Ἡ διαφορὰ τοῦ ἀνθρώπου ἀπ’ τὰ ἄλλα ἔμβια ὄντα, καλοί μου φίλοι, εἶναι καὶ κατὰ τὸ ἑξῆς πολὺ σημαντικό: Κάθε φορὰ ὁ ἄνθρωπος θέτει σκοποὺς στὴ ζωή του ποὺ τὸν ὁδηγοῦν στὸ πιὸ πέρα, στὸ πιὸ μεγάλο, στὸ πιὸ ὑψηλό, ἀκόμη δὲ καὶ στὸ ἀνώτερο καὶ στὸ ἁγιότερο. Ὑπερβαίνει ἔτσι τὴν ὅποια κατάστασή του, καὶ διὰ τοῦ τρόπου αὐτοῦ, ἀκόμη καὶ τὸν ἴδιο του τὸν ἑαυτό!
Μὲ ἄλλα λόγια οἱ σκοποί του αὐτοί, γίνονται τὸ ἐφαλτήριο ἢ τὸ ἐλατήριο ποὺ τὸν ὁδηγοῦν εἴτε πρὸς τὰ μπρός, εἴτε πρὸς τὰ πάνω, πέραν ἀπ’ τὰ καθιερωμένα καὶ ὅσα ὥς τότε ἔχει κατορθώσει.
Οἱ σκοποὶ πάλι, κάνουν καὶ τὴ διαφορὰ ἀπὸ ἄνθρωπο σὲ ἄνθρωπο, διακρίνουν τοὺς νέους ἀπ’ τοὺς μεγαλύτερους, ἀλλὰ καὶ τοὺς ξεχωρίζουν μεταξύ τους.
Γιὰ νὰ ὑπάρχουν, ὅμως, σκοποί, χρειάζεται ὅραμα ζωῆς. Οἱ σκοποὶ προέρχονται ἀπ’ αὐτὸ ποὺ λέμε «ὅραμα βίου».
Οἱ μεγάλοι ψυχολόγοι ἑρμήνευσαν, ὁ καθένας μὲ τὸν δικό του τρόπο, τὴν ἀνθρώπινη συμπεριφορά. Ὁ Φρόιντ ἔλεγε πὼς τὰ πάντα ἑρμηνεύονται μὲ βάση τὴ «θέληση γιὰ ἡδονή». Ὁ Addler μὲ βάση τὴ «θέληση γιὰ δύναμη». Ὁ Βίκτωρ Φράνκλ, ὅμως, ἔκανε λόγο γιὰ «θέληση μὲ νόημα». Μάλιστα μέσῳ ἀπ’ τὴ σχετικὴ θεωρία του ἔγραψε ὅτι ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ξεπεράσει τὰ προβλήματά του, ἂν δώσει συγκεκριμένο νόημα στὴ ζωή του.
Σήμερα πολλὰ ἔχουν λεχθεῖ γιὰ τὴ συμπεριφορὰ τῶν νέων. Δὲν μπορεῖ, λέει, νὰ ἐξηγηθεῖ πῶς οἱ σημερινοὶ νέοι ποὺ τὰ ἔχουν ὅλα σὲ πλήρη καὶ τόσο μεγάλη ἀφθονία, συμπεριφέρονται βίαια, κάνουν χρήση ναρκωτικῶν, γίνονται θύματα παραθρησκειῶν κι αἱρέσεων, διοχετεύουν τὴ δύναμη τῆς νιότης τους ἐδῶ κι ἐκεῖ, χάνονται στὰ «ξενυχτάδικα», ἀποχαυνώνονται στὴν τηλεόραση, τὰ κινητὰ καὶ τὰ κομπιοῦτερ τους, δὲν «ψάχνονται» γιὰ τίποτα, τέτοια…
Αὐτὰ τὰ συμπτώματα τοῦ ἀποκαλούμενου «νεανικοῦ μαρασμοῦ», βρίσκονται ἀκριβῶς στὴν ἀφθονία τῶν ἀγαθῶν ἢ τὰ πολλὰ «ἐφόδια» ποὺ ἁπλόχερα τοὺς δίνουν οἱ μεγάλοι γιὰ νὰ ζήσουν, χωρὶς ὅμως νὰ τοὺς δίνουν καὶ τοὺς σκοπούς, γιὰ τοὺς ὁποίους ἀξίζει καὶ πρέπει νὰ ζήσουν! «Τοὺς προσφέρονται, δηλαδή, πολλὰ γιὰ τὸ τίποτα καὶ ἕνα τίποτα γιὰ τὰ πολλά», ὅπως πολὺ ὡραῖα εἶπαν!!!
Διάβασα κάπου ταῦτα τὰ ὑπέροχα:
«Τὸ ἐντυπωσιακὸ εἶναι ὅτι τὸ φαινόμενο αὐτὸ παρουσιάζεται ἔντονο σὲ χῶρες μὲ ὑψηλὸ βιοτικὸ ἐπίπεδο, σὲ κοινωνίες ποὺ προσφέρουν ἀφθονία ἀγαθῶν στὰ παιδιά, ἀλλὰ δὲν τοὺς δίνουν οὔτε τοὺς δείχνουν ἕνα σχῆμα ζωῆς, γιὰ τὸ ὁποῖο ν’ ἀξίζει τὰ παιδιὰ καὶ νὰ ζήσουν καὶ ν’ ἀγωνισθοῦν, γιὰ νὰ τὸ πραγματοποιήσουν. Ἔτσι παρατηρεῖται ἕνα φαινόμενο ποὺ πολλὲς φορὲς ἔχουμε ἐπισημάνει: Πρόβλημα τῶν παλαιοτέρων γενεῶν ἦταν τὸ «πῶς θὰ ζήσω;». Πρόβλημα τῶν σημερινῶν παιδιῶν εἶναι τὸ «γιατί θὰ ζήσω;». Ἔχουν χάσει, γιατί δὲν ἔχουν λάβει, τὸ νόημα τοῦ «ζῆν». Ἐδῶ ἐντοπίζεται ἡ κύρια αἰτία τοῦ νεανικοῦ μαρασμοῦ».
Τελικὰ οἱ νέοι, χάνονται σήμερα ἀπ’ τὰ πολλὰ ἐφόδια τῆς ζωῆς, ἀλλὰ καὶ ἀπ’ τὸ τίποτα γιὰ τὸ νόημα τῆς ζωῆς. Νὰ γιατί μέρος τῆς σημερινῆς νεολαίας δὲν ξέρει τί θέλει, γιατί δὲν ἔμαθε τί πρέπει νὰ θέλει καὶ γιατί νὰ τὸ θέλει. Αὐτὸ εἶναι ὅλο!
Σὲ καμία περίπτωση δὲν θέλουμε νὰ ποῦμε, μὲ ὅλα αὐτά, ὅτι τὰ ἐφόδια δὲν εἶναι ἀπαραίτητα στοὺς νέους. Προηγεῖται, ὅμως, τὸ νόημα τῆς ζωῆς, τὸ ὅραμά τους γι’ αὐτήν, οἱ σκοποὶ ποὺ πρέπει νὰ ἔχουν κι ὕστερα εἶναι τὰ ἄλλα.
Ἀξίζει νὰ τονισθεῖ ὅτι τὰ ἐφόδια εἶναι τὰ μέσα γιὰ τὴν ἐπίτευξη τῶν σκοπῶν. Ποτέ τους ὅμως δὲν εἶναι, οὔτε καὶ πρέπει νὰ γίνονται, αὐτὰ τὰ ἴδια οἱ σκοποί. Δυστυχῶς, ἔφθασε νὰ γίνεται κι αὐτὸ σήμερα: Μετατρέψαμε τὰ μέσα σὲ σκοπούς!
Κάποτε στὴν ἀρχαία Ἀθήνα, δραπέτευσε ὁ δοῦλος τοῦ Διογένη. Κινητοποιήθηκαν ὅλοι κι ἄρχισαν νὰ ψάχνουν παντοῦ. Ὄχι ὅμως κι ὁ Διογένης! Ὅταν τὸν ρώτησαν, γιατί εἶναι τόσο ἀπαθὴς καὶ δὲν ἔκανε κι αὐτὸς κάτι, ἀπάντησε ὡς ἑξῆς: «Εἶναι ἀδιανόητο ὁ δοῦλος τοῦ Διογένη νὰ μπορεῖ νὰ ζήσει χωρὶς τὸν Διογένη καὶ ὁ Διογένης νὰ μὴ μπορεῖ νὰ ζήσει χωρὶς τὸν δοῦλο του»!
Ἔτσι εἶναι! Αὐτὸς ποὺ ἔχει βρεῖ τὸ νόημα τῆς ζωῆς κι ἔχει ὁράματα γι’ αὐτήν, δὲν τρέχει πίσω ἀπ’ τὰ ἐφόδια ποὺ τοῦ προσφέρονται. Ζεῖ καὶ χωρὶς αὐτά, τὰ συγκεκριμένα, γιατί μπορεῖ νὰ τὰ ἀντικαταστήσει μὲ ἄλλα καὶ μάλιστα μόνος του καὶ μὲ τὶς δικές του ἱκανότητες.
Νόημα ζωῆς, λοιπόν. Αὐτὸ εἶναι τὸ ζητούμενο. Κι ὅλα τ’ ἄλλα ἕπονται…
Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος