Τοῦ κ. Β. Χαραλάμπους, θεολόγου
Ἡ μανία τῶν Παπικῶν ποικιλοτρόπως ἐκφράζεται γιὰ τὸ Παπικὸ λεγόμενο “ἐξουσιαστικὸ πρωτεῖο”. «Ὁ Πάπας Φραγκίσκος δίδει τὸ μοντέλο τῆς μορφῆς ἡγεσίας ποὺ εἶναι ἀπολύτως ἀναγκαία γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία σήμερα», ἀνέφερε στὴ La stampa (Vatican insider), ἡμερομηνίας 23/2/2015, ὁ Παπικὸς “πατέρας” Thomas Rosica. Ἀντιλαμβανόμαστε πόσο δύσκολο εἶναι οἱ Παπικοὶ νὰ ἐγκαταλείψουν τὸ ἀντιεκκλησιαστικὸ “ἐξουσιαστικὸ πρωτεῖο”.
Ἂν προστρέξει κανείς, στὸ πῶς οἱ Παπικοὶ προβάλλουν τὸ παπικὸ “ἐξουσιαστικὸ πρωτεῖο”, θὰ παρατηρήσει ὅτι προεξάρχει ἡ ἐξουσιαστικὴ μάνητα. Τὰ πρεσβεῖα τιμῆς στὸν Παπισμὸ ἐμπράκτως παρερμηνεύτηκαν ὡς “ἐξουσιαστικὸ πρωτεῖο”. Σ’ αὐτὴ τὴν ἐξουσιαστικὴ θέση οἱ Παπικοὶ ἐμμένουν ἐδῶ καὶ χίλια χρόνια περίπου, μετὰ τὴν ἀποκοπή τους ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία.
Οἱ Παπικοί, γιὰ νὰ στηρίξουν τὸ ἐξουσιαστικὸ πρωτεῖο, σκοπίμως παραγνωρίζουν τὸν λόγον τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, «Λογίζομαι γὰρ μηδὲν ὑστερηκέναι τῶν ὑπερλίαν ἀποστόλων» (Β΄ Κόρ. 11,5), ὁ ὁποῖος ἀναιρεῖ τὸ Παπικὸ ἐξουσιαστικὸ πρωτεῖο. Δὲν συμφέρει τέτοια μνεία.
Ἡ σκόπιμη παρασιώπηση τῶν λόγων αὐτῶν τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, σκοπὸ ἔχει τὴν ἑδραίωση τοῦ Παπικοῦ ἐξουσιαστικοῦ πρωτείου. Αὐτὸ δὲν συμφέρει καὶ σὲ ὅσους Ὀρθόδοξους προβάλλουν παρόμοια ἐξουσιαστικότητα στὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου.
Ὑπάρχουν καὶ Ὀρθόδοξοι, οἱ ὁποῖοι προβάλλουν τὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου, μὲ βάση τὸ θεώρημα τῶν τελευταίων χρόνων, “πρῶτος ἄνευ ἲσων”. Πρὸς τοῦτο, κάποιοι σὲ θεολογικὰ κείμενά τους, ἔχουν καταφύγει σὲ δογματικὲς καὶ ἁγιογραφικὲς παρερμηνεῖες, ἀλλὰ καὶ σὲ “ἱστορικὰ” ἀνυπόστατα.
Τὴν ὑπερβάλλουσα ἐξουσιαστικότητα τῶν “πρεσβείων τιμῆς”, προέβαλαν καὶ προβάλλουν ἀκόμα καὶ Ὀρθόδοξοι γιὰ τὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Χωρὶς νὰ φείδονται ἐπιθετικῶν προσδιορισμῶν, προβάλλουν τὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ὡς “ἀνωτάτη ἐξουσία”. Κι ὅλα τοῦτα κυρίως ἐξ ἀφορμῆς τοῦ λεγόμενου “Οὐκρανικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ζητήματος”.
Καὶ τί δὲν ἔχει ἐπινοηθεῖ, γιὰ νὰ διατρανωθεῖ ἐκχώρηση Αὐτοκεφάλου χωρὶς τὴ συναίνεση τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν! Δὲν γίνεται ἀντιληπτὸ ὅτι μὲ τὴν οὐσιαστικὴ συναίνεση τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἐξασφαλίζεται διαφοροτρόπως ὁ συνοδικὸς τρόπος, καθότι τόσο τὸ Αὐτοκέφαλο, ὅσο καὶ ἡ ἀναγωγὴ σὲ Πατριαρχεῖο δὲν εἶναι “ἔργο ἑνὸς Πατριάρχου” (Ἅγιος Μελέτιος Πηγᾶς);
Καὶ μόνο νὰ μνησθεῖ κανεὶς τῶν δογματικῶν παρερμηνειῶν, ὅσον ἀφορᾶ τὸ Τριαδολογικὸ δόγμα, οἱ ὁποῖες ἔγιναν πρὸς χάριν πρωτειακῶν ἀξιώσεων, ἀντιλαμβάνεται, τόσο τὸ μέγεθος τῶν δογματικῶν στρεβλώσεων, ὅσο καὶ τὴν ἔλλειψη ἐκκλησιαστικῶν ἐπιχειρημάτων.
