γράφει η Φανούλα Αργυρού*
Μέρος Γ’
“…Η Βρετανία έχει συνεχείς ιστορικούς δεσμούς με την Κύπρο και ομολογουμένως δίχως να μας τιμούν οι περισσότεροι. Ακόμα περισσότερο, η λύση διχοτόμησης – η γνωστή βρετανική προσέγγιση του «διαίρει και βασίλευε» για λύση στα προβλήματα των ιθαγενών στις πρώην αποικίες – έχει το μειονέκτημα να οχυρώνει και να θεσμοθετεί εθνικούς διαχωρισμούς και να τους προικίζει με κακόβουλες εδαφικές διαστάσεις…»
(Βρετανική εφημερίδα «Evening Standard» Λονδίνο 15 Αυγούστου 1996)
Στις 2 Μαρτίου 2000 δύο δημοσιογράφοι του ΡΙΚ (Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου) ο Γ. Νικολάου και Ι. Γεωργίου, αποκάλυψαν ότι μετά από ταξίδι τους στη Μόσχα και έρευνα σε αρχεία της KGB (Μυστικές Υπηρεσίες Σοβιετικής Ένωσης 1954-1991) όπλα είχαν σταλεί στο ΑΚΕΛ τον Ιούνιο του 1974. . Έφθασαν στην Κύπρο στις 13 Ιουνίου και παραδόθηκαν στις 4 Ιουλίου 1974, 100 πιστόλια και 25,000 σφαίρες. Ο οπλισμός στάλθηκε κατόπιν προσωπικής αίτησης του τότε ΓΓ του ΑΚΕΛ Εζεκία Παπαϊωάννου προφανώς με σκοπό την προστασία επίλεκτων στελεχών του κόμματος. Η ενέργεια αυτή δημιουργεί την υποψία ότι κάποιοι στο κόμμα γνώριζαν για τα γεγονότα που θα ακολουθούσαν τον Ιούλιο του 1974, ότι η Μόσχα σιωπηρά θα υποστήριζε το «σχέδιο», δεν θα επενέβαινε και έπαιρναν μέτρα για αυτό-προστασία…
(Σχετικό το άρθρο μ. Λάζαρου Σκαλιστή Πρώην Μέλους της K.E του ΑΚΕΛ «Ο ρόλος του ΑΚΕΛ στο πραξικόπημα του 1974» ανάρτηση από Σάββα Καλεντερίδη στο Infognomon 26.8.2009 και στη «Σημερινή».)
17 Ιουλίου 1974 – Συνάντηση Μακαρίου/Harold Wilson και Μακαρίου/James Callaghan
Γι΄αυτές βλέπε:
Ο Μ. Σιζόπουλος προσποιήθηκε ότι ο Μακάριος δεν είδε τους Βρετανούς στις 17 Ιουλίου 1974!.. Στην τηλεοπτική εκπομπή ΑΙΧΜΕΣ, 24.3.2025
Μέρος Α’
https://simerini.sigmalive.com/media/documents/SHMERINH_13.04.2025_15298.pdf σελ. 13 – 13.4.2925
Το «ημερολόγιο» του Μακαρίου από Ακρωτήρι – Λονδίνο – Νέα Υόρκη 16.7.1974 – 22.7.1974 – Μετά παρρησίας…
Μέρος Β’
17 Ιουλίου 1974 –Το Λονδίνο δίνει το πράσινο φως στον Ecevit να εισβάλει
Οι δύο σοσιαλιστές της εισβολής James Callaghan πέθανε 2005 Bulent Ecevit πέθανε 2006
Η συμπαιγνία
Ο Τούρκος πρωθυπουργός B. Ecevit και η κουστωδία του συναντήθηκαν με τον βρετανό πρωθυπουργό Harold Wilson και τον βρετανό υπ. Εξωτερικών μετά τον Μακάριο. Ο Ecevit ζήτησε από την Βρετανία να εισβάλουν στην Κύπρο μαζί αλλά οι Wilson/Callaghan αρνήθηκαν γιατί η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου ως εγγυήτρια χώρα ήταν λεπτή, είπαν. Αρνήθηκαν επίσης αίτημα του Ecevit να περάσουν τα τουρκικά στρατεύματα από τις βρετανικές βάσεις. ΄Ομως, δέχθηκαν την έκκλησή του ν’ αφήσουν την Τουρκία να κάνει τη δουλειά δίχως ανάμειξη, νοουμένου η Τουρκία δεν θα ενοχλούσε τις Βρετανικές Βάσεις και να εμπόδιζαν ελληνική βοήθεια να φθάσει στην Κύπρο.
18 Ιουλίου – O Μακάριος αναχώρησε από Λονδίνο για Νέα Υόρκη. Πριν από την ομιλία του στο Συμβούλιο Ασφαλείας τον προσέγγισε η τουρκική αντιπροσωπεία (με εντολή Ecevit να τον προλάβαιναν να μην καταφαινόταν εναντίον της Τουρκίας). Ευχαρίστησε την Τουρκία, ήταν ευγνώμων… («Σημερινή», 12.7.1993 . Απομνημονεύματα Faruk Ahmet Barutçu «Το συγκλονιστικό παρασκήνιο της εισβολής». Ο Barutçu ήταν ο υπεύθυνος των Κυπριακών Υποθέσεων στο τουρκικό υπ. Εξωτερικών και συμμετείχε στην συνεννόηση 17.7.1974).
