Ὅποιος μελετήση προσεκτικὰ τὴν συνέντευξιν τοῦ Ἀρχιαιρεσιάρχου τῆς Ρώμης θὰ ἀντιληφθῆ ὅτι εὑρίσκεται εἰς τὸ πλευρὸν τῶν Οὐκρανῶν, μὲ ὅ,τι αὐτὸ σημαίνει… Αὐτὸ ἦτο ἀναμενόμενον. Τὸ σημαντικὸν εἶναι ὅτι ὅσα ἀπὸ τὰ λεγόμενά του παρουσιάζονται ὡς καταγγελτικὰ κατὰ τῆς Δύσεως, δὲν ἔχουν πρόθεσιν πραγματικὰ νὰ θέσουν «ἐπὶ τῶν τύπων τῶν ἥλων» τὸ ζήτημα (δὲν ἐπιρρίπτει συγκεκριμένας εὐθύνας), ἀλλὰ νὰ προωθήσουν τὴν οὑμανιστικὴν πανθρησκειακὴν θεώρησιν διὰ τοῦ συναισθήματος, δηλ. νὰ ὑπάρξη συναδέλφωσις, ὥστε νὰ μὴ θρηνῶμεν θύματα. Οὐδείς βεβαίως ἐπιθυμεῖ τὸν πόλεμον, ἀλλὰ ἡ νοηματοδότησις τῆς πράξεως τῶν πεσόντων δὲν κρίνεται θέτοντες ὡς ὑπεραξίαν τὴν ζωήν, ἀλλὰ τὸν σκοπὸν τῆς θυσίας, π.χ. τοὺς Ἁγίους Μάρτυρας δὲν τοὺς οἰκτίρομεν, ἀλλὰ δοξολογοῦμεν τὸν Θεὸν διὰ τὸν θάνατόν τους. Θὰ ἦτο κάλλιον νὰ διερωτηθῆ ὁ ἴδιος πόσους ἔστειλεν εἰς τὴν αἰώνιον κόλασιν, ἐμμένων εἰς τὴν αἵρεσιν ἢ ἔστω διατί δὲν καταγγέλλει ἔστω καὶ τώρα τὰς ΗΠΑ ἐμφανῶς; Παραθέτομεν ἀπόσπασμα ἀπὸ συνέντευξίν του, ὡς ἐδημοσιεύθη εἰς τὴν ἱστοσελίδα «kosmodromio.gr» τῆς 17ης Ἰουνίου 2022:
«Γιὰ νὰ συμβάλλουμε σὲ ἕνα εἰρηνικὸ μέλλον πρέπει νὰ ἐγκαταλείψουμε τὸ συνηθισμένο μοτίβο τῆς Κοκκινοσκουφίτσας: ὅπου ἡ Κοκκινοσκουφίτσα εἶναι ἡ καλὴ καὶ ὁ λύκος ὁ κακός. Ἐδῶ δὲν ὑπάρχουν μεταφυσικὰ ‘καλοὶ’ καὶ ‘κακοὶ’ μὲ μία ἀφηρημένη ἔννοια. Βρισκόμαστε μπροστὰ στὴν ἐξέλιξη ἑνὸς γεγονότος παγκόσμιας σημασίας, τὰ στοιχεῖα τοῦ ὁποίου εἶναι ἀλληλένδετα μεταξύ τους. Δύο μῆνες πρὶν ξεκινήσει ὁ πόλεμος συνάντησα ἕνα ἀρχηγὸ κράτους, ἕνα σοφὸ ἄνθρωπο, ποὺ δὲν μιλάει πολύ, λέει λίγα πράγματα καὶ σοφά. Ἀφοῦ συζητήσαμε γιὰ τὰ πράγματα ποὺ ἤθελε νὰ μοῦ μιλήσει, μοῦ εἶπε ὅτι ἀνησυχεῖ πολὺ γιὰ τὸν τρόπο ποὺ κινεῖται τὸ ΝΑΤΟ. Τὸν ρώτησα τί ἐννοεῖ, καὶ μοῦ εἶπε: «Γαβγίζουν στὶς πύλες τῆς Ρωσίας. Δὲν καταλαβαίνουν ὅτι οἱ Ρῶσοι εἶναι ἰμπεριαλιστὲς καὶ δὲν θὰ ἐπιτρέψουν σὲ καμία ξένη δύναμη νὰ τοὺς ἀκουμπήσει». Καὶ κατέληξε: «Ἡ κατάσταση θὰ μποροῦσε νὰ ὁδηγηθεῖ σὲ πόλεμο». Αὐτὴ ἦταν ἡ γνώμη του. Στὶς 24 Φεβρουαρίου ἄρχισε πράγματι ὁ πόλεμος. Αὐτὸς ὁ ἀρχηγὸς κράτους ἦταν σὲ θέση νὰ διαβάσει τὰ σημάδια τοῦ τί ἀκριβῶς συνέβαινε.
