Τοῦ κ. Β. Χαραλάμπους, θεολόγου
Σὲ κείμενο ποὺ δημοσιεύτηκε στὸ “vimaorthodoxias.gr” (21/2/2021), τὸ ὁποῖο τιτλοφορεῖται “Ἱεράρχης τοῦ Φαναρίου: Οἱ Ὀρθόδοξοι δὲν ἔχουν πρόβλημα νὰ ἀναγνωρίσουν τὸ πρωτεῖο τῆς Ρώμης”, σημειώνονται μεταξὺ ἄλλων τὰ ἑξῆς: “Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἰὼβ Γέτσα στὸ συνέδριο, ποὺ ἦταν ἀφιερωμένο στὸ διάλογο Ὀρθοδόξων, δήλωσε ὅτι τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι τὸ πρωτεῖο τοῦ Πάπα, ἀλλὰ τὸ πῶς θὰ ἐφαρμόζεται αὐτὸ τὸ πρωτεῖο”.
Εἶναι ἀπορίας ἄξιο τὸ γιατί καὶ κάποιοι ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ἐπέλεξαν τὴ μονομέρεια στὸ λεγόμενο “Οὐκρανικὸ ζήτημα”, διαμαρτύρονται γι’ αὐτό. Τόσα δῶρα ἔχουν προσφέρει στὸν Παπισμὸ μὲ τὶς παρερμηνεῖες καὶ τὰ ἀνυπόστατα ποὺ πρόβαλαν, γιὰ νὰ προσδώσουν ἐξουσιαστικότητα στὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, τώρα γιατί διαμαρτύρονται; Μήπως ἀνασκευάζουν ἀλλοτρόπως τὴν ἐμμονή τους;
Ὁ Πάπας θὰ ἔχει τὸ δικαίωμα ἐπέμβασης σὲ ἄλλες κατὰ τόπους Ἐκκλησίες, ὅταν τοῦ τὸ ζητοῦν. Αὐτὸ ἐξῇραν ἐνθουσιαστικά. Πάντοτε ὁ Πάπας θὰ συμμετέχει στὶς ἀποφάσεις ὅλων τῶν ζητημάτων καὶ θὰ ρυθμίζει ὅλα τὰ θέματα τῆς Ἐκκλησίας, ἐπειδὴ θὰ ἔχει τὰ πρωτεῖα τιμῆς. Αὐτὸ ἐκθείασαν. Καὶ μὲ ποιὰ αἰτιολογία; Ἐπειδὴ πάντοτε πρέπει νὰ ὑπάρχει κάποια “ἀνωτέρα ἀρχή”. Αὐτὸ ἐπιδοκίμασαν. Πάντοτε θὰ συμμετάσχει στὶς ἀποφάσεις ὅλων τῶν ζητημάτων καὶ θὰ ρυθμίζει ὅλα τὰ θέματα τῆς Ἐκκλησίας, ἐπειδὴ θὰ ἔχει τὰ πρωτεῖα τιμῆς”. Πάντοτε κάποιος θὰ ὑπάρχει πάνω ἀπὸ ὅλους καὶ θὰ ρυθμίζει τὰ ἐκκλησιαστικὰ θέματα. Αὐτὸ ἐνθουσιαστικὰ ἐπιδοκίμασαν.
Ἀφοῦ καθόλου δὲν ἔχουν ἀναφερθεῖ στὸν Πάπα, πῶς συμβαίνει νὰ ἔχουν προβάλει κάτι τέτοιο; Ἔχουν ἐπιδοκιμάσει αὐτὸ ὡς “ἔθος”, στὴν προσπάθειά τους νὰ προσδώσουν ἐξουσιαστικότητα στὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, ἐξ ἀφορμῆς τοῦ “Οὐκρανικοῦ”.