Μποροῦν νὰ ἐκληφθοῦν τὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, ὡς “ἀνωτάτη ἐξουσία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας”; Τέτοια ἀποδοχὴ προκαλεῖ ἔλλειμμα στὸ Συνοδικὸ θεσμό. Τὰ περὶ “ἀνωτάτης ἐξουσίας” ὅσον ἀφορᾶ τὸ “παπικὸ πρωτεῖο” δὲν τὰ ἀποδεχόμαστε καὶ προβάλλουμε ὡς τέτοια τὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου;
Σὲ ἄρθρο τοῦ Ἀρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη ποὺ τιτλοφορεῖτο “Περὶ Οὐκρανίας…”, καὶ ποὺ δημοσιεύτηκε στὴ Romfea.gr (11 Ἰανουαρίου 2019), τονίστηκε μεταξὺ ἄλλων γιὰ τὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη καὶ τὸ ἑξῆς: “Καὶ ὡς πρῶτος, τουτέστιν ὡς ἀνωτάτη ἐξουσία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας…”.
Μποροῦμε νὰ ὁμιλοῦμε στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία περὶ “ἀνωτάτης ἐξουσίας”; Ἀπὸ ποῦ ἐρείδονται τὰ περὶ “ἀνωτάτης ἐξουσίας” στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία; Προσδίδοντας τὸν ἐπιθετικὸ προσδιορισμὸ “ἀνωτάτη”, δίνεται ἐξουσιαστικὴ χροιὰ στὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου. Θεωρώντας τα δηλαδή, ὡς “ἀνωτάτη ἐξουσία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας”, ὁδηγούμεθα σὲ ἄλλες ἀτραπούς.
Ἕνα ἄλλο θέμα ποὺ προβλήθηκε στὸ ἐν λόγῳ ἄρθρο “Περὶ Οὐκρανίας…”, ἦταν καὶ τὸ ἀκόλουθο: «Μπορεῖ, λοιπόν, ὁ Πατριάρχης μας ὡς Ἀρχιερέας νὰ εἶναι “ἴσος μεταξὺ ἲσων”, δὲν παύει ὅμως νὰ εἶναι ὁ πρῶτος μεταξὺ τῶν ἴσων, καὶ ἄρα δὲν εἶναι ἰσάξιος οὔτε μὲ τὸν δεύτερο, πολὺ δὲ περισσότερο, οὔτε μὲ τὸν τρίτο κ.λ.π.».
Ἡ πρωτάκουστη αὐτὴ ἑρμηνεία εἶναι χωρὶς καμιὰ ἐκκλησιολογικὴ βάση. Ἀναφέρεται ἀπὸ τὸν ἐν λόγῳ Ἀρχιμανδρίτη, κατ’ ἀρχὴ τὸ “πρῶτος μεταξὺ ἴσων”, καθότι εἶναι γνωστὸ πῶς ἑρμηνεύονται τὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη προσθέτει συμπερασματικὰ ὅτι, “δὲν εἶναι ἰσάξιος οὔτε μὲ τὸν δεύτερο, πολὺ δὲ περισσότερο, οὔτε μὲ τὸν τρίτο κ.λπ.”. Τὸ “πρῶτος μεταξὺ ἲσων” ἑρμηνεύεται ὅτι, “δὲν εἶναι ἰσάξιος οὔτε μὲ τὸν δεύτερο, πολὺ δὲ περισσότερο, οὔτε μὲ τὸν τρίτο κ.λπ.”.
Ἀπὸ ποῦ τεκμαίρεται τέτοια ἑρμηνευτική; Σὲ ποιὰ ἐκκλησιολογικὴ βάση τὸ στηρίζει; Ποιὸς ἀναφέρθηκε ποτὲ σ’ αὐτό; Ποιὸς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μᾶς ἀνέφερε ποτὲ κάτι τέτοιο; Καὶ σὰν νὰ μὴν ἔφθανε αὐτὸ παραθέτει καὶ πρωτάκουστη ἱεράρχηση τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἐπιτείνοντας τὴν ἀνισότητα καὶ μεταξὺ τῶν Ἐκκλησιῶν. “Πολὺ δὲ περισσότερο, οὔτε μὲ τὸν τρίτο”, τονίζει ὁ ἐν λόγῳ Ἀρχιμανδρίτης. Δία τοῦ ἐπιρρήματος “περισσότερο”, προσθέτει πρωτάκουστη διαβάθμιση, ὅπου κυριαρχεῖ κατ’ οὐσία μορφὴ ἀνισότητας.
