Γράφει η Φανούλα Αργυρού*
Στις 14 Σεπτεμβρίου 1963 ο Δρ. Φαζίλ Κουτσιούκ, αντιπρόεδρος της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας και ο Ραούφ Ντενκτάς πρόεδρος της τότε Κοινοτικής Συνέλευσης της Κυπριακής Δημοκρατίας υπέγραψαν ένα απόρρητο έγγραφο στο οποίο κατέγραψαν το προμελετημένο τουρκικό εγκληματικό σχέδιό τους, εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας, βασισμένο στο σχέδιο Δρ. Νιχάτ Ερίμ Νοεμβρίου 1956 για ‘επανάκτηση’ της Κύπρου.
Στο βιβλίο του «Τα δύσκολα χρόνια – Αναμνήσεις μιας ζωής» ο πρώην υπουργός Άμυνας της Κυπριακής Δημοκρατίας και επαρχιακός διοικητής Λεμεσού Χριστόδουλος Βενιαμίν (πέθανε 16.11.2016), δημοσίευσε στην ολότητα του το έγγραφο εκείνο το οποίο οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας βρήκαν στο γραφείο του Τουρκοκύπριου υπουργού Γεωργίας, Φαζίλ Πλουμέρ. Ο οποίος προφανώς στη βιασύνη του να εγκαταλείψει το γραφείο του στις 22 Δεκεμβρίου 1963, εφόσον οι σχεδιασμένες τουρκικές επιθέσεις εναντίον των Ελλήνων ξαφνικά ξεκίνησαν 3 μέρες νωρίτερα – αρχικά ήταν προγραμματισμένες για την ημέρα των Χριστουγέννων όταν ο κόσμος θα βρισκόταν στις εκκλησίες, το εγκατέλειψε μεταξύ άλλων εγγράφων. Το αποκαλυπτικό περιεχόμενό του προηγήθηκε των 13 σημείων Αρχ. Μακαρίου. Συντομευμένο από το βιβλίο Βενιαμίν στο βιβλίο της γράφουσας «Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019».
Ένα μικρό απόσπασμα:
“…Τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου δεχθήκαμε ως προσωρινό μεταβατικό στάδιο… Με αυτές αναγνωρίσθηκαν σε διεθνές επίπεδο τα δικαιώματα της Τουρκίας επί της Κύπρου… Θα ωφεληθούμε από τα λάθη των Ρωμιών και αφού ετοιμασθούμε καλύτερα… θα περιμένουμε την ημέρα που θα θέλουν να χαλάσουν τις Συμφωνίες, οπότε θα επιτύχουμε την πλήρη ελευθερία μας… πρέπει να υποστηρίζεται ο αγώνας μας αυτός από πολλούς εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες, αλλά πρωτίστως από τη Μητέρα Πατρίδα… οι Ρωμιοί θα αντιδράσουν εναντίον των Τούρκων εμπράκτως και έτσι θα αρχίσει ένας αγώνας μεταξύ των δύο κοινοτήτων και το αποτέλεσμα θα καθορίσει τον αγώνα. ΄Οταν αρχίσει ο αγώνας η τουρκική κοινότητα η οποία είναι διεσπαρμένη εις όλη τη νήσο να μαζευτεί εις μία ζώνη δια της βίας και να είναι υποχρεωμένη όπως κρατήσει εκείνη τη ζώνη…»
Η εφημερίδα «Φιλελεύθερος» αναφέρθηκε στο συγκεκριμένο έγγραφο στις 21 και 23 Φεβρουαρίου 1964.
H κυπριακή κυβέρνηση καλεί τη Βρετανία να βοηθήσει!
Μετά το προμελετημένο τουρκικό πραξικόπημα τον Δεκέμβριο του 1963 η κυβέρνηση Αρχ. Μακαρίου ζήτησε από τη Βρετανία βοήθεια για να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Οι Βρετανοί ανταποκρίθηκαν με τα στρατεύματά τους στην Κύπρο, με επικεφαλής τον βρετανό στρατηγό Peter Young, ο οποίος και επέβαλε τη δεύτερη διχοτομική γραμμή στη Λευκωσία. Την ούτω καλούμενη έκτοτε χαρακτηριστικά «πράσινη γραμμή» – Ήταν συνέχεια της προηγούμενης διχοτομικής γραμμής στην κεντρική Λευκωσία, που επέβαλαν οι ίδιοι ως αποικιοκράτες το 1956, την Mason- Dixon…
«Η ιστορία της «Πράσινης Γραμμής» 1963» Φ.Α. 29.1.2024
https://simerini.sigmalive.com/article/2024/1/29/e-istoria-tes-prasines-grammes-1963/
Δεν άργησαν όμως οι Βρετανοί να δείξουν τις επιδιώξεις τους, για να αρχίσουν κυπριακή κυβέρνηση και λαός να τους επικρίνουν για τους ξεκάθαρους φιλο-τουρκισμούς τους. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Χριστόδουλου Βενιαμίν ο Στρατηγός Young ήθελε να τραβήξει διχοτομική γραμμή και στη Λεμεσό, αλλά χάρη στην επέμβαση του (Βενιαμίν) αποτράπηκε.
