Γράφει ὁ Δρ. Κων/νος Ἀποστόλου-Κατσαρός*
Πολλοὶ ἀναλυτὲς ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ Ρωσία βάλτωσε στὴν Οὐκρανία λόγῳ τῆς ἀνικανότητας τῶν ρωσικῶν ἐνόπλων δυνάμεων νὰ ἐπιτύχουν μία γρήγορη καὶ «καθαρὴ» νίκη. Αὐτὸ ἐκτιμᾶται ὅτι ἦταν ἀπόρροια τοῦ κακοῦ ἐπιχειρησιακοῦ σχεδιασμοῦ καὶ τῶν ἀνεπαρκῶν δυνάμεων ποὺ ἐνεπλάκησαν, δεδομένης τῆς ἔκτασης στὴν ὁποία κλήθηκαν νὰ ἐπιχειρήσουν. Ἰδωμένο ὅμως ἀπὸ διαφορετικὴ ὀπτικὴ γωνία, μία «αἱρετικὴ» ἑρμηνεία -γιὰ τὴν δυτικὴ ἐπικοινωνιακὴ μηχανὴ- θὰ ὑποστήριζε ὅτι τέτοιου εἴδους συμπεράσματα μποροῦν νὰ ἀποβοῦν μοιραῖα σὲ ἐνδεχόμενη ρωσονατοϊκὴ διένεξη.
Ἡ ὑπόθεσις ἐργασίας καὶ ὁ Κίσσινγκερ
Μία ὑπόθεση ἐργασίας, κατὰ τὴν ὁποία ἕνας ἀπὸ τοὺς ἀντικειμενικοὺς σκοποὺς τῆς εἰσβολῆς στὴν Οὐκρανία (ΑΝΣΚ γιὰ τοὺς ὁποίους ὑπάρχει πολλὴ παραφιλολογία ἀμφιβόλου ἀξιοπιστίας, παρεκτὸς ἴσως τῆς παρέμβασης τοῦ Χ. Κίσσινγκερ, ὁ ὁποῖος ἀπὸ τὸ 2014 εἶχε προειδοποιήσει γιὰ τοὺς κινδύνους, οἱ ὁποῖοι ἐλλοχεύουν ἀπὸ τὴν ἐπέκταση τοῦ ΝΑΤΟ πρὸς Ἀνατολὰς) εἶναι νὰ ἐξασφαλίσει στὰ ρωσικὰ στρατεύματα τὴν ἀπαραίτητη πολεμικὴ ἐμπειρία σὲ ἕνα σχετικὰ ἐλεγχόμενο θέατρο ἐπιχειρήσεων, πλησίον τῆς ἐπικράτειάς της. Δεδομένης μάλιστα τῆς ἐντατικῆς ἐκπαίδευσης ποὺ ἔλαβαν οἱ Οὐκρανοὶ μετὰ τὸ 2014 (γεγονότα τῆς Κριμαίας) ἀπὸ Νατοϊκὲς χῶρες, ἡ ἐμπειρία ποὺ θὰ ἀποκόμιζε ὁ ρωσικὸς στρατὸς ἔναντι τῶν Νατοϊκῶν τακτικῶν (καὶ ὅπλων) θὰ ἦταν κρίσιμη.
«Ἡ ἐπιβίωση ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὶς δικές μας ἐνέργειες. Ἡ εὐκαιρία γιὰ θρίαμβο ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὶς ἐνέργειες τῶν ἄλλων». Σοὺν Τζοὺ
«Ἕνα περίεργο… εἶδος πολέμου»
Ὑπὸ αὐτὸ τὸ πρῖσμα ἐξηγεῖται καὶ ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο, ἡ Ρωσία ἀπέφυγε γιὰ μεγάλο διάστημα νὰ στοχοποιήσει γέφυρες, σιδηροδρομικὰ δίκτυα καὶ ἐν γένει ὑποδομὲς μεταφορῶν, γνωρίζοντας ἐκ προοιμίου ὅτι διαμέσου αὐτῶν περισσότερα δυτικὰ ὅπλα θὰ κατέληγαν σὲ οὐκρανικὰ χέρια, ὅπως καὶ ἔγινε. Ὅπλα τὰ ὁποῖα εἰσήχθησαν στὰ θέατρα ἐπιχειρήσεων σταδιακὰ καὶ ἀφοῦ εἶχε προηγηθεῖ δημόσιος διάλογος, καὶ ἄρα γνωστοποίηση τῆς ἀποστολῆς τους. Κάποιοι ἀναλυτὲς ὑποστήριξαν ὅτι ἡ Μόσχα ἀπέφυγε νὰ καταστρέψει τὶς οὐκρανικὲς ὑποδομὲς ὑπολογίζοντας τὴν ἑπόμενη ἡμέρα, ἀλλὰ τὸ ἐνδεχόμενο νὰ ἀφέθηκε ἐσκεμμένα μία ἐλεγχόμενη εἰσροὴ ὅπλων -ὅσο παρανοϊκὸ καὶ ἂν ἀκούγεται-, δὲν ἐξετάστηκε.
