«ἡμεῖς διά πίστεως γάρ περιπατοῦμεν, οὐ διά εἴδους (Β΄Κορ. ε΄7)… τά γάρ ὑπέρ φύσιν θαυμάσια φυσικήν διάνοιαν καί διαλογισμόν δέν ἐπιδέχονται»
Ὑπό τοῦ Γέροντος Μαξίμου Ἰβηρίτου
2ον
Εἰς τό Προσκυνητάριον τοῦ Μοναχοῦ Ἀθανασίου Καμπανάου (σελ. 18-19) ἀναγράφεται, ὅτι: «ὁ Ἄθως προωρίσθη ὑπό τῆς θείας Προνοίας ὡς τόπος Παρθένων [εἶτα]… κατά τόν Ἀκράθω ὑπῆρχον ἱέρειαι θεραπεύουσαι τήν ἀγροτέραν Ἄρτεμιν, ὡς τοῦτο φαίνεται εἰς τήν πρόσοψιν τῆς Τραπέζης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας, τήν ὁποίαν κοσμεῖ ἕνα πελώριον γλυπτόν μαρμάρινον οὖς [= αὐτί] ἀνάθημα, ὅπερ εὑρίσκεται εἰς τό μέσον κορνίζης μέ τήν ἑξῆς ἐπιγραφήν: “Νευρίς τῇ ἀγροτέρᾳ Ἀρτέμιδι ἀνέθηκε”. Ἡ εὐλαβής αὕτη ἱέρεια ἡ Νευρίς ὀνόματι, ἀφιέρωσε χάριν εὐγνωμοσύνης διά τήν ἴασιν τοῦ πονοῦντος ὠτός της, γλυπτόν οὖς τῇ θεᾷ Ἀρτέμιδι. Κάτωθεν τοῦ ὠτός ὑπάρχει μεγάλη τοιχογραφία παριστῶσα τόν Εὐαγγελισμόν τῆς Θεοτόκου. Ἀριστερᾷ ὁ Γαβριήλ προσφέρει τόν κρίνον εἰς τήν Παρθένον, ἐνῷ δεξιᾷ ἡ Θεοτόκος καταλαμβάνει τήν θέσιν τῆς Ἀρτέμιδος, ἥτις φέρουσα τήν ἠλακάτην της [= ῥόκαν] ἀναχωρεῖ ἐγκαταλείπουσα συμβολικῶς τό στέμμα της εἰς τήν Θεοτόκον καί ὡσεί νά λέγῃ: ῾῾ὡς Πρόδρομος τῆς Θεοτόκου δέν ἔχω πλέον θέσιν ἐνταῦθα· ἀφ’ οὗ ἦλθεν ἡ Κυρία καί πολιοῦχος τοῦ Ἄθω”».
4. Τήν διήγησιν περί τῆς ἀφίξεως τῆς Παναγίας εἰς τόν ἐν Ἄθῳ λιμένα τοῦ Κλήμεντος, συνοδευομένης ὑπό τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου, περιλαμβάνει μερικῶς ὁ Ἁγιορείτης Μοναχός Ἀθανάσιος Παναγιώτου εἰς τό ἐπανεκδοθέν εἰρημένον πόνημά του, ὑπό τίτλον: «Ἡ Πλατυτέρα τῶν οὐρανῶν» (Ἀθῆναι 1984, σελ. 26), λέγων τά ἑξῆς: «Ὑπάρχει παράδοσις ὅτι ἡ Θεοτόκος ἐπεσκέφθη τό Ἅγιον Ὄρος. Τοῦτο τό γεγονός ἀναφέρουσι καί οἱ κώδικες Λ΄-66 καί Ι΄-31 τῆς Λαυριωτικῆς Βιβλιοθήκης. Ὅταν οἱ Ἀπόστολοι ἔβαλον κλήρους ποῦ ἀπελθεῖν κηρῦξαι τό Εὐαγγέλιον, τότε ἔδοξε καί τῇ Μητρί καί Παρθένῳ, αἰτήσασθαι κλῆρον, ὥστε μηδ’ αὕτη εἴη ἄμοιρος κηρύγματος, καί ἔπεσεν εἰς αὐτήν ὁ κλῆρος ἀπελθεῖν εἰς Ἰβηρίαν. Καί ὅτε ἡτοιμάζετο ἀπελθεῖν, τότε ἐπιστάς ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ εἶπεν αὐτῇ: Θεοτόκε Παρθένε, Ἰησοῦς ὁ Χριστός ὁ ἐκ σοῦ γεννηθείς, οὕτω σοι κελεύει μή χωρισθῇς τῆς Ἰουδαίας