Στις 31.12.1963 ο τότε βρετανός πρωθυπουργός Sir Alec Douglas-Home (πέθανε το 1995) εξέδωσε την πιο κάτω οδηγία προς τον υπουργό Κοινοπολιτείας που βρισκόταν στην Κύπρο. «…Δεν έχουμε πρόθεση να χρησιμοποιήσουμε τις δυνάμεις μας έστω και αν οι Τούρκοι εισβάλουν και δεν νομίζω ότι με το να μπλοφάρουμε θα μας βοηθήσει…». Η ίδια απόφαση πάρθηκε και τον Ιανουάριο του 1972 και εκτελέστηκε το 1974…
Στις 3 Ιανουαρίου 1964 οι Βρετανοί στο Φόρειν ΄Οφις ξεκίνησαν μελέτη/σχέδιο ανασύστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας που οι ίδιοι ίδρυσαν, σε δύο ‘constituent states’ ένα ελληνικό και ένα τουρκικό…
Στις 16 Ιανουαρίου 1964 ο Ντενκτάς απαίτησε γεωγραφική ομοσπονδία στη συνάντηση στο Λονδίνο…
Επειδή τα μακριά εκείνα γεγονότα θα γίνουν σε λίγες εβδομάδες πιο κοντά για ακόμα μια χρονιά, στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο, υπάρχει και η πιο κάτω επιστολή του Στρατηγού Παντελίδη, διοικητή τότε του στρατού της Κύπρου, με ημερομηνία 7 Φεβρουαρίου 1964, προς τον βρετανό Στρατηγό Peter Young.
«Αγαπητέ Στρατηγέ,
Νοιώθω υποχρεωμένος να εκφράσω την έκπληξή μου για την συμπεριφορά των στρατιωτών σας προς το ελληνικό στοιχείο στην Κύπρο, που τελικά αποτελεί την πλήρη επιβεβαίωση ότι η βρετανική αντιμετώπιση στην Κύπρο είναι εχθρική προς τους Έλληνες σε εμφανή αντίθεση με την συμπεριφορά της προς τους Τούρκους η οποία είναι φιλική, ευνοϊκή και μεροληπτική.
Επομένως και ως εκ τούτου οι Έλληνες δεν έχουν πλέον καμία εμπιστοσύνη στο βρετανικό στρατό να περιπολεί για να κρατήσει την ειρήνη.
Τραγικό παράδειγμα είναι το ακόλουθο συμβάν.
O 2oς Υπολοχαγός Κώστας Βύρωνος (τραγική ειρωνεία φέρει το ίδιο όνομα με τον μεγάλο ΄Αγγλο φιλέλληνα Λόρδο Βύρωνα) επιστρέφοντας χθες απόγευμα 6 Φεβρουαρίου 1964 στη Λεμεσό… χάλασε το αυτοκίνητό του λίγο μετά τη Σκαρίνου (ελληνικό χωριό) όταν ο ίδιος και ο συνοδός του βοηθήθηκαν από βρετανούς στρατιώτες να τους μετέφερναν στον αστυνομικό σταθμό της Σκαρίνου (ελληνικός σταθμός). Αντιθέτως όμως οι βρετανοί στρατιώτες δίχως να σταματήσουν στον ελληνικό σταθμό της Σκαρίνου προχώρησαν προς τον τουρκικό αστυνομικό σταθμό της Κοφίνου… Οπόταν αμφότεροι αναγκάστηκαν να πηδήξουν από το αυτοκίνητο με αποτέλεσμα να τραυματιστούν σοβαρά και να μεταφερθούν στον νοσοκομείο Δεκέλειας.
Σήμερα ενημερώθηκα ότι ο Κώστας Βύρωνος, είναι σε σοβαρή κατάσταση στο νοσοκομείο Δεκέλειας…
Με διακατέχει βαθιά λύπη για αυτό το συμβάν καθώς σκέφτομαι με αγανάκτηση την συμπεριφορά των βρετανών εναντίον των Ελλήνων που είναι απαράδεκτη, άδικη και ακατανόητη…
Κατά τους δύο πολέμους οι Έλληνες πολέμησαν δίπλα στους βρετανούς και εγώ προσωπικά. Πολέμησα στο Μακεδονικό μέτωπο το Σεπτέμβριο το 1918… και στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο εναντίον των Ιταλών και Γερμανών στη βόρεια Ήπειρο…
Δεν νομίζω η Ιστορία να κατέγραψε συμμετοχή των Τούρκων σε αυτούς τους δύο πολέμους. Ξέρουμε όμως ότι χιλιάδες βρετανών πολεμιστών σκοτώθηκαν από τους Τούρκους στην Καλλίπολη!
Για αυτούς τους λόγους είναι που διερωτώμαι για τα αισθήματα των βρετανών στρατιωτών έναντι των Ελλήνων της Κύπρου και δεν βρίσκω δικαιολογία τον καιρό του αγώνος της ΕΟΚΑ, τότε ήταν φυσικό…
Οι Έλληνες ήταν πάντα με τους Βρετανούς επομένως γιατί η δηλητηριασμένη αλλαγή! Πιστεύω είναι ανάγκη σοβαρής προσπάθειας για αλλαγή μεθόδων.
Με εκτίμηση,
Μ. Παντελίδης
Αντίγραφα – Πρόεδρο της Δημοκρατίας
Βρετανό ΄Υπατο Αρμοστή
κ. Λέλλο Δημητριάδη.»
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ:ΣΗΜΕΡΙΝΗ 2/11/2025