Αὐτὸ ποὺ παρακολουθοῦμε εἶναι ἡ βιαιότητα καὶ ἡ ἀγριότητα, μὲ τὴν ὁποία διεξάγεται αὐτὸς ὁ πόλεμος ἀπὸ τὰ στρατεύματα ποὺ χρησιμοποιοῦν οἱ Ρῶσοι, συνήθως μισθοφόρους. Οἱ Ρῶσοι προτιμοῦν νὰ στέλνουν Τσετσένους καὶ Σύρους μισθοφόρους. Ὁ κίνδυνος ὅμως εἶναι ὅτι ἐμεῖς βλέπουμε μονάχα αὐτό, τὸ ὁποῖο εἶναι βέβαια τερατῶδες, καὶ δὲν βλέπουμε ὅλο τὸ δρᾶμα ποὺ ἐκτυλίσσεται πίσω ἀπὸ τὸν πόλεμο, ὁ ὁποῖος ἴσως κατὰ κάποιο τρόπο προκλήθηκε εἴτε δὲν ἀποτράπηκε. Καὶ σημειῶστε τὰ συμφέροντα ποὺ ὑπάρχουν στὴν δοκιμὴ καὶ τὴν πώληση ὅπλων. Εἶναι πολὺ λυπηρό, ἀλλὰ στὸ τέλος τῆς ἡμέρας αὐτὸ εἶναι ποὺ διακυβεύεται.
Κάποιος μπορεῖ στὸ σημεῖο αὐτὸ νὰ μοῦ πεῖ: ἄρα εἶστε ὑπὲρ τοῦ Πούτιν! Ὄχι, δὲν εἶμαι. Θὰ ἦταν ἁπλουστευτικὸ καὶ λαθεμένο νὰ πεῖ κανεὶς κάτι τέτοιο. Ἁπλῶς διαφωνῶ μὲ τὸ νὰ ἁπλοποιοῦμε ὅλη αὐτὴ τὴν πολύπλοκη κατάσταση σὲ μία διάκριση μεταξὺ «καλῶν» καὶ «κακῶν» χωρὶς νὰ ἀντιλαμβανόμαστε τὶς ρίζες τῶν προβλημάτων καὶ τὰ συμφέροντα, τὰ ὁποῖα εἶναι πολὺ περίπλοκα. Ἐνῷ βλέπουμε τὴν ἀγριότητα, τὴ σκληρότητα τῶν ρωσικῶν στρατευμάτων, δὲν πρέπει νὰ ξεχνᾶμε τὰ πραγματικὰ προβλήματα, ἂν θέλουμε νὰ ἐπιλυθοῦν.
Εἶναι ἐπίσης ἀλήθεια ὅτι οἱ Ρῶσοι πίστευαν ὅτι ὅλα θὰ τελείωναν σὲ μία ἑβδομάδα. Ἀλλὰ δὲν ὑπολόγισαν καλά. Ἔπεσαν ἐπάνω σὲ ἕνα γενναῖο λαό, ἕνα λαὸ ποὺ ἀγωνίζεται νὰ ἐπιβιώσει, καὶ ποὺ κουβαλᾶ ἱστορία ἀγώνων.
