Στις 29 Σεπτεμβρίου 1943, η Παραμυθιά της Θεσπρωτίας βυθίστηκε στο πένθος με την εν ψυχρώ εκτέλεση 49 Προκρίτων της πόλης από Γερμανούς κατακτητές σε συνεργασία με ένοπλες ομάδες Μουσουλμάνων Τσάμηδων. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της περιόδου της Κατοχής και παραμένει ανεξίτηλο στη συλλογική μνήμη της περιοχής.
Η εκτέλεση των Προκρίτων, κληρικών, εκπαιδευτικών, επαγγελματιών και εκπροσώπων της τοπικής διοίκησης, δεν ήταν τυχαία. Αποσκοπούσε στον εκφοβισμό και την καθυπόταξη του ελληνικού στοιχείου και ήταν μέρος της στρατηγικής των κατακτητών και των συνεργαζόμενων Τσάμηδων για την εδραίωση της «Μεγάλης Αλβανίας». Η σύλληψη τους είχε προηγηθεί στις 27 Σεπτεμβρίου, όταν καταρτίστηκε λίστα με τους πιο δυναμικούς και σεβαστούς πολίτες της πόλης.
Πριν από την εκτέλεση, οι οικογένειες των μελλοθανάτων ειδοποιήθηκαν ψευδώς ότι πρέπει να στείλουν τρόφιμα και χρήματα για να φροντιστούν οι ομήροι, μια κτηνώδης τακτική που μαρτυρά τη σαδιστική φύση των γεγονότων. Οι 49 Πρόκριτοι ενταφιάστηκαν σε κοινό τάφο, ενώ τρεις Παραμυθιώτες σώθηκαν για να χρησιμοποιηθούν στις εργασίες των Γερμανών.
Η θυσία των Προκρίτων της Παραμυθιάς αποτελεί σύμβολο μαρτυρικής αντοχής απέναντι στον ναζισμό και στον αλβανικό μεγαλοϊδεατισμό. Παρά τις προσπάθειες αναθεώρησης της ιστορίας από μερίδα της Αλβανίας, η μνήμη τους παραμένει ζωντανή και διδάσκει ότι η παραδοχή της αλήθειας είναι η βάση για γνήσια φιλία και συνεργασία μεταξύ των λαών.