γῆς, ἤτοι τῆς Ἱερουσαλήμ· ὁ γάρ τόπος, ὅς σοί κεκλήρωται, οὐκ ἔστι ἡ Ἰβηρία, ἀλλ’ ἡ χερσόνησος τῆς Μακεδονίας, ἡ τοῦ ὄρους Ἄθω καλουμένη, ἧπερ ἀπό τοῦ σοῦ προσώπου φωτισθήσεται. Ὅταν ἡ Θεοτόκος ἀφίκετο εἰς τόν Ἄθω, κραυγή, σύγχυσις καί βοή μεγάλη ἐγένετο ἐκ πάντων τῶν ἐν Ἄθῳ εἰδώλων, καί γενομένης κραυγῆς τοιαῦτα ἠκούετο: “Ἄνδρες οἱ τοῦ Ἀπόλλωνος, ἅπαντες πορευθέντες εἰς τόν τοῦ Κλήμεντος λιμένα, πρϋπαντήσατε τήν Μητέρα τοῦ μεγάλου Θεοῦ Μαρίαν᾿᾿. Διά τοῦτο πάντες εἰς τόν λιμένα συνέτρεχον, καί μετά σεβασμοῦ τήν Θεοτόκον σύν τῷ Εὐαγγελιστῇ Ἰωάννῃ καί ἅπαντας τούς συνοδοιπόρους ἀπήγαγον εἰς τό Συναγωγεῖον ἐπερωτῶντες τό Μέγα Μυστήριον τῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας, καί ἐθαύμαζον, πῶς αὕτη, οὖσα Ἑβραία, τά πάντα ἐξηγήσατο εἰς τήν Ἑλληνικήν γλῶσσαν. Ἡ Θεοτόκος εὐχαριστηθεῖσα ἐκ τοῦ τόπου, ὁ ὁποῖος ἐκληρώθη εἰς αὐτήν, εἶπε τήν κάτωθι εὐχήν: “Υἱέ μου καί Θεέ μου, εὐλόγησον τόν τόπον τοῦτον, καί κλῆρόν μου, καί ἔκχεον τό ἔλεός σου ἐπ’ αὐτόν, καί φύλαξον αὐτόν ἀβλαβῆ μέχρι τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος τούτου, καί τούς κατασκηνοῦντας ἐν αὐτῷ διά τό ὄνομά σου τό ἅγιον, καί τό ἐμόν, ὥστε διά μικροῦ κόπου καί ἀγῶνος τῆς μετανοίας, ἀφεθῆναι αὐτοῖς τά πολλά αὐτῶν ἁμαρτήματα, ἔμπλησον αὐτούς παντός ἀγαθοῦ καί ἀναγκαίου ἐν τῷ αἰῶνι τούτῳ καί ζωῆς αἰωνίου ἐν τῷ μέλλοντι, καί δόξασον ὑπέρ πάντα τόπον τόν τόπον αὐτόν ἐκ παντός Ἔθνους τῶν ὑπό τόν οὐρανόν, τῶν κεκλημένων τῷ ὀνόματί σου, καί πλάτυνον τά σκηνώματα αὐτῶν ἐν αὐτῷ ἀπ’ ἄκρου ἕως ἄκρου αὐτοῦ, ἀπό βοῤῥᾶ καί νότου, ἀπάλλαξον αὐτούς τῆς αἰωνίου κολάσεως, καί σῶσον αὐτούς ἐκ παντός πειρασμοῦ, ἐξ ὁρατῶν καί ἀοράτων ἐχθρῶν, καί πάσης αἱρέσεως καί εἰρήνευσον τῷ ὀρθοδόξῳ δόγματι᾿᾿. Ταῦτα εὐχηθείσης τῆς Θεοτόκου, φωνή ἐγένετο οὐρανόθεν ἀποκριθεῖσα αὐτῇ: ῾῾ Ὅσα προσηύξω, Μῆτέρ μου, οὕτως ἔσται σοι πάντα, ἐάν καί αὐτοί τά ἐντάλματά μου φυλάξωσιν. Ἀπό τοῦ νῦν καί ἑξῆς ἔστω ὁ τόπος οὗτος κλῆρος σός καί περιβόλαιον σόν καί παράδεισος, ἔτι δέ καί λιμήν σωτηρίας τῶν θελόντων σωθῆναι, ἀλλά καί προσφυγή καί καταφύγιον καί λιμήν ἀτάραχος τῆς μετανοίας τῶν πεφορτισμένων ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις”».