Οὐδείς ἀρνεῖται ὅτι ἡ ἀποστολὴ ὁπλικῶν συστημάτων ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα τὴν ἀφαίμαξη ἀπὸ κρίσιμους ἐξοπλισμοὺς (ἤδη παρατηροῦνται ἐλλείψεις συγκεκριμένων ὁπλικῶν συστημάτων ἀκόμη καὶ στὶς ΗΠΑ), ποὺ ὑπὸ ἄλλες συνθῆκες θὰ ἦταν δύσκολο νὰ ἀδρανοποιηθοῦν ἀπὸ τὴν Ρωσία. Ἐνῷ ἡ ἐμμονὴ τῶν δυτικῶν νὰ ἀποστέλλουν ὅπλα κυρίως ρωσικῆς κατασκευῆς στὴν Οὐκρανία, ἑστιάζεται ἀφενὸς στὸ γεγονὸς ὅτι θέλουν νὰ ἀποφύγουν τὸ ἐνδεχόμενο οἱ Ρῶσοι νὰ ἀνακαλύψουν ἀπόρρητες τεχνολογίες ἢ/καὶ ἀδυναμίες τῶν Νατοϊκῶν ὅπλων. Ἀφετέρου δέ, διότι ξεφορτώνονται σωρηδὸν ρωσικοὺς ἐξοπλισμοὺς ἀντικαθιστώντας τους μὲ ὁπλικὰ συστήματα δυτικῆς προελεύσεως (προφανῶς μὲ τὸ ἀνάλογο οἰκονομικὸ ὄφελος γιὰ τοὺς ἐξαγωγεῖς).
Ὁ Ντμίτρι Τρενίν, μέχρι πρότινος διευθυντὴς τῆς δεξαμενῆς σκέψης Carnegie Moscow Center, ἀναφέρει στὴν New York Times ὅτι «πρόκειται γιὰ ἕνα περίεργο, ἰδιαίτερο εἶδος πολέμου», ἐνῷ δυσκολεύεται νὰ ἀντιληφθεῖ, γιατί τὸ Κρεμλίνο πολεμᾶ μὲ «λιγότερη ἀπὸ τὴ μισὴ δύναμη» καταλήγοντας ὅτι «μοῦ φαίνεται παράξενο καὶ δὲν μπορῶ νὰ τὸ ἐξηγήσω».
Ρωσονατοϊκὴ διένεξις
Ἡ ἀκατανόητη στάση τοῦ Κρεμλίνου εἶναι δυνατὸ νὰ κατανοηθεῖ, ἐὰν ἡ ὑπόθεση ἐργασίας μας εἶναι βάσιμη, καὶ ὁ πόλεμος στὴν Οὐκρανία ἀποτελεῖ ὄντως μία «εἰδικὴ στρατιωτικὴ ἐπιχείρηση», ἡ ὁποία στὴν οὐσία εἶναι «ἐντατικὴ ἐκπαίδευση» τῶν ρωσικῶν δυνάμεων στὴν ἀντιμετώπιση Νατοϊκῶν ὅπλων καὶ ἐπιχειρησιακῶν τακτικῶν. Μία «ἐπιχείρηση» δηλαδὴ ἡ ὁποία ἔχει -ἐκτὸς τῶν γεωπολιτικῶν στόχων- καὶ τὸν ἐπιπλέον ἀντικειμενικὸ σκοπὸ νὰ προετοιμάσει τὶς ρωσικὲς ἔνοπλες δυνάμεις γιὰ μία ρωσονατοϊκὴ διένεξη ποὺ πιθανῶς θὰ ἀκολουθήσει σὲ δεύτερη φάση…