Ἀναφέρθηκαν ποτὲ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας σὲ “ἀνωτάτη ἐξουσία”, ὅσον ἀφορᾶ τὰ πρεσβεῖα τιμῆς; Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἀναφέρθηκαν, μὲ τὴ μεγίστη ὅμως διαφορά, ὅτι ἡ ἀναφορά τους ἐρείδετο σὲ πολεμικὴ κατὰ τῆς ἐξουσιαστικῆς μάνητας τοῦ Παπισμοῦ.
Ὅσον ἀφορᾶ γιὰ παράδειγμα, τὶς ἀξιώσεις τοῦ Πάπα Νικόλαου A΄ γιὰ τὸ παπικὸ πρωτεῖο, ὁ Γέροντας Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος ἀναφέρει τὰ ἑξῆς: “Καὶ ὅμως! Ὁ Ἅγιος Φώτιος, καίτοι εὐθὺς μετ’ ὀλίγον (ἔτος 861) συνεκάλεσεν ἐν Κωνσταντινουπόλει Σύνοδον, τὴν περίφημον Πρωτοδευτέραν, ἀντιπαρῆλθε τὰς αἱρετικὰς ἀξιώσεις τοῦ Νικολάου!”*
Ποῦ πῆγαν οἱ ἀξιώσεις τοῦ Πάπα Νικολάου καὶ ποῦ τὰ περὶ ἐξουσιαστικοῦ πρωτείου; Ποιοὶ συγκάλεσαν τὴν Πρωτοδευτέρα Σύνοδο; Οἱ ἐξουσιαστικὲς ἀξιώσεις τοῦ Πάπα Νικόλαου Α΄ γιὰ τὸ πρωτεῖο, δὲν κατεδείκνυαν “ἀνωτάτη ἐξουσία”; Ἡ σύγκληση τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου, δὲν ἀπέδειξε ὁλοκληρωτικὴ ἀδυναμία τῆς “ἀνωτάτης ἐξουσίας”;
Τὸ ἀναφερόμενο ἀπὸ τὸν Ἅγιο Κυπριανό, ὅτι «ὅλοι οἱ Ἀπόστολοι ἦταν ὅτι καὶ ὁ Πέτρος δηλαδὴ προικισμένοι μὲ τὴν ἴδια τιμὴ καὶ ἐξουσία»**, μὲ σαφήνεια καταγράφει τὴ θέση τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὸ θέμα τοῦτο.
Καὶ κάτι ἀκόμα, ὅσον ἀφορᾶ τὰ περὶ “ἀνωτάτης ἐξουσίας”. Θὰ ἐδέχοντο ὅσοι πρόβαλαν καὶ στήριξαν τὰ περὶ “ἀνωτάτης ἐξουσίας” τῶν πρεσβείων τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, παρόμοια ἀξίωση τῶν Παπικῶν κατὰ τοὺς Διαλόγους μὲ αὐτούς; Δὲν δίνεται μὲ αὐτό, ἄλλοθι στὶς πρωτειακὲς ἀξιώσεις τοῦ Παπισμοῦ;
Ἂν ὅμως καὶ ἐμεῖς προβάλλουμε τὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου, τὸ “πρῶτος ἄνευ ἲσων”, ποιὰ ἡ στάση μας στὸ διάλογο μὲ τοὺς Παπικοὺς γι’ αὐτὸ τὸ θέμα;
Σὲ περίπτωση ἐπιστροφῆς τῶν Παπικῶν στὴν Ἐκκλησία, θὰ δεχθοῦμε τὴν ὕπαρξη δύο πρώτων ἄνευ ἴσων ἢ τὸ πρῶτος ἄνευ ἴσων, θὰ ἰσχύσει μόνο γιὰ τὸν Πάπα;
* “Τὰ δύο ἄκρα” , Ἀρχιμανδρίτου Ἐπιφανίου Ἰ. Θεοδωροπούλου, Ἔκδοσις Ἱεροῦ Ἡσυχαστηρίου Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζῆνος.
**Ἐπισκόπου Ναζιανζοῦ Παύλου Μπαγιεστὲρ «Ἡ μεταστροφή μου στὴν Ὀρθοδοξία», Ἔκδοσις Ἱερᾶς Βασιλικῆς καὶ Σταυροπηγιακῆς Μονῆς Μαχαιρᾶ – Κύπρος 2009.