5. Ἡ ἀνωτέρω διήγησις περιγράφεται καί εἰς ἕνα Σιναϊτικόν κώδικα, ὑπό τίτλον: «Ἱστορία ἀρχαία καί σύντομος τοῦ Ὄρους Ἄθω, ἀντιγραφεῖσα ἐκ παλαιᾶς καί ἱστορικῆς περγαμηνῆς καί μεταγλωττισθεῖσα ἐκ τοῦ Ἀραβικοῦ εἰς τήν Ἑλληνίδα γλῶσσαν κατά τό 5990 [= 482] ἔτος τῆς κοσμογονίας παρά Βενιαμίν Μοναχοῦ Ἄραβος, Βιβλιοφύλακος δέ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Θεοβαδίστου Ὄρους Σινᾶ». Ἐνδιαμέσως ἀναφέρονται καί τά ἑξῆς σχετικά μέ τά «Πάτρια»: « Ὁ δέ Λάζαρος ὁ τετραήμερος ἀναστάς ἦν ἐν τῇ νήσῳ Κύπρῳ διά τόν φόβον τῶν Ἰουδαίων, ἀπειλούντων φονεῦσαι αὐτόν. Οὗτος χειροτονηθείς ποιμήν ἐν τῇ νήσῳ Κύπρῳ ὑπό Βαρνάβα τοῦ Ἀποστόλου, πολλάκις ἠθέλησεν ἀπελθεῖν εἰς Ἱερουσαλήμ καί ἰδεῖν τήν Μητέρα τοῦ Κυρίου, ἀλλ’ οὐκ ἐτόλμα ἀπελθεῖν διά τήν λύσσαν τῶν ἐκεῖ Ἰουδαίων καί εὑρίσκετο ἐπί τούτῳ ἐν ἀδημονίᾳ πολλῇ. Γνοῦσα δέ ἡ Θεοτόκος τήν αὐτοῦ θλῖψιν καί ἀθυμίαν, ἔγραψε πρός αὐτόν ἀποστεῖλαι πλοιάριον, ἵνα ἀπέλθῃ πρός αὐτόν. Ὁ δέ μετά πολλῆς χαρᾶς καί προθυμίας τοῦτο ἐποίησε· προευτρεπίσας πλοῖον ἀπέστειλεν εἰς Ἰόππην. Ἡ δέ Θεοτόκος παραλαβοῦσα Ἰωάννην, παρθένον καί Εὐαγγελιστήν καί ἑτέρους συνοδοιπόρους καί κατασκευάσασα καί δῶρα διά τόν Λάζαρον ἡ ἰδία, ἤτοι ὠμοφόριον καί ὑπομάνικα [= ἐπιμανίκια], καί ἐμβάντες πάντες εἰς τό πλοῖον ἀπέπλευσαν εἰς Κύπρον, ἀλλ’ ἀνέμου ἐναντίον ἀντιπνεύσαντος καί τῶν κυμάτων τῆς θαλάσσης ἀντικειμένων, θαυμασίως ἀπεκόμισαν τό πλοῖον εἰς τό ῾῾ Ὄρος τοῦ Ἄθω᾿᾿, εἰς τόν ἀσκάλωνα τόν τοῦ Κλήμεντος καλούμενον λιμένα, ἔνθα καί Μονή ἵδρυται· τό δέ Ὄρος τότε ἦν κατείδωλον, καί γάρ ἐκεῖσε ἵστατο τό τοῦ Ἀπόλλωνος ἱερεῖον [καί μαντεῖον τοῦ ἰδίου], ἔνθα ἐπί τούτῳ οἱ πανταχόθεν τῆς οἰκουμένης Ἕλληνες εἰς τοῦτο τό Ὄρος συνέτρεχον ὅπερ σεβόμενον εἶχον ὡς Μέγα καί Σεβάσμιον, οἱ μέν εἰς προσκύνησιν τοῦ Ἀπόλλωνος ἥκοντο, οἱ δέ χάριν αἰνιγμάτων, προφητειῶν καί μαντευμάτων· καί ἦν ἐκεῖ πᾶσα τοῦ Διαβόλου ἐπιστήμη καί μέθοδος κατεμανθάνετο. Τότε τοιγαροῦν ὅτε ἡ Θεοτόκος ἀφίκετο εἰς τόν Ἄθω, κραυγή, σύγχυσις καί βοή μεγάλη ἐγένετο ἐκ πάντων τῶν ἐν Ἄθῳ εἰδώλων, καί γενομένης κραυγῆς τοιαῦτα ἠκούετο… [καί καταλήγει]. Εὐλογήσασα δέ αὐτούς καί διδάξασα ἐφείλκυσεν εἰς τήν Πίστιν τοῦ Χριστοῦ ἅπαντας, οὕς ἐβάπτισεν». [Ἀλλαχοῦ δέ εἰς τά «Πάτρια»]: «Κατηχήσας αὐτούς καί κελεύσασα τούς σύν αὐτῇ, ἐβάπτισεν εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τούτων καί ποιμένα ἐχειροτόνησε Κλήμεντά τινα τό ὄνομα».
Κατά τήν συνεχομένην διήγησιν, ἡ Κυρία Θεοτόκος ἐπεσκέφθη τόν Λάζαρον εἰς Κύπρον ὅστις ἐχάρη πολύ, διότι ἠγνόει τά ὅσα συνέβησαν καί ἦτο τεθλιμμένος. Συμφώνως μέ τόν Ἅγιον Ἐπιφάνιον Ἐπίσκοπον Κωνσταντίας τῆς Κύπρου (367- 403), ὁ δίκαιος Λάζαρος ἦτο τριάκοντα ἐτῶν ὅτε ἀνεστήθη ὑπό τοῦ Κυρίου καί ἔζησεν ἐπίσης ἄλλα τριάκοντα μετά τήν ἔγερσίν του. Εἰς ὅ,τι ἀφορᾷ τήν Μητέρα τοῦ Κυρίου, ἀναφέρονται τά ἑξῆς: « Ἔζησεν οὖν ἡ Ἁγία Θεοτόκος ἐν τῇ ἀνθρωπότητι οὕτως: ἐν τῷ Ναῷ Κυρίου ἔτη ΙΔ΄(14)· ἐν τῷ οἴκῳ Ἰωσήφ μῆνας ΙΓ΄(13) καί εὐηγγελίσθη καί ἔτεκε τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν· ὁμοῦ ἔτη ΙΕ΄(15) καί μῆνας εἷς (1)· καί ἐπί τῆς τοῦ Κυρίου ἐνανθρωπήσεως ἔτη ΛΓ΄(33)· καί μετά τήν Ἀνάληψιν ἔτη ΙΑ΄(11), ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου· ὁμοῦ ἔτη ΝΘ΄(59) καί Μετέστη πρός οὐρανούς εἰς τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν».
Ὡς ἐκ τούτων, ἡ Κυρία Θεοτόκος κατά τήν ἐπίσκεψίν της εἰς τό ὄρος τοῦ Ἄθω πρέπει νά ἦτο ἡλικίας πεντήκοντα περίπου ἐτῶν. Ὁ πολυγραφώτατος ὑπηρέτης τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Σοφίας ΚΠόλεως Μοναχός Νικηφόρος Κάλλιστος Ξανθόπουλος († θανών περί τά τέλη τοῦ 14ου αἰῶνος), γράφει τά ἑξῆς περί τοῦ χαρακτῆρος τῆς Θεοτόκου: « Ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ἦν τῇ ἡλικίᾳ τρίπηχυς μακρόφρυς [= μετρία, πρός τό ὑψηλόν, μέ μεγάλα φρύδια], μεσόῤῥιν [= μέ μέσον ῥινικόν δείκτην τοῦ προσώπου], μακρόλαιμος [= μέ μακρόν λαιμόν], μακροδάκτυλος [= μέ μακρά δάκτυλα], εὔστοχος [= ἐπιτυγχάνουσα τοῦ στόχου], ταπεινή [= δίχως ἔπαρσιν], ἀσχημάτιστος [= ἄνευ ἰδιαιτέρου σχήματος], ἀβλάκευτος [= μή νωχελής, δραστηρία], ἱμάτια αὐτόγραφα ἀγαπῶσα καί τοῦτο μαρτυρεῖ τό ἑαυτῆς, τό ὠμοφόριον τό ἐν τῷ ναῷ αὐτῆς κείμενον [= ἐν τῷ ἱερῷ Ναῷ τῶν Βλαχερνῶν ΚΠόλεως]». {Σημειωτέον, ὅτι αἱ ἐντός τῶν παρενθέσεων ἐπεξηγηματικαί σημειώσεις […] εἶναι προσωπικαί, καί οὐχί τοῦ πρωτοτύπου κειμένου}.
Καί ἐν ἄλλοις, κατά τήν μεταφρασθεῖσαν ἐπιστολήν τοῦ Πουβλίου Λεντούλου (Κυβερνήτου τῆς Ἰουδαίας πρό τοῦ Πιλάτου) πρός τόν Ῥωμαῖον αὐτοκράτορα Τιβέριον, περί τοῦ Χριστοῦ: «Εἶναι ὡραῖος ὡς ἡ Μητέρα Του, ἥτις ἐστίν ἡ ὡραιοτέρα γυνή, ἥτις ποτέ ἐθεάθη εἰς τά μέρη ταῦτα».
6. Εἰς τό βιβλίον «Ἁμαρτωλῶν Σωτηρία» τοῦ Διδασκάλου Ἀγαπίου τοῦ Κρητός, τοῦ ἐν Ἄθῳ ἀσκήσαντος, ἐκδοθέντος ἀρχικῶς τό 1641, ἀναφέρεται ὅτι, ὅταν τό φέρον τήν Παναγίαν πλοῖον ἐπλησίασε τό ὄρος τοῦ Ἄθω, τό εὑρισκόμενον ἐπί τῆς κορυφῆς αὐτοῦ ἄγαλμα τοῦ Διός, μετά βοῆς καί πατάγου μεγάλου, ἔπεσε καί συνετρίβη καί ταυτοχρόνως συνετρίβησαν τά ἀγάλματα ὅλων τῶν ἐν Ἄθῳ εὑρισκομένων εἰδωλίων. Ἡ δέ κορυφή τοῦ Ἄθω καί ὅλα τά δένδρα καί αἱ οἰκίαι, ἔκλιναν καί προσεκύνησαν τήν ἀφιχθεῖσαν Μητέρα τοῦ Θεοῦ εἰς τόν λιμένα τοῦ Κλήμεντος. Τό ἐξαίσιον καί ὑπερφυές τοῦτο θαῦμα ἰδόντες οἱ τότε κάτοικοι ἐπίστευσαν καί ἐγένοντο χριστιανοί.
Ὁ Ἄθως ἤ Ἀκτή κατά τήν ἀρχαιότητα εἶναι μία τῶν τριῶν χερσονήσων τῆς Χαλκιδικῆς, ἡ ἀκραία ΒΑ, μέ μῆκος 40-50 περίπου χλμ., πλάτος 8-10 χλμ. καί συνολικήν ἔκτασιν 321 τ. χλμ. Ἀπό τόν Αἰσχύλον ἔχομεν τήν πληροφορίαν, ὅτι εἰς τήν ὑψηλοτέραν κορυφήν τοῦ Ἄθω ὑπῆρχεν ἱερόν τοῦ Διός μέ ἀνδριάντα του, τιτλοφορούμενον Ἄθωον. Συμφώνως μέ τόν Ἕλληνα λεξικογράφον Ἡσύχιον τόν Ἀλεξανδρέα (Δ΄καί Ε΄αἰών μ.Χ.), τό ἄγαλμα τοῦτο δέν ἐγνώρισε ποτέ βροχήν, διότι εὑρίσκετο ὑπεράνω τῶν νεφῶν: «μέγαν δέ πανόν ἐκ νήσου τρίτον Ἄθωον αἶπος Ζηνός ἐξεδέξατο» (Αἰσχύλ. Ἀγαμέμν. στίχ. 285) καί Ἡσυχ. «Ἄθωος· ὁ ἐπί τοῦ Ἄθω τοῦ ὄρους ἱδρυμένος ἀνδριάς ὁ Ζεύς»). Ὡς γνωστόν, μέ τήν ἐπικράτησιν τῆς λατρείας τῶν Ὀλυμπίων θεῶν καί εἰς τήν Μακεδονίαν, ἐλατρεύετο καί εἰς τόν Ἄθω ὁ Ζεῦς ὁ Ὁμόλπιος ἤ Φύξιος, ὁ Ἀπόλλων, ἡ Ἀφροδίτη, ἡ Ἄρτεμις ἡ Ἀγραία καί Ποταμία, ἡ Δήμητρα κ.λπ., καθώς ὁ Ἡρακλῆς ὁ τῶν Μηλεῶν, ἡ Οὐρανία, ἡ Μορφώ, ὁ Τιτάν Κρεῖος καί ὁ Νηρεύς. Ὁ ἐκ ΚΠόλεως δέ Καθηγητής τῆς Ἱστορίας τοῦ Ῥωμαϊκοῦ Δικαίου ἐν Ἀθήναις Κωνσταντῖνος Φρεαρίτης (†1902), εἰς τό περίφημον ἔργον του: «Περίπλους Μακεδονίας καί Ἐλάσσονος Ἀσίας μετά τῶν ταύτῃ προσκειμένων μεγαλονήσων, ἐπί τοῦ Ἑλληνικοῦ Δρόμωνος ὁ Λουδοβῖκος ἐν ἔτει 1846», γράφει τά ἑξῆς: «Βεβαιοῦσι δ’ οἱ γέροντες [Λαυριῶται], ὅτι εἰς τάς φάραγγας καί χαράδρας τοῦ Ἄθω ὑπάρχουσιν ἔτι συντρίμματα τοῦ ἀνδριάντος τοῦ Διός, ὅν νῦν ἀντικατέστησεν ὁ Ναός τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Χριστοῦ…» (Ἀπόσπ. Ε΄, Τό ἐν Ἄθῳ Μοναστήριον τῆς Λαύρας).
7. Εἰς τό περιοδικόν «Ἅγιος Παῦλος ὁ Ξηροποταμίτης», τεῦχ.1-2, Ἰούνιος-Ἰούλιος 1950, κεφάλαιον: «Χρονική καί Τοπογραφική Ἱστορία τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἄθω», ἀναφέρεται καί ἐδῶ, ὅτι ἡ Θεοτόκος ἐπεσκέφθη τόν Ἄθω μετά Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, ἀποβιβασθεῖσα εἰς τόν λιμένα τοῦ Κλήμεντος ἔνθα νῦν ἡ Μονή τῶν Ἰβήρων· καί κατωτέρω, ἱστορικῶς εἶναι γνωστόν, ὅτι τό 979 /980 ὁ αὐτοκράτωρ Βασίλειος Β΄προσήρτησε διά χρυσοβούλλου αὐτοῦ μικράν Μονήν τοῦ Κλήμεντος καλουμένην εἰς Μονήν τῶν Ἰβήρων.
Ὁ Κτήτωρ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας, Ὅσιος Ἀθανάσιος ὁ Ἀθωνίτης († 5 Ἰουλίου 1000/4), εἰς συμβόλαιόν τι δοθέν πρός Ἰωάννην τόν Ἴβηρα, ἀποκαλεῖ τήν Ἱεράν Μονήν τῶν Ἰβήρων «εὐγενεστάτην Λαύραν τήν ἐπονομαζομένην τοῦ Κλήμη» καί «ἐκ τῆς Λαύρας τοῦ Κλήμη». Ἐπί τῆς προσόψεως δέ τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ Τιμίου Προδρόμου ἐν τῷ αὐλείῳ χώρῳ τῆς Μονῆς, εὑρίσκεται ἐντετειχισμένη μαρμαρίνη πλάξ μέ τήν ἑξῆς ἐπιγραφήν: «Ἀνεκαινίσθη ὁ πα/ρών θεῖος καί ἱερός Ναός/τοῦ Τιμίου Προδρόμου τοῦ ὀνομαζομένου Κλημέντια, ὁ κουμπές, /ὁ τέμπλος, αἱ εἰκόνες καί τά δεσποτικά/διά συνδρομῆς καί ἐξόδου τοῦ Πανοσιωτάτου καί Προ/ηγουμένου κύρ Ἀγαπίου τοῦ Βερροιώτου/ἐν ἔτει σωτηρίῳ ᾳψι΄ (1710) Αὐγούστου 12».