Νικηφόρου Θεοτόκη, Ἀρχιεπισκόπου Ἀστραχάν, Χερσῶνος καὶ Σταυρουπόλεως
Ἄνθρωπον μὲν ὀνομάζει ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς τὸν Θεόν, διὰ τὴν ἄπειρον αὐτοῦ φιλανθρωπίαν πρὸς τὸ ἀνθρώπινον γένος, δεῖπνον δὲ τὴν ἐνανθρώπησιν Αὐτοῦ, ἐπειδὴ καθὼς τὸ δεῖπνον γίνεται, οὐχὶ τὸ πρωΐ, ἀλλὰ τὸ ἑσπέρας, ὅταν ἡ ἡμέρα πληρωθῇ, οὕτω καὶ ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ δὲν ἐσαρκώθη εἰς τὴν ἀρχὴν τῆς κτίσεως τοῦ κόσμου, ἀλλ’ ὅτε ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου. «Ὅτε ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν Υἱὸν Αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπὸ νόμου», λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος (Γαλάτ. δ΄ 4). Μέγα δὲ δεῖπνον, ἐπειδὴ «ὁμολογουμένως μέγα ἐστί τὸ τῆς εὐσεβείας μυστήριον» (Α΄ Τιμ. γ΄ 16), καὶ ὑψηλὸν καὶ ἀκατάληπτον, καὶ διὰ τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τοὺς ἀγγέλους· μέγα, ἐπειδὴ ὁ Θεὸς ἔλαβε δούλου μορφήν, γενόμενος ἄνθρωπος· μέγα ἐπειδὴ ἐμεγάλυνε καὶ ὑπερύψωσε τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν· «ἐν δεξιᾷ τοῦ θρόνου τῆς μεγαλωσύνης ἐν τοῖς οὐρανοῖς», λέγει ὁ Παῦλος (Ἑβρ. η΄ 1). Κατὰ ἄλλην δὲ ἔννοιαν, δεῖπνον ὠνόμασε τὴν ἐνανθρώπησιν Αὐτοῦ, διὰ τὸν Μυστικὸν Δεῖπνον, εἰς τὸν ὁποῖον μεταλαμβάνομεν τὸ Σῶμα καὶ πίνομεν τὸ Αἷμα Αὐτοῦ· μέγα, ἐπειδὴ διὰ τῆς τοιαύτης μεταλήψεως, συνενούμενοι μὲ τὸν σαρκωθέντα Λόγον, συνδοξαζόμεθα μετ’ Αὐτοῦ, καὶ γινόμεθα Θεοί, κατὰ χάριν.
Καὶ κατὰ τὴν ὥραν τοῦ δείπνου, ἤτοι τότε, ὅτε εὐδόκησεν ὁ Θεὸς νὰ ἐκτελέσῃ τὸ μέγα Μυστήριον τῆς εὐσεβείας, ἀπέστειλε τὸν Υἱὸν Αὐτοῦ, ἵνα καλέσῃ αὐτοὺς εἰς τὴν ἐπίγνωσιν τῆς Ἀληθείας. Δοῦλον δὲ Αὐτὸν ὠνόμασε, «ὡς δούλου μορφὴν λαβόντα, καὶ ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπου γενόμενον, καὶ σχήματι εὑρεθέντα ὡς ἄνθρωπον», ὅπως λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος (Φιλιπ. β΄ 7-8), καὶ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς Αὐτοῦ ποιήσαντα, καὶ τελειώσαντα Αὐτοῦ τὸ ἔργον» (Ἰωάν. δ΄ 34). Ἐκάλεσε δὲ αὐτοὺς ὁ ἀπεσταλμένος Υἱὸς τοῦ Θεοῦ καὶ διὰ λόγου, εἰπών: «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς» (Ματθ. ια΄ 28)… «καὶ ἀπ’ ἄρτι, ὄψεσθε τὸν οὐρανὸν ἀνεωγμένον» (Ἰωάν. α΄ 52)… καὶ «ἔρχεσθε, ὅτι ἤδη ἕτοιμά ἐστι πάντα» (Λουκ. ιδ΄ 17), ἤτοι, ἡ ἄφεσις τῶν ἁμαρτιῶν, ἡ δωρεὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ υἱοθεσία καὶ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.
Ἐκάλεσεν αὐτοὺς καὶ διὰ τῶν ἰσχυρῶν τῆς θείας Γραφῆς ἐπιχειρημάτων, πότε μεν, λέγων πρὸς αὐτούς: «εἰ ἐπιστεύετε Μωυσεῖ, ἐπιστεύετε ἄν ἐμοί, περὶ γὰρ ἐμοῦ ἐκεῖνος ἔγραψεν» (Ἰωάν. ε΄ 46), πότε δέ, «Δαυΐδ οὖν Κύριον αὐτὸν καλεῖ καὶ πῶς υἱὸς αὐτοῦ ἐστι»; (Ματθ. κβ΄ 43-45). Ἀκόμη δὲ ἐκάλεσεν αὐτοὺς πρὸς τὴν εἰς Αὐτὸν πίστιν καὶ διὰ τῶν ἐξαισίων θαυμάτων, ὅσα ἐποίησεν ἐνώπιον αὐτῶν. Ποῖοι δὲ εἶναι οὗτοι, οἵτινες, πρῶτοι προσκαλεσθέντες, ἐπροφασίσθησαν ἀπὸ συμφώνου καὶ δὲν ἐδέχθησαν τὸ κάλεσμα; Οὗτοι εἶναι οἱ Γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι καὶ Νομοδιδάσκαλοι καὶ οἱ ἄρχοντες τῶν Ἰουδαίων· τούτους πρώτους ἐκάλεσεν ὁ Κύριος, ὡς ἀναγινώσκοντας τὰς θείας Γραφάς, καὶ ὡς μαθόντας ἐξ αὐτῶν, τὰ περὶ τῆς παρουσίας Αὐτοῦ εἰς τὸν κόσμον. Ἐξ αὐτῶν δέ, ἄλλοι μὲν ἀπεστράφησαν τὴν πρόσκλησιν, προβάλλοντες τὴν ἀγορὰν τοῦ ἀγροῦ, ἤτοι, τὰς κοσμικὰς ὑποθέσεις καὶ ματαιότητας αὐτῶν, (διότι, ὁ ἀγρὸς σημαίνει τὸν κόσμον, κατὰ τὴν ἐξήγησιν τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, ὅστις εἶπεν· «ὁ δὲ ἀγρὸς ἐστιν ὁ κόσμος» (Ματθ. ιγ΄ 38). Παραιτοῦνται λοιπὸν οὗτοι, ἐπειδὴ ἦσαν δοῦλοι τῆς κοσμικῆς ματαιότητας καὶ φαντασίας· ὅθεν καὶ ἔλεγον: «Ἡμεῖς τοῦ Μωυσέως ἐσμὲν μαθηταί, ἡμεῖς οἴδαμεν ὅτι Μωυσεῖ λελάληκεν ὁ Θεός· τοῦτον δὲ οὐκ οἴδαμεν πόθεν ἐστίν» (Ἰωάν. θ΄ 28-29).
Ἄλλοι δὲ ἐπροφασίσθησαν, προβάλλοντες τὴν ἀγορὰν τῶν πέντε ζευγῶν τῶν βοῶν, τὸ ὁποῖον σημαίνει, τὴν προσήλωσιν εἰς τὰς ἀπολαύσεις τῶν πέντε αἰσθήσεων…
Ἄλλοι δέ, ὄχι μόνον παρητήθησαν, ἀλλ’ εἶπον ὅτι δὲν δύνανται νὰ ἔλθουν διὰ τὴν γυναῖκα. Ἐφανέρωσε δὲ ὁ Σωτήρ, διὰ τοῦ «οὐ δύναμαι ἐλθεῖν», τὴν ἰσχὺν καὶ τὴν δύναμιν τοῦ δεσμοῦ τῶν σαρκικῶν προσπαθειῶν (προσκολλήσεων καὶ παθῶν) καὶ ἁμαρτημάτων. Οὗτοι οἱ τρεῖς παρητημένοι, σημαίνουσι δὲ πάντας τοὺς φιλοκτήμονας καὶ φιληδόνους καὶ φιλοσάρκους ἀνθρώπους, οἵτινες, προσκαλούμενοι ὑπὸ τῆς Εὐαγγελικῆς φωνῆς εἰς μετάνοιαν καὶ εἰς μετάληψιν τῶν θείων Μυστηρίων καὶ τὴν ἀπόλαυσιν τῆς ἐπουρανίου βασιλείας, παραιτοῦνται, οἱ μὲν διὰ τὴν φροντίδα τῶν ὑπαρχόντων αὐτῶν, οἱ δὲ διὰ τὰ ἐμπόδια ἐκ τῶν ἡδονῶν, καὶ ἄλλοι διὰ τὸν δεσμὸν τῶν σαρκικῶν ἁμαρτημάτων αὐτῶν.
Ἀδελφοί μου, μὴ πλανᾶσθε· αἱ προφάσεις πρὸς τὴν ἐκπλήρωσιν τῶν προσταγμάτων τοῦ Θεοῦ δὲν εἶναι δικαιολογίαι, ἀλλὰ πονηρολογίαι. Καθὼς γίνεται τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ οὐρανῷ, χωρὶς ἀντιλογίες, χωρὶς γογγυσμούς, χωρὶς ἀμφιβολίες, χωρὶς τινος προφάσεως, τοιουτοτρόπως πρέπον εἶναι ἵνα ἐκτελῆται καὶ ἐπὶ τῆς γῆς. «Γενηθήτω τὸ θέλημά Σου, ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς» (Ματθ. στ΄ 10). Πᾶσα πρόφασις εἶναι πονηρία καὶ ἐφεύρημα τοῦ διαβόλου, διὰ τῆς ὁποίας ἀποκοιμίζει τὸν τρισάθλιον ἁμαρτωλόν, διὰ νὰ ἀποθάνῃ εἰς τὰς ἁμαρτίας αὐτοῦ. Ἐγνώρισε τοῦτο καλῶς ὁ Προφητάναξ Δαβίδ, ὅστις προσευχόμενος ἔλεγε: «Μὴ ἐκκλίνῃς τὴν καρδίαν μου εἰς λόγους πονηρίας, τοῦ προφασίζεσθαι προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις» (Ψ. ρμ΄ 4). Φραγμὸν δὲ ὠνόμασε τὴν ἁμαρτίαν, διότι χωρίζει τὸν ἄνθρωπον ἀπὸ τοῦ Θεοῦ, καθὼς ὁ φραγμὸς χωρίζει ἀπ’ ἀλλήλων τοὺς τόπους. Ὅπου δὲ ὁδὸς ἀσεβῶν, ἐκεῖ κάθε ἀκαταστασία καὶ ἀπιστία. Βλέπε δὲ ποῦ στέλλεται ὁ Θεάνθρωπος· εἰς τὰς πλατείας καὶ εἰς τὰς ρύμας· οὗτοι εἶναι τόποι ὅπου οὔτε ἡγεμόνες κάθηνται οὔτε ἄρχοντες οὔτε μεγιστάνες οὔτε πλούσιοι, ἀλλ’ ὁ κοινὸς λαὸς κυκλοφορεῖ. Ἰουδαῖοι πτωχοί, ἀνάπηροι, ἤτοι ἐλλιπεῖς κατὰ τὰ κοσμικὰ πράγματα καὶ ἀνίσχυροι τυφλοί, ἤτοι ἀμαθεῖς καὶ ἀγράμματοι, χωλοί, ἤτοι ἀτελεῖς κατὰ τὰ σωματικὰ προτερήματα. Τὸ ἴδιον πρᾶγμα λέγει καὶ ὁ Θεηγόρος Ἀπόστολος «τὰ ἀγενῆ τοῦ κόσμου καὶ τὰ ἐξουθενημένα ἐξελέξατο ὁ Θεὸς καὶ τὰ μὴ ὄντα, ἵνα τὰ ὄντα καταργήσῃ» (Α΄ Κορ. α΄ 28).
Ποίαν δὲ ἔννοιαν ἔχει τὸ «ἀνάγκασαν εἰσελθεῖν»; Σημαίνει ἆραγε τὸ βίασον, καταπίεσον, βασάνισον σωματικῶς, καθὼς μερικοὶ τῶν ἑτεροδόξων κακῶς καὶ παραλόγως οὕτω νοήσαντες, μυριάδες ἀνθρώπων ἐφόνευσαν καὶ κατέκαυσον; Μή γένοιτο! Ὁ λόγος, ὄχι ἡ ράβδος πείθει τὸν νοῦν, ὁ δὲ νοῦς ἐγείρει τὴν θέλησιν, ἡ δὲ θέλησις προαιρεῖται καὶ δέχεται τὰ δόγματα τῆς πίστεως. «Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν», εἶπεν ὁ Κύριος (Ματθ. ιστ΄ 24). Οὐδείς δέ, οὔτε ἐκ τῶν Ἰουδαίων οὔτε ἐκ τῶν ἐθνικῶν ἐπίστευσεν εἰς τὸν Ἰησοῦν Χριστόν, εἰ μὴ κατ’ εὐδοκίαν τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς αὐτοῦ, κατὰ τὸ εἰρημένον «Οὐδεὶς δύναται ἐλθεῖν πρός με, ἐὰν μὴ ὁ Πατήρ, ὁ πέμψας με, ἑλκύσῃ αὐτόν» (Ἰωάν. στ΄ 44).
Πηγή: Κυριακοδόρμιον Τ/Γ,
Ἐκδ. Συναξαριστής. Ἀπόσπασμα.