Ο James Callaghan ομολογεί
Δύο χρόνια αργότερα ο James Callaghan ομολόγησε την συμπαιγνία στην Επιτροπή του Κοινοβουλίου ότι συμφώνησαν στην τουρκική εισβολή για αλλαγή του στάτους κβο, η συνταγματική τάξη είχε καταρρεύσει το 1964 και έπρεπε να αντικατασταθεί. Η Επιτροπή όμως στο πόρισμά της το 1976 κάλυψε το Callaghan τονίζοντας μόνο «η βρετανική κυβέρνηση είχε και τις δυνάμεις και την υποχρέωση να σταματήσει την εισβολή αλλά δεν το έπραξε για λόγους που αρνείται να εξηγήσει». Η γράφουσα βρήκε σε άλλους φακέλους την αλήθεια και τη δημοσίευσε («Σημερινή», «Οι πραγματικές προθέσεις του Λονδίνου» 10 Σεπτεμβρίου 2015).
18 Ιουλίου – Οι τουρκικές απαιτήσεις προς Αμερικανούς
Ο Ecevit εξήγησε τις απαιτήσεις του και στον Αμερικανό απεσταλμένο του Δρ. Kissinger, Joseph Sisco στις 18.7.1974 στο Λονδίνο αφού είχε συμφωνήσει τα πάντα με τους Βρετανούς. Του παρουσίασε κάποιες ιδέες που ταυτίζονταν με διχοτόμηση, και απαίτησε δημιουργία δύο αυτόνομων προσωρινών κυβερνήσεων μια για κάθε κοινότητα με τους εγγυητές της συνθήκης. Με τη τουρκική κοινότητα να είχε ελεύθερη πρόσβαση σε όλα τα αεροδρόμια και λιμάνια ή όλα να διοικούνταν από κοινού και ζήτησε να τις παρουσιάσει στους Έλληνες ίσως συμφωνούσαν σε αμοιβαία λύση… Ο Sisco βρήκε τις απαιτήσεις Ecevit ακραίες και μαξιμαλιστικές…
Να κατορθώσουν το στόχο εντός 48 ωρών
Έκθεση Φόρειν ΄Οφις 19 Ιουλίου 1974 αποκαλύπτει ότι ο λόγος που δεν απομάκρυναν τους βρετανούς υπηκόους (πριν την τουρκική εισβολή ) ήταν γιατί τότε, οι Έλληνες θα το εκλάμβαναν ως συμπαιγνία με τους Τούρκους. Εξάλλου ήδη η απόφασή τους να μην επέμβουν σε περίπτωση τουρκικής εισβολής είχε παρθεί από το 1963 και 1972…
Υπολόγιζαν ότι μια τουρκική εισβολή μπορούσε να κατορθώσει σημαντικά τους στόχους της εντός 48 ωρών…
Το Φ.Ο δεχόταν να έπαιρνε η Τουρκία το 1/3
Ιδού και η επιβεβαίωση. Τηλεγράφημα ημερ. 21.7.1974 από την Υπάτη Αρμοστεία της Αυστραλίας στο Λονδίνο προς το αυστραλιανό υπ. Εξωτερικών, αναφέρει ότι την προηγούμενη (20.7.1974) « “υψηλόβαθμος αξιωματούχος του Φόρειν ΄Οφις (τους) είπε ότι η Βρετανία μυστικά δεν θα είχε αντίρρηση αν τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις κατελάμβαναν περίπου το 1/3 του νησιού πριν συμφωνήσουν σε κατάπαυση του πυρός (παρακαλώ προστατεύστε). Η θέση αυτή θα έπρεπε να επιτευχθεί μέχρι της 21-07 για να μην τεθούν περαιτέρω εν κινδύνω οι πιθανότητες ειρήνευσης…”
(«Πέρι Άντερσον για 17η Ιουλίου 1974 – όταν σφράγισαν τη μοίρα της Κύπρου…» https://simerini.sigmalive.com/article/2025/6/9/peri-anterson-gia-17e-iouliou-1974-otan-sphragisan-te-moira-tes-kuprou/ )
19 Ιουλίου – Η ομιλία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στα Ηνωμένα Έθνη συνέτεινε στο να μην αναφέρεται το ψήφισμα 353 20/7/1974 (που έγραψαν οι Βρετανοί) σε τουρκική εισβολή. Κατηγόρησε την Ελλάδα 7 φορές για εισβολή στην Κύπρο (όπως υποσχέθηκε στο Βρετανό Πρωθυπουργό 17.7.74), είπε πως θεωρούσε τον κίνδυνο από την Τουρκία μικρότερο από εκείνο των Ελλήνων αξιωματικών κα ότι κινδύνευαν όχι μόνο οι Ελληνοκύπριοι αλλά και οι Τουρκοκύπριοι …
Η ομιλία σε ελληνική μετάφραση στο βιβλίο του κ. Κώστα Χατζηκωστή, «7 προεδρικά πορτραίτα» και από το Αρχείο του ΟΗΕ αυτούσια στα αγγλικά στον σύνδεσμο εδώ:
https://digitallibrary.un.org/record/523143?ln=en&v=pdf#files
Ο βρετ. ΄Υπ. Αρμοστής στη Λευκωσία Stephen Olver και ο Αμερικανός Joseph Sisco είχαν ήδη διαψεύσει τους ισχυρισμούς Μακαρίου. Μαρτυρία Τουρκοκύπριου Υπ. Άμυνας κ. Orek προς Βρετανούς. Tα γεγονότα στην Κύπρο δεν είχαν μέχρι τότε ενοχλήσει την τουρκική κοινότητα…
20 Ιουλίου 1974 – «Η Τουρκία εισβάλει» στην Κύπρο πρωτοσέλιδο της βρετανικής «Evening Standard»
Πηγές : Βρετανικό Εθνικό Αρχείο – αναλυτικά στο βιβλίο γράφουσας « Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019».
Συνεχίζεται με Μέρος Δ’ τελευταίο.
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ:ΣΗΜΕΡΙΝΗ 20/7/2025