Η δικαιοσύνη αρχίζει εκεί όπου οι συνειδήσεις αρνούνται να αποστρέψουν το βλέμμα. Καμία ειρήνη δεν μπορεί να γεννηθεί από τη λήθη.»
«Το ζήτημα των Αρμενίων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ δεν είναι ζήτημα συνόρων ή εθνότητας, αλλά της οικουμενικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», δηλώνουν 23 διεθνείς κοινοβουλευτικοί. – Le Monde
Μετάφραση από Armenian Weekly
Με την ευκαιρία της 2ης επετείου της απόφασης της 17ης Νοεμβρίου 2023 του Διεθνούς Δικαστηρίου, σε άρθρο της κορυφαίας γαλλικής εφημερίδας Le Monde, 23 κοινοβουλευτικοί από πολλές χώρες καλούν σε σεβασμό του διεθνούς δικαίου και στην επιστροφή των Αρμενίων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ — κάτι που δεν έχει ακόμη γίνει, παρά τις σχετικές διεθνείς αποφάσεις. Ακολουθεί η πλήρης μετάφραση του άρθρου:
«Στις 17 Νοεμβρίου 2023, το Διεθνές Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση με την οποία διέταξε το Αζερμπαϊτζάν να διασφαλίσει άμεσα την ασφαλή, αξιοπρεπή και ανεμπόδιστη επιστροφή των εκτοπισμένων Αρμενίων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, την προστασία της περιουσίας τους και τη διατήρηση της κληρονομιάς τους. Η απόφαση αυτή, ληφθείσα στο όνομα του διεθνούς δικαίου, υπερισχύει κάθε πολιτικής σκοπιμότητας, συνθήκης ή διμερούς συμφωνίας. Κι όμως, δύο χρόνια αργότερα, παραμένει γράμμα κενό.
Καμία ενέργεια δεν έχει αναληφθεί για να επιτραπεί η επιστροφή των εκτοπισμένων στα σπίτια τους, η προστασία των δικαιωμάτων τους ή η καταγραφή της κατάστασης των πόλεων και των χωριών που εγκατέλειψαν. Η περιουσία και η πολιτιστική κληρονομιά των Αρμενίων συνεχίζουν να καταστρέφονται, να αλλοιώνονται ή να επαναχρησιμοποιούνται στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, με στόχο την εξάλειψη κάθε ίχνους της παρουσίας και της μνήμης τους. Η παθητικότητα των διεθνών οργανισμών και κρατών είναι ανησυχητική — ιδίως σε μια εποχή όπου και άλλοι πληθυσμοί ανά τον κόσμο αντιμετωπίζουν παρόμοιες απειλές. Θα επιτρέψει άραγε η αδράνεια να θεωρηθεί ανεκτό αυτό που το διεθνές δίκαιο έχει ορίσει ξεκάθαρα ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και εθνοκάθαρση;
Ας υπενθυμίσουμε τα γεγονότα. Στις 19 Σεπτεμβρίου 2023, μετά από εννέα μήνες ολοκληρωτικού αποκλεισμού που αποσκοπούσε στην εκκένωση της περιοχής από τους κατοίκους της, το Αζερμπαϊτζάν εξαπέλυσε αποφασιστική στρατιωτική επίθεση στον θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Μέσα σε λίγες μέρες, οι τελευταίοι 120.000 Αρμένιοι της περιοχής — εξαντλημένοι από την πείνα, τις στερήσεις, την έλλειψη περίθαλψης και τρομοκρατημένοι από πράξεις βίας κατά αμάχων — αναγκάστηκαν να πάρουν τον δρόμο της εξορίας.
Μέχρι σήμερα, δεν έχει δοθεί καμία πολιτική απάντηση ανάλογη με τη σοβαρότητα του εγκλήματος. Η πραγματικότητα των συσχετισμών ισχύος δεν μπορεί να αναστέλλει την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου: το δικαίωμα των κατοίκων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ να επιστρέψουν υπερβαίνει τις γεωπολιτικές σκοπιμότητες και παραμένει συλλογική ευθύνη που αναγνωρίζεται από διεθνείς συμβάσεις.
Σύγχυση μεταξύ ειρήνης και αδικίας
Το διεθνές δίκαιο είναι σαφές: το Άρθρο 12 του Διεθνούς Συμφώνου Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων αναγνωρίζει σε κάθε άνθρωπο το δικαίωμα να εισέλθει στη δική του χώρα. Το δικαίωμα αυτό δεν εξαρτάται από την επίσημη ιθαγένεια, αλλά από έναν βαθύ και διαρκή δεσμό με μια γη, έναν πολιτισμό, μια μνήμη. Το δικαίωμα αυτό δεν ανήκει στα κράτη, αλλά στα άτομα. Καμία αρχή — μέσω αδράνειας ή παραίτησης — δεν μπορεί να στερήσει τους δικαιούχους από αυτό.