«Ἐὰν γνωρίζεις τὸν ἐχθρό σου καὶ τὸν ἑαυτό σου, δὲν ἔχεις ἀνάγκη νὰ φοβᾶσαι τὸ ἀποτέλεσμα ἀκόμη καὶ ἑκατὸ μαχῶν. Ἐὰν γνωρίζεις τὸν ἑαυτό σου, ἀλλὰ ὄχι τὸν ἐχθρό σου, γιὰ κάθε νίκη ποὺ κερδίζεις θὰ ἔχεις καὶ μία ἧττα. Ἐὰν δὲν γνωρίζεις τὸν ἑαυτό σου οὔτε τὸν ἐχθρό σου, θὰ νικηθεῖς σὲ κάθε μάχη». Σοὺν Τζοὺ
Αὐτὸ ἴσως νὰ ἐξηγεῖ καὶ τὸ -φαινομενικὰ ἀνεξήγητο- γεγονὸς ὅτι ἡ Ρωσία ἔχει χρησιμοποιήσει ἐλάχιστα ἀπὸ τὰ προηγμένα ὅπλα της στὴν Οὐκρανία (ὅπως ἐπὶ παραδείγματι τοὺς πολυηχητικοὺς πυραύλους Kinzhal), τὰ ὁποῖα -παραδόξως- κρατᾶ ἐφεδρεία ἐνῷ ἐργαλειοποιεῖ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον παλαιότερα -ἂν ὄχι παρωχημένα- ὅπλα, δημιουργώντας μία παραπλανητικὴ εἰκόνα. Εἶναι ἐπειδὴ ὁ ἀριθμὸς τῶν ὁπλικῶν συστημάτων αἰχμῆς ποὺ διαθέτει εἶναι περιορισμένος; Ἴσως… Ὅπως καὶ νὰ ‘χει, τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι οἱ ρωσικὲς ἔνοπλες δυνάμεις παρουσιάζονται ὡς πολὺ λιγότερο ἱκανὲς ἀπὸ ὅ,τι θεωροῦνταν πρὶν τὴν εἰσβολή. Ἀλλὰ πολεμοῦν «μὲ τὸ ἕνα χέρι δεμένο πίσω ἀπὸ τὴν πλάτη». Ὡς ἐκ τούτου, τὸ ΝΑΤΟ ἀποκομίζει μία στρεβλὴ εἰκόνα γιὰ τὶς πραγματικὲς ἐπιχειρησιακές τους ἱκανότητες, πρᾶγμα ποὺ μπορεῖ νὰ ἀποβεῖ μοιραῖο σὲ μία ἐνδεχόμενη ἀντιπαράθεση/θερμὴ διένεξη… Παράλληλα, ἡ ρωσικὴ πολεμικὴ μηχανὴ μαθαίνει ἀπὸ τὰ λάθη της καὶ -θεωρητικὰ- προετοιμάζεται.
«Προσποιήσου ὅτι εἶσαι κατώτερος καὶ ἐνθάρρυνε τὴν ἀλαζονεία τοῦ ἐχθροῦ». Σοὺν Τζοὺ
Ταυτόχρονα, προετοιμάζεται καὶ τὸ ρωσικὸ κοινὸ σὲ -«εἰκονικὲς» θὰ λέγαμε- συνθῆκες πολέμου μὲ τὴν οἰκονομικὴ δυσπραγία ὡς ἀπότοκο τῶν δυτικῶν κυρώσεων («μπούμερανγκ» γιὰ τὴν Εὐρώπη, οἱ ὁποῖες τραυμάτισαν μὲν τὴν Ρωσία, ἀλλὰ σίγουρα δὲν ἀπέτρεψαν τὴν συνεχιζόμενη εἰσβολή), ἀλλὰ καὶ τὴν ἔξοδο τῶν κεφαλαίων/ἐπενδύσεων ἀπὸ τὴν χώρα. Τὸ Newsweek ἤδη ἀπὸ τὸν Μάϊο τοῦ 2022 ἔγραφε ὅτι ὁ Πούτιν φαίνεται νὰ προετοιμάζει τὴν ρωσικὴ κοινὴ γνώμη γιὰ μία ἐπικείμενη σύγκρουση μὲ τὸ ΝΑΤΟ.
