Η περιοχή της Χιμάρας με τα πανέμορφα χωριά της (Κηπαρό, Βούνος, Δρυμάδες, Νίβιτσα, Άγιος Βασίλειος, Λούκοβο, Πικέρνι, Παλάσσα, Πήλιουρη) αποτελεί σημείο γενναιότητας και πηγή ελληνικής λεβεντιάς.
Η πόλη της Χιμάρας στις ακτές της Αδριατικής, ανάμεσα στην Αυλώνα και τους Αγίους Σαράντα, κάτω από τα Ακροκεραύνεια, παρουσιάζει άγριο μεγαλείο. Πρόκειται για την αρχαία ελληνική πόλη Χίμαιρα της Χαονίας.
Σε χρόνους δύσκολους και χαλεπούς οι Χιμαριώτες μπόρεσαν να κρατήσουν όρθια την ελληνική τους συνείδηση και την ορθόδοξη πίστη τους. Στα χρόνια που τ΄ ασκίαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά απετέλεσαν την κοιτίδα αρματολισμού. Ανυπότακτοι Έλληνες εξαγόρασαν με το αίμα τους τα «προνόμιά τους».
Οι Χιμαριώτες, όπως και οι Σουλιώτες, ταυτίζονται με την έννοια της αυτοθυσίας. Ποτέ δεν προσκύνησαν. Με αγώνες εξασφάλισαν ειδικά προνόμια και ίδρυσαν την «ΑΥΤΟΝΟΜΟΝ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑΝ ΤΩΝ ΚΕΡΑΥΝΕΙΩΝ». Ιστορία αγώνων και θυσιών για την ανεξαρτησία και ελευθερία τους. Οι Τούρκοι μεταχειρίστηκαν βίαια και απάνθρωπα μέτρα εξισλαμισμού των κατοίκων, αλλά δεν μπόρεσαν να μεταβάλουν την ελληνική σύνθεση της περιοχής. Ο ηρωισμός των Χιμαριωτών απετέλεσε τις φύτρο όλων των επαναστατικών κινημάτων της περιοχής.
Ο ηρωισμός των Χιμαριωτών δεν άφησε αδιάφορους τους ποιητές. Ο Σουρής τους αφιερώνει τους παρακάτω στίχους:
«Σταθείτε μη σκεπάζετε της λευτεριάς τον ήλιο,
Βρόντα με τη Χιμάρα σου,
καημένε Σπυρομίλιο».
Μια σύντομη πορεία της Χιμάρας μετά την κατάκτηση από τους Τούρκους τη θεωρούμε χρήσιμη. Το 1518 κατακτήθηκε από τους Τούρκους και παρέμεινα υπό Τουρκική κατοχή μέχρι το 1913. Κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας έλαβε πολλά προνόμια, τα οποία, με το πέρασμα των χρόνων, οι Τούρκοι με διάφορους τρόπους και μεθόδους προσπαθούσαν να καταργήσουν. Σε όλη τη διάρκεια της Οθωμανικής Κατοχής οι Χιμαριώτες διακρίθηκαν ως «στρατιώτες» (stadioti) στην υπηρεσία Ευρωπαίων ηγεμόνων, οι οποίοι εκτιμούσαν τις πολεμικές τους ικανότητες.
Το 1769 συμμετείχαν στο Επαναστατικό κίνημα του Ορλώφ και σε όλα τα επαναστατικά κινήματα. Κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επαναστάσεως Χιμαριώτες με αρχηγό τον Σπυρομίλιο κατέβηκαν στην Ελλάδα και μετείχαν σε πολλές επιχειρήσεις, κυρίως, στην Δυτική Ελλάδα.
Αργότερα, κατά το επαναστατικό κίνημα (1854) στη Θεσσαλία και Ήπειρο, καθώς και στην Κρητική Επανάσταση (1866) και σ’ εκείνη του Λυκουρσίου 1878, οι Χιμαριώτες έδωσαν το «παρών». Το 1909 όταν οι Νεότουρκοι αποπειράθηκαν να καταργήσουν τα προνόμια, οι Χιμαριώτες αντιστάθηκαν. Έχοντας ελληνική συνείδηση και με ηγέτη τον Σπυρομίλιο στις 5 Νοεμβρίου 1912, κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, κήρυξαν την ανεξαρτησία τους την οποία διατήρησαν με τα όπλα μέχρι τον Φεβρουάριο του 1913. Ακολούθησε η Αυτονομία της Βορείου Ηπείρου (17 Φεβρουαρίου 1914) στην οποία πρωταρχικό ρόλο έπαιξαν οι Χιμαριώτες.
Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο η Χιμάρα κατελήφθη από τους Ιταλούς (12 Αυγούστου 1916) και παρέμεινε υπό Ιταλική κατοχή με το 1921. Την ίδια χρονιά (1921) οι Χιμαριώτες αρνήθηκαν να υποταχθούν στην Αλβανία και έμειναν ανεξάρτητοι από τον Ιούνιο 1921 μέχρι τον Ιούνιο 1922 και διοικούνταν από εφταμελή τοπικό συμβούλιο. Από τότε ακολούθησε την τύχη της Βορείου Ηπείρου και παραμένει υπό αλβανική κατοχή. Η Χιμάρα δεν υπέκυψε στους Τούρκους, ούτε και στους Αλβανούς.
Σήμερα οι Αλβανοί, παρά πάσα έννοια δικαίου, εξαίρουν την Χιμάρα από τις πλασματικές «μειονοτικές ζώνες» αρνούμενοι την ελληνικότητά της. Το τελευταίο συμβάν είναι η υπόθεση Μπελέρη. Για τη σύλληψη, τη φυλάκιση και την καταδίκη του Φρέντι Μπελέρη, έχουμε αναφερθεί στο παρελθόν και δεν θα επανέλθουμε.
Νίκος Υφαντής