Η σύγχυση μεταξύ ειρήνης και αδικίας βρίσκεται στον πυρήνα της ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, που υπογράφηκε στις 8 Αυγούστου στην Ουάσιγκτον. Παρουσιάστηκε ως ιστορικό κείμενο. Ωστόσο, η συμφωνία αυτή δεν περιλαμβάνει ούτε την επιστροφή των βίαια εκτοπισμένων, ούτε την απελευθέρωση των αιχμαλώτων πολέμου, ούτε την προστασία της αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Στην πράξη, επικυρώνει τα αποτελέσματα της εθνοκάθαρσης, ενώ ενισχύει τη στρατηγική θέση του Μπακού και των συμμάχων του. Τι είδους ειρήνη μπορεί να οικοδομηθεί πάνω σε παζάρια και στη διαγραφή του δικαίου;
Και πάνω απ’ όλα, ποιο κουτί της Πανδώρας ανοίγουν οι δημοκρατίες όταν σιωπούν μπροστά σε ένα έγκλημα τέτοιας κλίμακας; Τι αξία έχει το διεθνές δίκαιο, όταν είναι οι ίδιες που παραμερίζουν μια τόσο προφανή παραβίασή του; Το ζήτημα των Αρμενίων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ δεν είναι ζήτημα συνόρων ή εθνότητας, αλλά της οικουμενικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπιστίας όσων ισχυρίζονται ότι τα υπερασπίζονται.
Η άρνηση των δικαιωμάτων των βίαια εκτοπισμένων απλώς και μόνο επειδή είναι Αρμένιοι, ή η μεταβίβαση της ευθύνης αποκλειστικά στη Δημοκρατία της Αρμενίας, θα σήμαινε την απόρριψη της ίδιας της ιδέας της οικουμενικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι πολιτικές θέσεις· είναι υποχρεώσεις που ισχύουν για όλα τα κράτη και υπερισχύουν κάθε συμμαχίας. Γι’ αυτό εμείς, κοινοβουλευτικοί από διάφορες χώρες, διακηρύσσουμε ότι η υπεράσπιση του δικαιώματος επιστροφής των Αρμενίων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η προστασία της κληρονομιάς τους και η εξασφάλιση δικαιοσύνης για τα θύματα αποτελούν κοινή ευθύνη — θεμελιωμένη στις αξίες μας και απαραίτητη για τη διαφύλαξη της ειρήνης και της δικαιοσύνης στον κόσμο.
Στα εθνικά κοινοβούλια, καθώς και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αναδύονται συγκλίνουσες πρωτοβουλίες ώστε οι δεσμεύσεις των διεθνών συμβάσεων να αποκτήσουν επιτέλους απτή μορφή: εξασφάλιση του δικαιώματος επιστροφής των εκτοπισμένων, προστασία της απειλούμενης πολιτιστικής κληρονομιάς και δίωξη όσων ευθύνονται για τις παραβιάσεις. Πρωτοβουλίες οργανώνονται ώστε να υπερασπιστούμε αυτή την κοινή ευθύνη και να επανέλθει ο σεβασμός του δικαίου στο επίκεντρο της πολιτικής δράσης.
Η δικαιοσύνη αρχίζει εκεί όπου οι συνειδήσεις αρνούνται να αποστρέψουν το βλέμμα. Καμία ειρήνη δεν μπορεί να γεννηθεί από τη λήθη.»
Οι υπογράφοντες
European Parliament
François-Xavier Bellamy, Member of the European Parliament (France), LR;
Nathalie Loiseau, Member of the European Parliament (France), Horizons;
Murielle Laurent, Member of the European Parliament (France), PS;
Loucas Fourlas – Member of the European Parliament (Cyprus), Christian Democrat;
Geadis Geadi, Member of the European Parliament (Cyprus), European Conservatives and Reformists;
Costas Mavrides, Member of the European Parliament (Cyprus), Democratic Party;
France
Étienne Blanc, French Senator for the Rhône, LR;
Gilbert-Luc Devinaz, French Senator for the Rhône, PS;
Emmanuel Mandon, French Deputy for the Loire, Les Démocrates;
Alexandra Martin, French Deputy for Alpes-Maritimes, LR;
Isabelle Santiago, French Deputy for Val-de-Marne, PS;
Switzerland
Erich Vontobel, Swiss National Councillor, Federal Democratic Union;
Alex Farinelli, Swiss National Councillor, Liberal-Radical Party;
Stefan Müller-Altermatt, Swiss National Councillor, The Centre;
Nicolas Walder, Swiss National Councillor, The Greens;
Carlo Sommaruga, Member of the Swiss Council of States, Swiss Socialist Party;
Denmark
Sjúrður Skaale, Denmark’s Parliament Member, Social Democratic Party;
Anders Vistisen, Denmark’s Parliament Member, Danish People’s Party;
Cyprus
Marios Mavridis, Member of the House of Representatives of Cyprus, Democratic Party;
Belgium
Karl Vanlouwe, Member of the Belgian Senate;
Argentina
Mónica Fein, Deputy of Argentina, Socialist Party;
Esteban Paulón, Deputy of Argentina, Socialist Party;
Uruguay
Gerardo Sotelo, Deputy of Uruguay, Independent Party;