Τὸ ἀρχικὸ σὸκ στὴ ρωσικὴ οἰκονομία (ἡ ὁποία βασίζεται στὶς ἐξαγωγὲς ἐνέργειας) ἐκτιμᾶται ὅτι σταδιακὰ θὰ ἐξισορροπηθεῖ, καθὼς ἀντικαθίστανται οἱ Εὐρωπαῖοι εἰσαγωγεῖς/πελάτες ἀπὸ τοὺς ἀνταγωνιστές τους στὴν Εὐρασία κυρίως. Ὁ ἄμεσος ἀντίκτυπος στὴν εὐρωπαϊκὴ ἐνεργειακὴ ἀσφάλεια καὶ στὶς οἰκονομίες/κοινωνίες ὅμως εἶναι πρόδηλος. Χωρὶς νὰ ἀναφερθοῦμε ἐκτενῶς, σημειώνεται ὅτι ἡ ΕΕ ἤδη δείχνει σημάδια κόπωσης -ἂν ὄχι ἀποδόμησης- μὲ ἀπρόβλεπτες συνέπειες γιὰ τὴν εὐρωπαϊκὴ ὁλοκλήρωση, ἡ ὁποία θὰ δοκιμαστεῖ «ὡς χρυσὸς ἐν χωνευτηρίῳ» κατὰ τὴν διαφαινόμενη οἰκονομική, ἐπισιτιστικὴ καὶ ἐνεργειακὴ κρίση ποὺ πλησιάζει ἐπικίνδυνα.
«Ὁ πολεμιστὴς εἶναι δυνατός, ὅταν ἀναγκάζει τὸν ἐχθρὸ νὰ τοῦ ἀπαντήσει. Εἶναι ἀδύναμος, ὅταν αὐτὸς ἀπαντᾶ στὸν ἐχθρό». Σοὺν Τζού
Τὸ ἄλλο σκέλος τοῦ πολέμου στὴν Οὐκρανία εἶναι ὅτι δίνει τὴν εὐκαιρία στὴ Μόσχα νὰ ζυγίσει σὲ πραγματικὲς συνθῆκες κρίσης, τοὺς ἐχθροὺς καὶ τοὺς φίλους της, πρᾶγμα πολὺ σημαντικὸ γιὰ τὶς εὐρύτερες ἐπιδιώξεις οἱασδήποτε ἀναθεωρητικῆς δύναμης.
Σκάκι ἢ ρωσικὴ ρουλέττα;
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἀπὸ αὐστηρὰ ἐπιχειρησιακὴ σκοπιά, ὁ πόλεμος στὴν Οὐκρανία ἦταν κακοσχεδιασμένος (οἱ ρωσικὲς ἔνοπλες δυνάμεις σίγουρα δὲν ἀνταποκρίθηκαν στὴ φήμη τους), παρὰ ταῦτα παραμένουν κάποια στρατηγικὰ ὀφέλη γιὰ τὸ Κρεμλίνο ἀπὸ τὴν παραπάνω ὑπόθεση ἐργασίας. Χωρὶς κἄν νὰ συνυπολογίσουμε τὰ προφανῆ κέρδη ἐπὶ τοῦ πεδίου:
-κατάληψη περίπου 25% (ἐπὶ τοῦ παρόντος) τῶν οὐκρανικῶν ἐδαφῶν,
-χερσαία ἕνωση τῆς Κριμαίας μὲ τὸ Ντονμπάς,
-αὔξηση τῆς «ρωσικῆς» ΑΟΖ στὸν Εὔξεινο Πόντο,
-περιορισμὸ τῆς πρόσβασης τῆς Οὐκρανίας (μὲ ὁρατὸ τὸν κίνδυνο νὰ μετατραπεῖ σὲ περίκλειστο κράτος) στὶς θάλασσες κ.λπ.
Συνοψίζοντας, διερωτόμαστε ἐὰν τελικὰ τὸ οὐκρανικὸ ἀποτελεῖ μία πρόβα τζενεράλε στὸ ἔργο «Ρωσικὴ Ρουλέττα» ἢ μία προπαρασκευαστικὴ κίνηση τοῦ ψυχροῦ σκακιστῆ Βλ. Πούτιν, σὲ μία εὐρύτερη ρωσονατοϊκή, «γεωπολιτική», «γεωοικονομική», καὶ ἐν τέλει «στρατιωτικὴ» θερμὴ ἀντιπαράθεση, γιὰ τὴν ὁποία προετοιμάζεται; Ὑπερβολικὸ ἴσως γιὰ κάποιους, ἀλλὰ εἶναι ἀμφίβολο ὅτι ὁ κόσμος τὸ 1939 εἶχε συνειδητοποιήσει αὐτὸ ποὺ ἀκριβῶς ἐξελισσόταν μπροστά του…
* Εἰδικὸς τεχνικὸς σύμβουλος. Διετέλεσε λέκτορας καὶ ἐπιστημονικὸς συνεργάτης στὸ Πανεπιστήμιο τοῦ Μπράιτον τῆς Βρετανίας, ἀπὸ τὸ ὁποῖο κατέχει διδακτορικὸ καὶ μεταπτυχιακὸ τίτλο.