Τοῦ κ. Β. Χαραλάμπους, θεολόγου
Ἡ μονομέρεια στὸ Οὐκρανικὸ ζήτημα δὲν πρόβαλε μόνο τὴ δογματικὴ παρερμηνεία τοῦ λόγου τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, “ὁ Πατήρ μου μείζων μού ἐστι” (Ἰω. 14,28), δὲν πρόβαλε μόνο τοὺς ἀτυχέστατους παραλληλισμοὺς μὲ τὴν παραβολὴ τοῦ ἀσώτου καὶ τὴ μεταστροφὴ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Ἡ μονομέρεια στὸ Οὐκρανικὸ ζήτημα δὲν πρόβαλε λανθασμένες “διαπιστώσεις” γιὰ τὶς περιπτώσεις τοῦ Ἁγίου Ἀνατολίου Κωνσταντινουπόλεως καὶ τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου Ἱεροσολύμων, ἀντιστρατευόμενη τὶς ἐκκλησιολογικὲς ἐπισημάνσεις γιὰ τὶς περιπτώσεις αὐτὲς τοῦ π. Ἐπιφανίου Θεοδωρόπουλου. Πρόσφατα ἐξ ἀφορμῆς πάλι τοῦ Οὐκρανικοῦ ζητήματος, μία περίεργη καὶ “ὀξύμωρος” θέση προβλήθηκε στὸ διαδίκτυο, ἀναφορικὰ μὲ τὸ θέμα τῶν ἀποτειχίσεων, ἡ ὁποία δυστυχῶς ἔτυχε καὶ ἀποδοχῆς.
Εἶναι μεγάλη ἀσυνέπεια νὰ παρουσιάζεται κανεὶς ὡς ὑπέρμαχος τῆς δυνητικῆς ἀποτείχισης καὶ ταυτόχρονα νὰ προβάλλει ἕνα ἄκρως ὑποχρεωτικὸ χαρακτήρα καὶ μάλιστα ἀγενῶς. Ὅταν κάποιος προβάλλει ἑαυτὸν ὡς ὑπέρμαχο τῆς δυνητικῆς ἀποτείχισης, προβάλλοντας συνάμα ἕνα ἄκρως ὑποχρεωτικὸ χαρακτήρα, καὶ μάλιστα ἀγενῶς, τὴν ἑρμηνεία τοῦ π. Ἐπιφανίου Θεοδωρόπουλου γιὰ τὴν ἀποτείχιση ἀντιστρατεύεται.
Κι ὅλα τοῦτα τὰ παρατηρήσαμε τὶς μέρες αὐτές, ἐξ ἀφορμῆς τοῦ Οὐκρανικοῦ ζητήματος. Καὶ δὲν παρατηρήσαμε μία δυνητικὴ ἑρμηνεία τοῦ ΙΕ΄ Κανόνα τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου, μὲ ὑποχρεωτικὴ χροιά, ἀλλὰ μία ἀκραία ὑποχρεωτικὴ ἑρμηνευτική, ποὺ προβλήθηκε μάλιστα καὶ μὲ ἀγενῆ τρόπο.
Ὅταν μὲ διαζευτικὸ τρόπο θέτει κανεὶς τὸ “ἀμείλικτο” δίλημμα, “ἢ θὰ ἀποτειχιστεῖς ἢ θὰ πάρεις πίσω ὅσα πιστεύεις στὸ θέμα τοῦτο”, ἀποτελεῖ ἐρώτημα ποὺ ἐκφράζει τὸ δυνητικὸ ἢ τὸν ὑποχρεωτικὸ χαρακτήρα τοῦ ἐν λόγῳ Κανόνα; Ὁ Γέροντας Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος ἀναφερόμενος στὸν ΙΕ΄ Κανόνα τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου, ἀναφέρει ὅτι εἶναι δυνητικὸς καὶ ὄχι ὑποχρεωτικός. “Ἀνάγνωτε τὸν Κανόνα μετὰ προσοχῆς καὶ θὰ ἴδητε ὅτι δὲν νομοθετεῖ ὑποχρέωσιν, ἀλλ’ ἁπλῶς παρέχει δικαίωμα”*, ἀναφέρει ὁ Γέροντας Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος γιὰ τὸν ἐν λόγῳ Κανόνα.
