Στις δεκαετίες του 1950 – 60 – 70 το Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς ήταν για την Ήπειρο και την Ελλάδα η πιο δυναμική λειτουργία εκπαίδευσης. Ένα κοινωνικό σύνολο μάθαινε καθημερινά για το δικαίωμα στην αλλαγή και τη μόρφωση. Και είναι κρίμα που το Ιεροδιδασκαλείο μετά την ανωτατοποίηση των Παιδαγωγικών Ακαδημιών δεν έγινε παιδαγωγικό εργαστήρι παγκόσμιας εμβέλειας. Είναι αξιοθαύμαστο που οι καθηγητές στα δύο τελευταία χρόνια της Παιδαγωγικής Ακαδημίας προσπαθούσαν όχι να αυξήσουν τις δικές τους επιρροές πάνω μας, αλλά να μας κάνουν ικανούς να αυξήσουμε το δείκτη των δικών μας επιλογών.
Και τούτο διότι εγνώριζαν καλά ότι στην εκπαίδευση όσο πιο πολύ βελτιώνεται ο δείκτης επιλογών, τόσο αυξάνεται και ο δείκτης ποιότητας και τόσο πιο πολύ ανεβαίνει ο δείκτης κοινωνικής και οικονομικής αποτελεσματικότητας.
Το ακαδημαϊκό περιβάλλον του Ιεροδιδασκαλείου Βελλάς ύφαινε τα οράματα, θέριευε τις ελπίδες, μεγάλωνε την ανταγωνιστικότητα. Να γιατί κάθε φορά που ανεβαίνω στη Βελλά να προσκυνήσω η κλειστή πόρτα και η απουσία του βόμβου των μελισσών με πληγώνουν. Και παραφράζοντας το Γιάννη Ρίτσο μονολογώ:
«Λόγια φτωχά που τα βαφτίζω
στην πίκρα και στον πόνο.
Γιατί τίποτε δεν έχω πια να πω,
τίποτε δεν έχω να δείξω,
να υποδείξω
και να υπερασπιστώ».
Και αναρωτιέμαι: Είναι όμορφο να γκρεμίζεται μέσα στην αδιαφορία ένας ναός της γνώσης και της ανθρωπιάς;
Αδέρφια Βελλάΐτες, όπου κι αν βρισκόμαστε και όσο ζούμε να μνημονεύουμε τον μεγάλο οραματιστή και ιδρυτή του Ιεροδιδασκαλείου Βελλάς μακαριστό Σπυρίδωνα Βλάχο. Κι ακόμη να μνημονεύουμε τους μακαριστούς Δημήτριο Ευθυμίου και Σεραφείμ Τίκα που διεκόνησαν με πάθος τα οράματα του Σπυρίδωνα Βλάχου.
Το Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς για τις δεκαετίες 50 – 60 – 70 ήταν για την Ήπειρο και την Ελλάδα η πιο δυναμική λειτουργία για την εκπαίδευση, τη μάθηση, τη γνώση, τους δασκάλους, τους μαθητές. Ήταν ένα κοινωνικό σύνολο που μάθαινε καθημερινά για το δικαίωμα στην αλλαγή και το δικαίωμα στην προσωπική επιλογή.
Ήταν μια κοινωνία στην οποία υφαίνονταν ο ιστός της εθνικής συμφιλίωσης και θεραπεύονταν οι βαθιές πληγές του εθνικού διχασμού. Και το δηλώνω αυτό διότι στην τάξη που αποφοίτησα, στην τάξη του 64, υπήρχαν δύο σπουδαστές που τ’ αδέρφια τους είχαν βρεθεί με τα υπολείμματα του Δημοκρατικού Στρατού στην Τασκένδη. Κι ακόμη υπήρχαν παιδιά, όπως ο υποφαινόμενος, από αριστερές οικογένειες.
Στη Βελλά υπήρχε εγκατεστημένος ένας μηχανισμός Παιδαγωγούντος Οργανισμού με ευέλικτα όρια, με αναζήτηση του νέου και με δυναμική διορθωτική και όχι τιμωρητική. Ήταν εγκατεστημένη μια πολιτική πειθαρχίας στα δεδομένα που όριζαν το Σχολείο τόσο από πλευράς γεωπολιτικής, όσο και από πλευράς ειδικών συνθηκών για την εποχή. Η εφταετία που ίδιος είχα την αγαθή τύχη να περάσω στη Βελλά, θεωρώ ότι ήταν η εφταετία της ακτινοβολούσας ωριμότητας.
Αν το Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς είχε βρεθεί σε χέρια Άγγλων, Γάλλων, Γερμανών ή άλλων Ευρωπαίων, θα διατηρείτο ως εκπαιδευτική φιλοσοφία και ως δομή και ως κόρη οφθαλμού. Θα βελτιωνόταν και θα μπορούσε να καταστεί παγκόσμιο πρότυπο.
Επίσης θα μπορούσε με μερικές βελτιώσεις να γίνει παγκόσμιο παιδαγωγικό εργαστήρι. Κάτι που αποπειράθηκε να γίνει με το βιετναμέζο μαθητή στα χρόνια μου, τον Κίμ, που δεν άντεξε περισσότερο από ένα χρόνο.
Ο Ελευθέριος Γείτονας είναι Γενικός Διευθυντής των «Εκπαιδευτηρίων Γείτονα».