Γράφει η Φανούλα Αργυρού*
Τα δύο προηγούμενα άρθρα μου (σύνδεσμοι ακολουθούν) το ένα για την προειδοποίηση Κίσινγκερ προς βρετανούς στις 18 Ιουλίου 1974 και το δεύτερο για την αστραπιαία κα άκρως μυστική επαφή βρετανού πρέσβη στην Ουάσιγκτον Peter Ramsbotham με Γλαύκο Κληρίδη στη Λευκωσία 19 Ιουλίου 1974 συνδέονται και εξηγούμαι.
Βρίσκουμε λοιπόν, ότι την ίδια ακριβώς ημέρα, 18 Ιουλίου 1974, η Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών CIA, είχε ετοιμάσει ένα υπόμνημα με θέμα : «Απόψεις για Γλαύκο Κληρίδη». Το υπόμνημα αφού κατέγραφε την πορεία του Γλ. Κληρίδη και το βιογραφικό του, τόνιζε: «…λίγη είναι η υποστήριξή του από τους φιλο-ενωτικούς… αυτός και ο Σαμψών υπήρξαν πολιτικοί αντίπαλοι τουλάχιστον από το 1969…μάλλον δεν θα δεχθούν ((στη Κύπρο) να τους επιβληθεί ο Κληρίδης, αλλά μπορεί να γίνει δεκτός κάποιος άλλος δεξιόφρωνας με φιλο-ενωτικές και αντι-κομμουνιστικές θέσεις.
Μάλλον αδύνατο να τον δεχθεί ο Ιωαννίδης…Ίσως ο Ιωαννίδης να θεωρεί αναλώσιμο το Σαμψών…αλλά ίσως και να αρνηθεί να τον ξεφορτωθεί εκτός και αν αντιμετωπίσει πιθανότητα τουρκικής εισβολής…Από όλα τα εξέχοντα μέλη της Ελληνοκυπριακής πολιτικής ελίτ, η Άγκυρα και οι Τουρκοκύπριοι μάλλον θα νιώθουν άνετα με τον Κληρίδη, έχει καλές προσωπικές σχέσεις με τον Ραούφ Ντενκτάς… Οι Τούρκοι τον υποθέτουν ευαίσθητο στις ανησυχίες των Τουρκοκυπρίων, ακόμα περισσότερο είναι μετριοπαθής και υποστηρικτής της «εφικτής» πολιτικής ανεξαρτησίας αντί της «επιθυμητής» πολιτικής της ένωσης».
Υπενθυμίζω ότι στις 18 Ιουλίου 1974 ο Δρ. Χένρι Κίσινγκερ κάλεσε τους Βρετανούς να ξανασκεφτόντουσαν το τι επρόκειτο να κάνουν. Δηλαδή τα συμφωνηθέντα τους με τον Ετσεβίτ το προηγούμενο βράδυ. Να τον άφηναν να εισβάλει στη Κύπρο και τους ίδιους να είχαν ήδη αποφασίσει να μην τον σταματούσαν ως «εγγυητές». Ο Κίσινγκερ είπε θα τους υποστήριζε αν οι ίδιοι που είχαν κάνει τις Συμφωνίες του 1960 (Βρετανοί) έβρισκαν μια λύση αντικαθιστώντας Μακάριο και Σαμψών με άλλον, και ανέφερε ονομαστικώς τον Γλ. Κληρίδη.
Τους προειδοποίησε ότι δεν είχαν μελετήσει σωστά τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα των σχεδίων τους. Τους είχε βάλει σε δύσκολη θέση καθώς είχαν ήδη εξασφαλίσει και την συναίνεση του Μακαρίου για « τη συνεργασία τους με τον Ετσεβίτ» ο οποίος είχε την ψευδαίσθηση ότι ο Ετσεβίτ θα πήγαινε για να τον αποκαταστήσει ως πρόεδρο. Γιατί πίστευε τον προτιμούσαν από τον Σαμψών. Και το σημαντικό ο Κίσινγκερ δεν ήταν εναντίον της αποχώρησης των Ελλήνων αξιωματικών αλλά όχι εκείνη τη στιγμή καθώς αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα ανισοζύγιο δυνάμεων εις βάρος της ΚΔ (Ελλήνων).
Υπό το φως εκείνης της προειδοποίησης του Δρ. Κίσινγκερ βρίσκουμε ότι έτρεξε ο βρετανός πρέσβης μυστικά και αστραπιαία στη Λευκωσία για επαφή με τον Γλ. Κληρίδη ενώ παράλληλα το Λονδίνο προσπαθούσε να φέρει τους Αμερικανούς κανονικά μέσα στο παιχνίδι (τους). (Βλέπε τα δύο προηγούμενα μου άρθρα).
Από τα πρακτικά της συνάντησης με τον Κληρίδη, που έστειλε ο πρέσβης στο Φόρειν ΄Οφις στις 20 Ιουλίου 1974, συμπεραίνεται ότι οι Βρετανοί την τελευταία στιγμή έτρεξαν να μάθουν που στεκόταν ο Γλ. Κληρίδης, λόγω της προτίμησης Κίσινγκερ. Η επαφή του πρέσβη βοήθησε όμως τόσο τους Βρετανούς όσο και τον ίδιο τον Κίσινγκερ, καθώς ενημερώθηκε ακόμα καλύτερα για τις θέσεις και απόψεις του …
Η βρετανική θέση:
Π.χ. A) όταν ο Μακάριος ζήτησε από τον Κάλαχαν (17.7.1974) ο ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία να μην έχει καμία επαφή με τον Σαμψών, και η βρετανική κυβέρνηση να προέβαινε σε μια δυνατή δήλωση ότι δεν θα δεχόταν καμία διπλωματική αντιπροσώπευση του καθεστώτος Σαμψών, ο Κάλαχαν απάντησε: «άκουσα τι είπατε αλλά η Βρετανία έχει θέματα να συζητήσει με το καθεστώς σχετικά με τις βρετανικές κυρίαρχες βάσεις…»
Β) Στις 6.8.1974 ένας από τους κατ΄εξοχήν υπεύθυνους για τη τύχη της Κύπρου στο Φόρειν ΄Οφις, A. C.Goodison, έγραψε ότι ο λόγος που ενεργοποίησαν πάραυτα την άμεση μεταφορά εκτός ΚΔ και βάσεων τον Αρχ. Μακάριο (σύμφωνα με το μυστικό τους προ ετών σχέδιο εν πάση περίπτωση) ήταν γιατί δεν ανέμεναν τον Σαμψών να πέσει. Δεν ήθελαν να διασαλευόντουσαν οι σχέσεις τους μαζί του με τον ισχυρισμό ότι οι βάσεις χρησιμοποιήθηκαν για δραστηριότητες του Μακαρίου.
Γ) Ο Κάλαχαν ομολόγησε το 1976 ότι είχαν συμφωνήσει με τη τουρκική θέση ότι το στάτους κβο στην ΚΔ είχε καταρρεύσει προ 10ετίας και έπρεπε να αντικατασταθεί…
Στις δε 19 Ιουλίου 1974 ο Κάλαχαν ενημέρωσε εμπιστευτικά τον ΄Υπ. Αρμοστή στη Λευκωσία: «…Για δική σου ενημέρωση να ξέρεις ότι βρετανική στρατιωτική δράση δεν (επαναλαμβάνω δεν) πρόκειται να υπάρξει προς το παρόν…»
Γνωρίζοντας λοιπόν ότι ο Κίσινγκερ δεν ήθελε ούτε Μακάριο ούτε Σαμψών και για να εξασφάλιζαν την υποστήριξή του (Κίσινγκερ) στην πολιτική τους, δεν είχαν άλλη επιλογή από το να πλησιάσουν τον Γλ. Κληρίδη. Ο οποίος φάνηκε αρκετά συγκαταβατικός. Ήταν τόσο εναντίον της επιστροφής Μακαρίου όσο και έντονα εναντίον της παραμονής Σαμψών, συμφωνούσε με την θέση Κίσινγκερ.
Η διαφωνία Κίσινγκερ με βρετανούς όπως ξανάγραψα, θα δημοσιευόταν στους «Financial Times», αλλά έντονες ήταν οι προσπάθειες ειδικά από βρετανικής πλευράς που κατόρθωσαν να σταματήσει η δημοσιοποίηση…
Εξάλλου οι Βρετανοί γνώριζαν τον Γλ. Κληρίδη αρκετά καλά, τους είχε φανεί πολύ χρήσιμος στις διαπραγματεύσεις των εκκρεμών θεμάτων που απορρέαν από τις Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου…(βλέπε βιβλίο Ανδρέα Παπακωνσταντίνου και Φανούλας Αργυρού « Η Κύπρος στο Σφυρί», Λονδίνο 1991, το πρώτο που κάλυψε τα θέματα αυτά ανά την αποδέσμευση των εγγράφων).
Οπόταν δεν τους ήταν δύσκολο να τον επαναφέρουν στη πρώτη γραμμή, όπως και έγινε.
Έτσι εξηγείται η προειδοποίηση Κίσινγκερ 18.7.1974 και η επαφή αστραπή με Κληρίδη. Παρόλα όμως, οι ηθικοί αυτουργοί σοσιαλιστές Wilson/Callaghan/Ecevit έκαναν πράξη ότι συνεννοήθηκαν στο 10 Downing Street το βράδυ της καταραμένης 17ης Ιουλίου 1974 όταν «σφράγισαν τη μοίρα της Κύπρου»…
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ:ΣΗΜΕΡΙΝΗ 10/8/2025