική διασπορά των βλαχόφωνων πληθυσμών από τον 17ο αιώνα έως σήμερα, καθώς και η συμβολή τους σε οικονομικές, κοινωνικές και θρησκευτικές διεργασίες στις περιοχές εγκατάστασης.
Παράλληλα, οι παραδόσεις των Ελληνοβλάχων αναδείχθηκαν ως ζωντανή έκφραση του σύγχρονου Ελληνισμού, με έμφαση στην ανάγκη επαναπροσδιορισμού και ενσωμάτωσης της παράδοσης σε σύγχρονα εκπαιδευτικά και πολιτιστικά εργαλεία, συμπεριλαμβανομένων και των νέων τεχνολογιών, ενώ έγινε ένα ουσιαστικό βήμα διαλόγου μεταξύ Ελληνοβλάχων από Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία, Βουλγαρία, Καναδά και Σερβία, με κοινό στόχο τη διατήρηση και προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των αποδήμων αλλά και την ενίσχυση των δεσμών τους με την Ελλάδα.
Σαφές μήνυμα
Κλείνοντας τις εργασίες του Συνεδρίου, ο Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων Μιχάλης Μαγειρίας έστειλε ένα σαφές μήνυμα με πολλούς αποδέκτες, απορρίπτοντας κάθε προπαγάνδα που έχει τους Βλάχους στο επίκεντρο. Όπως υπογράμμισε, το Συνέδριο «κατέδειξε με σαφήνεια ότι ο βλαχόφωνος Ελληνισμός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορικής και πολιτισμικής συνέχειας του Ελληνισμού. Είναι χρέος μας να διαφυλάξουμε αυτή την κληρονομιά, να την αναδείξουμε και να την εντάξουμε δυναμικά στον σύγχρονο δημόσιο διάλογο δημιουργώντας γόνιμο έδαφος για μελλοντικές δράσεις, επιστημονική τεκμηρίωση και διεθνή συνεργασία».
Ξανά στο προσκήνιο
Πάντως, το «Βλάχικο Ζήτημα» σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί παρελθόν, αφού εξακολουθεί κατά διαστήματα να επανέρχεται στο προσκήνιο από διάφορες πλευρές και με μορφές που ποικίλουν, οπότε απαιτείται επαγρύπνηση. Αυτό τόνισε μιλώντας στο Συνέδριο της ΠΟΠΣΒ, ο πρ. υπουργός Αντώνης Μπέζας, ο οποίος αναφέρθηκε στις πρόσφατες πολιτικές της Αλβανίας έναντι των Βλάχων, τονίζοντας ότι «το Βλάχικο Ζήτημα δεν είναι παρελθόν αλλά βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο με διαφορετική μορφή καθώς από το ρουμανοβλαχικό πλαίσιο έχουμε περάσει στον νεοαρμάνικο εθνικισμό». Όπως τόνισε, το ιστορικό αυτό ζήτημα, που γεννήθηκε τον 19ο αιώνα από την προσπάθεια της Ρουμανίας να αποκτήσει επιρροή στον ελλαδικό χώρο, επανέρχεται σήμερα με νέους όρους, ιδιαίτερα μέσα στην Αλβανία. Εκεί παρατηρείται μια οργανωμένη προσπάθεια διαχωρισμού των Βλάχων από την αναγνωρισμένη Ελληνική Εθνική Μειονότητα, αφού η Αλβανία με νόμο του 2017 τους αναγνωρίζει ως ξεχωριστή «εθνική μειονότητα». Πρόκειται, όπως υπογράμμισε, για μια πολιτική πράξη με ευρύτερες γεωπολιτικές προεκτάσεις.
Απουσία αντίδρασης
«Κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να αναγνωρίζει τις μειονότητες που επιλέγει εντός της επικράτειάς του. Ωστόσο το δικαίωμα αυτό δεν είναι απόλυτο. Πρέπει να ασκείται με βάση τις αρχές της καλής γειτονίας, του σεβασμού των δικαιωμάτων τρίτων χωρών και της μη ανάμειξης σε εσωτερικές υποθέσεις των άλλων χωρών. Όταν μια πολιτιστική ή γλωσσική ομάδα που διαβιεί διασυνοριακά, όπως οι Βλάχοι και αποτελεί τμήμα της ιστορικής και πολιτισμικής ταυτότητας μιας άλλης χώρας, όπως της Ελλάδας αναγνωρίζεται μονομερώς από την Αλβανία, τότε εγείρονται σύνθετα πολιτικά και νομικά ζητήματα αφού αυτό δίνει τη δυνατότητα να εντείνει τη δράση της μια τρίτη χώρα, η Ρουμανία, ενώ δημιουργείται de facto θέμα ταυτότητας στους αντίστοιχους πληθυσμούς εντός της Ελλάδας», επισήμανε ο κ. Μπέζας.
Ο πρώην υπουργός εξέφρασε ακόμη την ανησυχία του για την απουσία αντίδρασης της ελληνικής διπλωματίας. «Δεν γνωρίζω αν έχει υπάρξει ειδικός χειρισμός από το Υπουργείο Εξωτερικών. Αν δεν έχει υπάρξει, πρέπει κατά τη γνώμη μου να υπάρξει», είπε.