Πρέπει ἐπίσης νὰ προσθέσω ὅτι βλέπουμε αὐτὸ ποὺ συμβαίνει τώρα στὴν Οὐκρανία, ἐπειδὴ εἶναι πιὸ κοντά μας καὶ ἀγγίζει περισσότερο τὴν εὐαισθησία μας. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ ἄλλες χῶρες πιὸ μακριά. Ἂς σκεφτοῦμε κάποιες περιοχὲς τῆς Ἀφρικῆς, τὸ βόρειο τμῆμα τῆς Νιγηρίας, τὸ βόρειο τμῆμα τοῦ Κονγκό, ποὺ ὁ πόλεμος συνεχίζεται καὶ κανεὶς δὲν ἐνδιαφέρεται. Σκεφτεῖτε τὴ Ρουάντα πρὶν ἀπὸ 25 χρόνια. Σκεφτεῖτε τὴ Μιανμὰρ καὶ τοὺς Ροχίνγκια. Ὁ κόσμος βρίσκεται σὲ πόλεμο. Πρὶν ἀπὸ μερικὰ χρόνια σκέφτηκα νὰ πῶ ὅτι ζοῦμε τὸν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο κομμάτι-κομμάτι. Γιὰ μένα, σήμερα, ὁ Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος ἔχει ἤδη κηρυχθεῖ. Αὐτὸ εἶναι κάτι ποὺ πρέπει νὰ μᾶς βάλει σὲ σκέψεις. Τί συμβαίνει στὴν ἀνθρωπότητα, ὥστε νὰ ἔχουμε τρεῖς παγκόσμιους πολέμους μέσα σὲ ἕνα αἰῶνα; Ἔζησα τὸν Πρῶτο Πόλεμο μέσα ἀπὸ τὴν ἐμπειρία τοῦ παπποῦ μου στὸν ποταμὸ Πιάβε. Καὶ μετὰ τὸν Δεύτερο καὶ τώρα τὸν Τρίτο. Αὐτὸ εἶναι πολὺ κακὸ γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα. Εἶναι μία συμφορά. Νὰ σκεφτεῖ κανεὶς ὅτι μέσα σὲ ἕνα αἰῶνα ἔγιναν τρεῖς παγκόσμιοι πόλεμοι, μὲ ὅλο τὸ ἐμπόριο ὅπλων ἀπὸ πίσω!
Μόλις πρὶν ἀπὸ τρία χρόνια, ἔγινε ὁ ἑορτασμὸς τῆς 75ης ἐπετείου τῆς ἀπόβασης στὴ Νορμανδία. Πολλοὶ ἀρχηγοὶ κρατῶν καὶ κυβερνήσεων γιόρτασαν τὴν ἐπιτυχία. Κανεὶς ὅμως δὲν θυμήθηκε τὶς δεκάδες χιλιάδες νέων ἀνδρῶν ποὺ ἔχασαν τὴ ζωή τους στὶς ἀκτές.
Ὅταν πῆγα στὴ Ρεντιπούλια τὸ 2014 γιὰ τὴν ἑκατονταετηρίδα τοῦ παγκόσμιου πολέμου – σᾶς ἐξομολογοῦμαι κάτι προσωπικὸ – ἔκλαψα ὅταν εἶδα τὴν ἡλικία τῶν πεσόντων στρατιωτῶν. Ὅταν μετὰ λίγα χρόνια πῆγα στὶς 2 Νοεμβρίου στὸ Ἄντζιο – κάθε 2 Νοεμβρίου ἐπισκέπτομαι ἕνα νεκροταφεῖο – ἔκλαψα καὶ ἐκεῖ ὅταν εἶδα τὴν ἡλικία καὶ αὐτῶν τῶν πεσόντων στρατιωτῶν. Πέρυσι πῆγα σὲ ἕνα Γαλλικὸ νεκροταφεῖο καὶ εἶδα τοὺς τάφους τῶν νέων ἀνδρῶν, Χριστιανῶν καὶ Μουσουλμάνων (γιατί οἱ Γάλλοι τοὺς ἔστειλαν καὶ αὐτοὺς ἀπὸ τὴ Βόρεια Ἀφρικὴ νὰ ἔρθουν νὰ πολεμήσουν) ἦταν καὶ αὐτοὶ νεαροὶ ἄνδρες 20, 22, 24 ἐτῶν. Ὅταν πῆγα στὴ Σλοβακία, μοῦ ἔκανε ἐντύπωση ὁ ἀριθμὸς τῶν νέων καὶ τῶν ἡλικιωμένων γυναικῶν, ἐνῷ ἔλειπαν ἡλικιωμένοι ἄνδρες. Οἱ γιαγιάδες ἦταν μόνες τους. Ὁ πόλεμος τοὺς εἶχε στερήσει τοὺς συζύγους τους.
Γιατί σᾶς τὸ λέω αὐτά; Ἐπειδὴ θὰ ἤθελα τὰ περιοδικά σας νὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τὴν ἀνθρώπινη πλευρὰ τοῦ πολέμου. Θὰ ἤθελα νὰ δείξετε τὸ ἀνθρώπινο δρᾶμα ποὺ συμβαίνει στὸν πόλεμο. Εἶναι πολὺ καλὸ νὰ κάνει κανεὶς γεωπολιτικοὺς ὑπολογισμούς, καὶ νὰ μελετᾶ τὰ πράγματα σὲ βάθος. Ὀφείλετε νὰ τὸ κάνετε αὐτό, γιατί αὐτὸ εἶναι τὸ καθῆκον σας. Προσπαθῆστε ὅμως νὰ μεταφέρετε καὶ τὸ ἀνθρώπινο δρᾶμα τοῦ πολέμου: τὸ ἀνθρώπινο δρᾶμα αὐτῶν τῶν νεκροταφείων, τὸ ἀνθρώπινο δρᾶμα τῶν ἀκτῶν τῆς Νορμανδίας ἢ τοῦ Ἄντζιο, τὸ ἀνθρώπινο δρᾶμα τῆς γυναίκας ποὺ τῆς χτυπᾶ τὴν πόρτα ὁ ταχυδρόμος, γιὰ νὰ τῆς δώσει ἕνα γράμμα ποὺ τὴν εὐχαριστεῖ ποὺ προσέφερε ἕνα γιὸ στὴν πατρίδα, ἕνα ἥρωα. Καὶ στὴ συνέχεια ἡ γυναίκα αὐτὴ μένει μόνη της. Τὸ νὰ σκεφτοῦμε πάνω σὲ αὐτὸ θὰ βοηθοῦσε πολὺ καὶ τὴν ἀνθρωπότητα καὶ τὴν Ἐκκλησία. Κάντε τὶς κοινωνικοπολιτικές σας ἀναλύσεις, χωρὶς ὡστόσο νὰ παραμελεῖτε τὸν ἀνθρώπινο προβληματισμὸ γιὰ τὸν πόλεμο.
Ἂς γυρίσουμε ὅμως στὴν Οὐκρανία. Ὅλοι ἀνοίγουν τὶς καρδιές τους στοὺς πρόσφυγες, στοὺς Οὐκρανοὺς ἐξόριστους, ποὺ συνήθως εἶναι γυναῖκες καὶ παιδιά. Διότι οἱ ἄνδρες ἔχουν μείνει νὰ πολεμήσουν. Στὴν ἀκρόαση ποὺ εἶχα τὴν περασμένη ἑβδομάδα, δύο σύζυγοι Οὐκρανῶν στρατιωτῶν ποὺ βρίσκονταν στὰ χαλυβουργεῖα τοῦ Ἀζοφστὰλ ἦρθαν νὰ μοῦ ζητήσουν νὰ μεσολαβήσω γιὰ τὴ σωτηρία τους. Εἴμαστε ὅλοι πολὺ εὐαίσθητοι σὲ αὐτὲς τὶς δραματικὲς καταστάσεις. Εἶναι γυναῖκες μὲ παιδιά, τῶν ὁποίων οἱ σύζυγοι πολεμοῦν ἐκεῖ πέρα. Νέες, ὄμορφες γυναῖκες. Ἀλλὰ ἀναρωτιέμαι, τί θὰ συμβεῖ, ὅταν περάσει ὁ ἐνθουσιασμὸς γιὰ βοήθεια; Τὰ πράγματα ξεχνιοῦνται μὲ τὸν καιρό. Ποιὸς θὰ φροντίσει τότε γιὰ αὐτὲς τὶς γυναῖκες; Πρέπει νὰ κοιτάξουμε πέρα ἀπὸ τὴν τρέχουσα δράση τῆς παρούσας στιγμῆς καὶ νὰ δοῦμε πῶς θὰ τὶς στηρίξουμε, ὥστε νὰ μὴ πέσουν στοὺς σωματέμπορους, νὰ μὴ κακοποιηθοῦν, διότι τὰ ὄρνια ἤδη καραδοκοῦν.
Ἡ Οὐκρανία ἔχει ὑποφέρει καὶ ἀπὸ τὴ δουλεία καὶ ἀπὸ τὸν πόλεμο. Ἔχει γίνει εἰδικὴ σὲ αὐτά. Εἶναι μία πλούσια χώρα, ποὺ πάντα τὴ χώριζαν σὲ κομμάτια ἐκεῖνοι ποὺ ἤθελαν νὰ τὴν ἐλέγξουν καὶ νὰ τὴν ἐκμεταλλευτοῦν. Εἶναι σὰν ἡ ἱστορία νὰ ἔχει προδιαγράψει τὴν Οὐκρανία νὰ εἶναι μία ἡρωικὴ χώρα. Τὸ νὰ βλέπουμε αὐτὸν τὸν ἡρωισμὸ ἀγγίζει τὶς καρδιές μας. Ἕνας ἡρωισμὸς ποὺ συνδυάζεται μὲ τρυφερότητα! Καὶ μάλιστα, ὅταν ἦρθαν οἱ πρῶτοι Ρῶσοι νεαροὶ στρατιῶτες – μετὰ ἔστειλαν τοὺς μισθοφόρους – γιὰ νὰ πάρουν μέρος στὴ «στρατιωτικὴ ἐπιχείρηση», ὅπως τὴν εἶπαν, καὶ αὐτοὶ δὲν γνώριζαν ὅτι πᾶνε νὰ πολεμήσουν, ἦταν τότε οἱ Οὐκρανὲς γυναῖκες ποὺ τοὺς φρόντισαν, ὅταν παραδόθηκαν. Μεγάλη ἀνθρωπιά, μεγάλη τρυφερότητα. Γενναῖες γυναῖκες. Γενναῖοι ἄνθρωποι. Ἕνας λαὸς ποὺ δὲν φοβᾶται νὰ πολεμήσει. Ἕνας λαὸς ἐργατικὸς καὶ ταυτόχρονα περήφανος γιὰ τὴ γῆ του. Κρατοῦμε στὸ νοῦ μας τὴν Οὐκρανικὴ ταυτότητα αὐτὴ τὴ στιγμή. Αὐτὸ μᾶς συγκινεῖ: νὰ βλέπουμε τέτοιο ἡρωισμό. Θὰ ἤθελα πραγματικὰ νὰ τονίσω αὐτὸ τὸ σημεῖο, τὸν ἡρωισμὸ τοῦ Οὐκρανικοῦ λαοῦ. Ὅμως αὐτὸ ποὺ συμβαίνει μπροστὰ στὰ μάτια μας εἶναι μία κατάσταση παγκοσμίου πολέμου, παγκοσμίων συμφερόντων, πωλήσεις ὅπλων καὶ γεωπολιτικὲς διεκδικήσεις, καὶ ὅλα αὐτὰ μετατρέπουν σὲ μάρτυρα ἕνα ἡρωικὸ λαό.
Θὰ ἤθελα νὰ προσθέσω ἕνα ἀκόμη στοιχεῖο. Εἶχα μία σαραντάλεπτη συνομιλία μὲ τὸν Πατριάρχη Κύριλλο. Στὸ πρῶτο μέρος μοῦ διάβασε μία διακήρυξη, μὲ τὴν ὁποία ἐξηγοῦσε τοὺς λόγους ποὺ δικαιολογοῦν τὸν πόλεμο. Ὅταν τελείωσε, πῆρα τὸν λόγο καὶ τοῦ εἶπα: «Ἀδελφέ, δὲν εἴμαστε κληρικοὶ τοῦ κράτους, εἴμαστε ποιμένες τοῦ λαοῦ». Ἦταν νὰ τὸν συναντήσω στὶς 14 Ἰουνίου στὴν Ἱερουσαλήμ, γιὰ νὰ μιλήσουμε γιὰ τὰ θέματα ποὺ μᾶς ἀπασχολοῦν. Ἐπειδὴ ὅμως συνεχίζεται ὁ πόλεμος, συμφωνήσαμε ἀπὸ κοινοῦ νὰ ἀναβάλουμε τὴ συνάντηση γιὰ ἀργότερα, ὥστε ὁ διάλογός μας νὰ μὴ παρεξηγηθεῖ. Ἐλπίζω νὰ τὸν συναντήσω στὴ γενικὴ συνέλευση στὸ Καζακστὰν τὸν Σεπτέμβριο (ΣτΜ: ἐννοεῖ τὸ 7ο Συνέδριο Παγκόσμιων καὶ Παραδοσιακῶν Θρησκειῶν). Ἐλπίζω νὰ μπορέσω νὰ τὸν χαιρετήσω καὶ νὰ τοῦ μιλήσω λίγο σὰν ποιμένας».