Νὰ θυμίσουμε τοὺς ἐπαίνους γιὰ τὸ πρόσφατο ἄρθρο τοῦ Ἱερομονάχου Νικήτα Παντοκρατορινοῦ, ποὺ καθ’ ὑπερβολὴν ἐκθείασαν οἱ ἐπιλέξαντες τὴ μονομέρεια στὸ “Οὐκρανικό”, τὸ ὁποῖο δημοσιεύτηκε στὸ ἱστολόγιο “Φῶς Φαναρίου” καὶ τιτλοφορεῖται “Ἡ ἀδελφικὴ συνάντηση στὸ Ἀμμὰν καὶ ἡ Ἱερὰ Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας” (3/6/2020). Ἀναφέρει λοιπὸν μεταξὺ ἄλλων ὁ π. Νικήτας τὰ ἑξῆς: “Στὴν ἱστορία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας βλέπουμε ποιὸς ἦταν ὁ ρόλος τοῦ Πάπα Ρώμης (πρὸ τοῦ σχίσματος). Ἐπενέβαινε δυναμικὰ στὶς ὑποθέσεις ἄλλων τοπικῶν Ἐκκλησιῶν, ἀκόμα καὶ τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἕνα χαρακτηριστικὸ παράδειγμα βλέπουμε στὸν βίο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, ὅπου ὁ Πάπας Ρώμης Ἅγιος Ἰννοκέντιος, ἔβαλε ἐπιτίμιο στὸν αὐτοκράτορα, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅποιον κληρικὸ θὰ μεταδώσει τὴν Θεία Κοινωνία σὲ αὐτόν. Δηλαδὴ σὲ κληρικοὺς τῆς Κωνσταντινουπόλεως κυρίως, ἀλλὰ καὶ γενικότερα σὲ ὅλους τοὺς κληρικοὺς ὅλων τῶν Πατριαρχείων ποὺ θὰ ἔκαναν κάτι τέτοιο. Ἀλλὰ καὶ σὲ βίους ἄλλων Ἁγίων βλέπουμε τὶς ἐπεμβάσεις τοῦ Πάπα Ρώμης (ποὺ εἶχε τὰ πρωτεῖα τιμῆς), σὲ ἄλλες κατὰ τόπους Ἐκκλησίες, ὅταν τοῦ τὸ ζητοῦσαν. Πάντοτε συμμετεῖχε στὶς ἀποφάσεις ὅλων τῶν ζητημάτων καὶ ρύθμιζε ὅλα τὰ θέματα τῆς Ἐκκλησίας, ἐπειδὴ εἶχε τὰ πρωτεῖα τιμῆς. Αὐτὰ εἶναι λίγα δείγματα ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ἐκκλησία, ὅτι πάντοτε ὑπῆρχε κάποια ἀνωτέρα ἀρχή. Πάντοτε κάποιος ἦταν πάνω ἀπὸ ὅλους καὶ ρύθμιζε τὰ ἐκκλησιαστικὰ θέματα. Ὡς πρῶτος μεταξὺ ἴσων”.
Γιὰ ποιὸ λόγο τώρα διαμαρτύρονται; Ὅταν αὐτὰ ἐλέγοντο, γιὰ νὰ προσδώσουν ἐξουσιαστικότητα στὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, αὐτὰ ἐπιβράβευαν. Ὅλα τὰ ἀναφερόμενα “προνόμια” ἀπὸ τὸν π. Νικήτα, ἦταν γι’ αὐτοὺς “ἀκίνδυνα”, καθότι “πλούτιζαν” τὰ ἐπιχειρήματά τους καὶ ὡς ἐκ τούτου μποροῦσαν νὰ ἀποδοθοῦν στὸν Οἰκουμενικὸ Πατριάρχη, ἀφοῦ τώρα “δὲν ἔχομε Πάπα”. Μὲ τὸ συνήθη γι’ αὐτοὺς νικητήριο τρόπο τὰ πρόβαλαν ἐκθειάζοντάς τα. Δὲν κατάλαβαν ὅτι ὅλα τοῦτα “μετακυλίονται” καὶ πάλι στὸν Πάπα μέσῳ τῶν διαλόγων μὲ τοὺς Παπικούς;
Τὸ πρῶτο δῶρο στὸν Πάπα ὅσον ἀφορᾶ τὸ καλούμενο “παπικὸ πρωτεῖο”, ἔχει ἤδη δοθεῖ ἀπὸ τοὺς ἐπιλέξαντες τὴ μονομέρεια στὸ “Οὐκρανικό”. Τὸ προνόμιο τῆς μονομεροῦς ἐκχώρησης Αὐτοκεφάλου ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, χωρὶς τὴ συναίνεση τῶν ἄλλων Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ποὺ μὲ τόση σπουδή, παρερμηνεῖες καὶ ἀνυπόστατα στήριξαν, τώρα “μετακυλίεται” στὸν Πάπα. Αὐτὸ ἀποτελεῖ καὶ τὸ πρῶτο δῶρο στὸν Πάπα ἀπὸ τοὺς ἐπιλέξαντες τὴ μονομέρεια στὸ λεγόμενο “Οὐκρανικὸ ζήτημα”. Αὐτὸ κι ἂν δὲν ἔγινε ἀντιληπτό, ἀργὰ ἢ γρήγορα θὰ γίνει.