Ὅταν κάποιος προβάλλει τὸ “ἀμείλικτο” δίλημμα σὲ Κληρικό, μὲ τὸ “ἢ τὸ δέχεσαι ἢ ὑποχρεώνεσαι σὲ ἀποτείχιση”, τὴν ὑποχρεωτικὴ ἀποτείχιση ἀναμφισβήτητα προβάλλει. Τὸ ὅτι προβάλλει τὴν ἀκραία ὑποχρεωτικὴ ἀποτείχιση, δὲν τὸ καθορίζει τόσο ὁ ρηματικὸς προσδιορισμός, ὅσο τὸ γεγονὸς τῆς “μονόδρομης” ἐπιλογῆς.
“Δὲν ἀξιοῖ δηλαδὴ ἀπαραιτήτως παρὰ τῶν Κληρικῶν, ὅπως παύσουν τὸ μνημόσυνον τοῦ αἱρετικὰ διδάσκοντος Ἐπισκόπου πρὸ τῆς καταδίκης αὐτοῦ, ἀλλ’ ἁπλῶς παρέχει εἰς αὐτοὺς τὴ δυνατότητα”*, σημειώνει ὁ Γέροντας Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος γιὰ τὸν ἐν λόγῳ Κανόνα.
Εἶναι φρόνιμο ὅσοι προβάλλουν τέτοια παράδοξη καὶ “ὀξύμωρη” θέση, δυνητικὴ ἀποτείχιση μὲ ἄκρως ὑποχρεωτικὸ χαρακτήρα, καὶ μάλιστα ἀγενῶς, νὰ μὴ θέλουν νὰ τὴν προβάλλουν καὶ ὡς συμφωνοῦσα μὲ τὴν ἑρμηνεία ποὺ δίδει ὁ Γέροντας Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος γιὰ τὸν ἐν λόγῳ Κανόνα. Χειρότερη μορφὴ πολέμου κατὰ τῆς ἑρμηνείας ποὺ δίδει ὁ Γέροντας Ἐπιφάνιος δὲν μποροῦσε νὰ ἐφευρεθεῖ.
“Ἂν ὅμως ἕτερος Κληρικὸς δὲν πράξη τοῦτο, ἀλλά, χωρὶς νὰ ἀσπάζηται τὰς διδασκαλίας Ἐπισκόπου, συνεχίση τὸ μνημόσυνον αὐτοῦ, ἀναμένων “συνοδικὴν διάγνωσιν” καὶ καταδίκην, οὐδαμῶς κατακρίνεται ὑπὸ τοῦ Κανόνος”*, τονίζει ὁ Γέροντας Ἐπιφάνιος.
Δηλαδή, ὅσοι Κληρικοὶ δὲν ἀποτειχίζονται, ἀλλὰ καὶ οἱ λαϊκοὶ ποὺ δὲν ἀκολουθοῦν τοὺς ἀποτειχισθέντες Κληρικούς, ἀρνοῦνται ἢ παίρνουν πίσω, τὰ πιστεύω τους ποὺ πρόβαλαν, σύμφωνα μὲ τὴ πρόσφατο “ἀμείλικτο” δίλημμα; Εἶναι δυνατὸ νὰ προβάλλεται ἡ στάση αὐτὴ ὡς ἀποτείχιση δυνητικοῦ χαρακτήρα; Δηλαδὴ προβάλλεται “δυνητικὴ” ἀποτείχιση μὲ ἄκρως ὑποχρεωτικὸ χαρακτήρα; Ἕως τώρα γνωρίζαμε δύο ἑρμηνεῖες τοῦ ΙΕ΄ Κανόνα τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου.
Τὴν ἄκρα ἀσυνέπεια τὴν ἀποδεικνύει τὸ γεγονὸς ὅτι, ἂν τὸ “ἀμείλικτο” αὐτὸ ἐρώτημα, τὸ θέσει κανεὶς σ’ αὐτούς, γιὰ θέματα ποὺ δὲν ἀφοροῦν τὸ Οὐκρανικὸ ζήτημα, καὶ μάλιστα μὲ παρόμοιο ἀγενῆ τρόπο, θὰ προκαλέσει τὴν ὀργή τους. Εἶναι μεγάλη ἀσυνέπεια νὰ παρουσιάζεται κανεὶς ὡς ὑπέρμαχος τῆς δυνητικῆς ἀποτείχισης καὶ ταυτόχρονα νὰ προβάλλει ἕνα ἄκρως ὑποχρεωτικὸ χαρακτήρα καὶ μάλιστα ἀγενῶς.
* “Τὰ δύο ἄκρα”, Ἀρχιμανδρίτου Ἐπιφανίου Ἰ. Θεοδωροπούλου, Ἔκδοσις Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζῆνος.