Τοῦ Μοναχοῦ Μαξίμου Ἰβηρίτου
4ον – Τελευταῖον
Πλεῖστοι ἐκ τῶν θεοφόρων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας κατέλαβον περίοπτον θέσιν εἰς τήν ἔνδοξον χορείαν τῶν Ἁγίων Μαρτύρων, καί ἐστέφθησαν μέ τό φωτοστέφανον τῆς Ἁγιότητος καί τοῦ Μαρτυρίου. Ἀλλά καί ὅσοι ἐξ αὐτῶν δέν προσέφερον σπονδήν τό ἅγιον αὐτῶν αἷμα εἰς τόν ἱερόν βωμόν τῆς Πίστεως, ἔζησαν καί ἐμεγαλούργησαν εἰς ἀτμόσφαιραν Μαρτυρίου, ἀναδειχθέντες «θυσία ζῶσα, ἁγία, εὐάρεστος τῷ Θεῷ…» ( Ῥωμ., ιβ΄ 1).
Εἰς τήν Θεολογίαν περί τοῦ Μαρτυρίου, οἱ Πατέρες, οἱ Διδάσκαλοι καί οἱ ἱεροί Ὑμνογράφοι τῆς Ἐκκλησίας μας ἔχουν ὡς πηγήν ἐμπνεύσεως τήν Ἁγίαν Γραφήν (= Παλαιάν τε καί Καινήν Διαθήκην) καί τά Μαρτυρολόγια, τά ὁποῖα ἐξιστοροῦν τά πάθη καί τά τρόπαια τῶν Μαρτύρων τῆς Ὀρθοδοξίας.
Ἡ ὑψίστη Θεολογία τοῦ Μαρτυρίου ὑπάρχει εἰς τήν διδασκαλίαν τοῦ «Ἀρχιμάρτυρος» Χριστοῦ καί εἰς τά θεόπνευστα κείμενα τῶν Προφητῶν καί τῶν Ἀποστόλων. Τήν Πατερικήν Θεολογίαν τοῦ Μαρτυρίου, εἰς μορφήν οὐρανίαν, προσφέρουν εἰς τόν εὐσεβῆ ἀναγνώστην καί τά Ὑμνολογικά κείμενα τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας. Ἡ Παρακλητική μέ τήν ψάλλουσαν Θεολογίαν τῶν «Μαρτυρικῶν», τό Τριῴδιον μέ τήν Μαρτυρικήν Ὑμνολογίαν του, τό Πεντηκοστάριον μέ τά «Μαρτυρικά» του, τά Δώδεκα Μηναῖα μέ τήν Θεολογικήν πανδαισίαν τῶν Προσομοίων καί τῶν Δοξαστικῶν τῶν Ἑσπερινῶν, ἀλλά καί μέ τούς θαυμαστούς Κανόνας τῶν Μαρτύρων, μέ τά Καθίσματα, τά Κοντάκια καί τήν λοιπήν Ὑμνολογίαν τῶν Ὄρθρων, ἅπαντα τά Ὑμνολογικά κείμενα τῆς Ἐκκλησίας περιέχουν ἀστείρευτον πλοῦτον Θεολογίας τοῦ Μαρτυρίου.
Τό δραματικώτερον Μαρτυρολόγιον τῆς Ἐκκλησίας μας ἀποτελοῦν τά τέσσαρα ἱερά Εὐαγγέλια, τά ὁποῖα ἐξιστοροῦν τά Σεπτά Πάθη τοῦ «Ἀρχιμάρτυρος» Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ Ὑμνῳδός καταγράφει τήν δραματικήν φάσιν τῆς Σταυρώσεως τοῦ Χριστοῦ μέ τό συγκλονιστικόν Δοξαστικόν τῆς Λιτῆς τῆς Γ΄ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν (= Σταυροπροσκυνήσεως) εἰς ἦχον πλ΄ α΄: «Ὁρῶσά σε ἡ Κτίσις ἅπασα ἐπί σταυροῦ γυμνόν κρεμάμενον τόν Δημιουργόν καί κτίστιν τῶν ἁπάντων ἠλλοιοῦτο φόβῳ καί ἐπωδύρετο…».
Τοῦτο μᾶς φέρει σήμερον εἰς τήν μνήμην τήν εἰκόνα τοῦ γίγαντος ψυχῇ τε καί σώματι Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Χριστοφόρου, ὁδεύοντος πρός τό Χριστοφόρον αὐτοῦ Μαρτύριον ἁλύσεσι δεδεμένος, λαμπρός καί γενναῖος ἔμπροσθεν τῶν ὁρώντων αὐτόν, μέ μόνην ἔννοιαν τήν ἄχρι τέλους ὁμολογίαν, διά νά παραλάβῃ τόν αἰώνιον καί ἀμάραντον στέφανον τῆς δόξης, ὅπως καί ὅλοι οἱ Χριστοφόροι συναθληταί αὐτοῦ.
Τόν «ὁμολογιακόν δρόμον ὑπέρ Χριστοῦ» ἐπορεύθη καί ὁ Ἅγιος Νεομάρτυς καί Ἱερομάρτυς Πατριάρχης Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ε΄, τοῦ ὁποίου τό Μαρτύριον συνεδέθη, εἰς τήν μνήμην τῶν Πανελλήνων, μέ τήν Ἐθνικήν Παλιγγενεσίαν. Ὁ Ἐθνοϊερομάρτυς ἀπέκρουσε τάς προτάσεις τῶν ἀλλοθρήσκων, ὡμολόγησε τόν Χριστόν, ἀνῆλθεν εἰς τό ἰκρίωμα, ἐγεύθη τοῦ ποτηρίου τῆς ἀγχόνης καί ἀνεδείχθη πεφωτισμένος ὁδηγός τοῦ Πανελληνίου! Ἡ μαρτυρική του ὁμολογία ἀντηχεῖ ὡς κήρυγμα, ἱκεσία καί ἔλεγχος, εἰς πάσας τάς γενεάς τῶν ὀρθοδόξων Ἑλλήνων: «Μάτην μοχθεῖτε, ἀπήντησεν εἰς τούς Τούρκους· μάταιοι οἱ λόγοι σας. Ὁ Πατριάρχης τῶν Χριστιανῶν θά ἀποθάνῃ Χριστιανός καί εἶναι ἕτοιμος νά ὑποστῇ τάς βασάνους σας διά τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ».
«Χριστιανός εἰμι (= εἶπεν ὁ Ἅγιος Μεγαλομάρτυς Χριστοφόρος εἰς τόν τύραννον αὐτοκράτορα Δέκιον) καί ὠνομαζόμην πρότερον Ῥέπρεβος, νῦν δέ, διά τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος, ὠνομάσθην Χριστοφόρος. Τό γένος μου ἀπό τήν ὄψιν μου φαίνεται. Ἀγωνίζομαι δέ διά τόν Χριστόν καί δέν πείθομαι εἰς τά ἄθεα προστάγματά σου».
Οἱ πανόλβιοι Χριστοφόροι Μάρτυρες, ὄντες «φιλόσοφοι Θεοῦ», καταφρονηταί πάντων τῶν ἐγκοσμίων, νοσταλγοί τοῦ οὐρανοῦ, φίλοι τοῦ θείου Νυμφίου, κοινωνοί τοῦ «Δεσποτικοῦ Πάθους», «ἐκφρασταί τῆς ἐν Θεῷ ἀγάπης», ἐπορεύθησαν χαίροντες τήν Μαρτυρικήν ὁδόν τῆς τελειώσεως, χριστοφοροῦντες καί χριστοφορούμενοι! Ἠγωνίσθησαν εἰς τόν ὁμολογητικόν Στίβον μέ τήν συνείδησιν, ὅτι περιέφερον τόν ἴδιον τόν Χριστόν.
Τήν συνείδησιν ταύτην εἶχε καί ὁ ἐσχάτως ἁγιοκαταταχθείς συνώνυμος καί φερώνυμος τοῦ Μεγαλομάρτυρος Χριστοφόρου, ὁ Ὁσιομάρτυς Χριστοφόρος Παπουλᾶκος τῶν Καλαβρύτων, ὁ σύγχρονος Ἀπόστολος τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ὁ γνήσιος ἐκφραστής καί μιμητής τοῦ κηρύγματος καί τοῦ πάθους τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ὅστις τόν Ἀπρίλιον τοῦ 1852 κατά τήν πρώτην ἡμέραν τοῦ κηρύγματος αὐτοῦ πρός τό ἱερατεῖον καί τόν λαόν εἰς τήν Μονεμβάσιαν, εἶπεν εἰς τό κήρυγμά του ἔμπροσθεν τοῦ Δεσπότου Ἀσήνης, τά ἑξῆς: «Μέρες σκοτεινές θά πλακώσουν καί τά ὄργανα τοῦ σατανᾶ θά ξαπολύσουν μεγάλο διωγμό πρός ἀφανισμό μου. Πασχίζουν νά μέ πιάσουν, ἀλλά δέν θά τό πετύχουνε, γιατί δέν ἦρθε ἀκόμη ἡ ὥρα μου. Καί ἡ ὥρα μου θάρθει, μονάχα ἅμα τό θελήσῃ ὁ Κύριος καί ὁ Θεός μου».
Ἀληθῶς, τοιαύτην πίστιν εἶχον οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες, καί μέ τήν πίστιν ταύτην ὡμολόγησαν τόν Χριστόν καί ἐπορεύθησαν πρός τό Μαρτύριον· «ἐπι λήψει με ὁ χρόνος διηγούμενον» περί πάντων τῶν Ἁγίων ἐνδόξων Μαρτύρων, τῶν παρέδρων τοῦ Χριστοῦ, οἱ ὁποῖοι προβάλλουν ὡς σύμβολα ἀντιστάσεως εἰς πᾶσαν ἐκτροπήν ἐκ τῶν ἐν Εὐαγγελίοις παραδιδομένων, καί ὑπομιμνῄσκουν εἰς ἕνα ἕκαστον ἐξ ἡμῶν τό τῆς Ἱερᾶς Ἀποκαλύψεως χωρίον: «Μηδέν φοβοῦ ἅ μέλλεις παθεῖν… γίνου πιστός ἄχρι θανάτου καί δώσω σοι τόν στέφανον τῆς ζωῆς» (Ἀποκ. β΄ 10).
Ἡ ἔνθεος πολιτεία τῶν Μαρτύρων, παρισταμένων ἐνώπιον τοῦ οὐρανίου Βασιλέως Χριστοῦ, ἄς ἱκετεύουν ὑπέρ πάντων ἡμῶν. Ἡ δέ φιλάγιος καί φιλόθεος πόλις τοῦ Ἀγρινίου, ἡ ἐξαιρέτως τιμῶσα τόν Ἅγιον Μεγαλομάρτυρα Χριστοφόρον τόν ἀοίδιμον, καί προστατευμένη ὑπ’ αὐτοῦ διά τῆς σιδηρᾶς του ῥάβδου, εὐχόμεθα νά πανηγυρίζῃ τήν μνήμην του εἰς τό διηνεκές μέ εὔχυμα Χριστοφόρεια ᾄσματα, πρός δόξαν καί τιμήν αὐτοῦ.
Χριστός Ἀνέστη!
* (Πανηγυρική Ὁμιλία εἰς τά Β΄Χριστοφόρεια Ἀγρινίου τήν 7 Μαΐου 2025 ν.ἡ.)