Τί κι ἂν τονίζει ὁ Ἅγιος Μελέτιος Α΄ ὁ Πηγᾶς, ὁ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας στὴν ἐπιστολή του πρὸς τὸν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ἰερεμία Β΄, τὸ “οὐχ ἑνὸς εἶναι τοῦτο Πατριάρχου (εἰ μὴ τῇ Παλαιᾷ Ρώμῃ ἐπανακολουθεῖν ἔγνωκεν ἡ Νέα), ἀλλὰ Συνόδου καὶ Συνόδου Οἰκουμενικῆς (τῶν Ὀρθοδόξων δηλαδή)”*.
Ἡ διαμαρτυρία αὐτὴ τοῦ Ἁγίου Μελετίου, ὡς γνωστὸ ἔγινε ἀφορμὴ νὰ συγκληθεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη Πανορθόδοξη Σύνοδος τὸ ἔτος 1593μ.Χ. “Διὰ τῆς ἐπιστολῆς ταύτης ἐτίθετο ἐπὶ τῆς Κανονικῆς αὐτοῦ βάσεως τὸ θέμα τῆς ἀνακηρύξεως τοῦ αὐτοκεφάλου καὶ τῆς ἀνυψώσεως Μητροπόλεώς τινος εἰς Πατριαρχικὴν ἀξίαν, γεγονὸς ἐνέχον μεγάλην σημασίαν διὰ τὴν πορείαν τῆς Ἐκκλησίας», σημειώνει ὁ μ. Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ Πάσης Ἑλλάδος Χριστόδουλος στὴ μελέτη του ποὺ τιτλοφορεῖται “Μελέτιος ὁ Πηγᾶς – Κεφάλαιον Γ΄: Ὁ Μελέτιος ὡς Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας”*. Ὁ τονισμὸς ὅτι ἀπετέλεσε “γεγονὸς ἐνέχον μεγάλην σημασίαν διὰ τὴν πορείαν τῆς Ἐκκλησίας”, ἐπεξηγεῖ αὐτὸ ποὺ ἐπιμένουν νὰ μὴ καταλαβαίνουν.
Οἱ ἐπιλέξαντες τὴ μονομέρεια στὸ λεγόμενο “Οὐκρανικὸ ζήτημα”, ἐπέμεναν καὶ ἐπιμένουν στὸ “ἑνὸς εἶναι τοῦτο Πατριάρχου”. Ποιὸ εἶναι τὸ κέρδος ἀπὸ τὴν ἐπιμονή τους αὐτή; Ὁ λυπηρὸς κλονισμὸς τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας ποὺ ἀκολούθησε, ὁ ὁποῖος ἦταν ἐκ τῶν προτέρων γνωστός, καθὼς καὶ τὸ ὅτι ἡ ἐξουσιαστικότητα, τὴν ὁποίαν προσέδωσαν στὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, μὲ παρερμηνεῖες καὶ ἀνυπόστατα, ἀποτελοῦν “ἐν δυνάμει” δῶρα στὸν Παπισμό.
Δὲν ἤθελαν νὰ εἶναι τοῦτο ἔργο “Συνόδου καὶ Συνόδου Οἰκουμενικῆς (τῶν Ὀρθοδόξων δηλαδή)”, ποὺ τόνισε ὁ Ἅγιος Μελέτιος καὶ τώρα ποὺ τὸ “ἑνὸς εἶναι τοῦτο Πατριάρχου”, στὸ ὁποῖο ἐμμένουν, θὰ “μετακυληθεῖ” στὸν “ἕνα Πάπα” διὰ τῶν διαλόγων καὶ ἔτσι θὰ ἀντιληφθοῦν τὴν ἐμμονή τους.
Περὶ ποιῶν ἱστορικοκανονικῶν ἀξιώσεων μπορεῖ νὰ ὁμιλεῖ κανείς, ἐκθειάζοντας τὸ προαναφερθὲν κείμενο τοῦ π. Νικήτα; Τὸ γεγονὸς ὅτι πρὸς χάρη τῆς ἑνότητας παρετηρεῖτο ἡ ἀνοχὴ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία γιὰ τὴν ἐξουσιαστικὴ στάση Παπῶν, αὐτὸ ποσῶς δὲν ἀποτελεῖ ἱστορικοκανονικὸ προηγούμενο. “Ἠνείχετο ἡ Ἐκκλησία τὸν Παπισμόν” τονίζει ὁ π. Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος, “καὶ θὰ τὸν ἠνείχετο καὶ ἄλλο ἀκόμη, ἐὰν ὁ Παπισμὸς δὲν ἀπέκοπτε μόνος του τὸν ἑαυτόν του ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν”** Τὸ “ἠνείχετο”, σαφέστατα δὲν ἀφήνει περιθώρια ἱστορικοκανονικοῦ “προηγούμενου”.
Γιατί διαμαρτύρονται γιὰ τὶς δηλώσεις τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἰὼβ καὶ αὐτοὶ ποὺ βιάστηκαν καὶ πάλι νὰ ὁμιλήσουν περὶ ὁλοκληρωμένης μελέτης γιὰ τὸ κείμενο τοῦ π. Νικήτα, ἀλλὰ καὶ τόσων ἄλλων παρερμηνειῶν ποὺ “διατρανώνουν” ἐξουσιαστικὴ ὑπεροχὴ στὰ πρεσβεῖα τιμῆς τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου; Δὲν ἀναλογίστηκαν τὴν “προέκταση” τῆς διαπίστωσής τους αὐτῆς, τὴν ὁποία ἐξῆραν γιὰ τὴν ἱστορικοκανονικότητά της;
Σκέφτηκαν ἆραγε, ὅτι ἂν οἱ Παπικοὶ στοὺς διαλόγους προβάλλουν τέτοια ἀξίωση (ποὺ ἤδη προβάλλουν), τὴ σημασία τῆς διαπίστωσης αὐτῆς; Μία ματιὰ νὰ ρίξει κανεὶς στὶς κατηχήσεις τοῦ Παπισμοῦ ποὺ καταγράφουν τὶς πρωτειακὲς ἀξιώσεις των καὶ θὰ προβληματιστεῖ. Δὲν ἀντιλαμβάνονται ὅτι ὅλα τοῦτα “μετακυλίονται” καὶ πάλι στὸν Πάπα μέσῳ τῶν διαλόγων μὲ τοὺς Παπικούς;
Σημειώσεις:
* myriobiblos.gr “Μελέτιος ὁ Πηγᾶς – Κεφάλαιον Γ΄: Ὁ Μελέτιος ὡς Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας” * * “Τὰ δύο ἄκρα”, Ἀρχιμανδρίτου Ἐπιφανίου Ἰ. Θεοδωροπούλου, Ἔκδοσις Ἱ. Ἡσυχαστ. Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζῆνος.