Ο Μακαριώτατος Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Ονούφριος εξέδωσε μια δυναμική απάντηση σε κυβερνητική οδηγία που απαιτεί από την Μητρόπολη Κιέβου της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας να προσκομίσει περισσότερες αποδείξεις για την πλήρη διακοπή όλων των δεσμών της με τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία έως τις 18 Αυγούστου, χαρακτηρίζοντας την εντολή «κατάφωρη παρέμβαση» στις εκκλησιαστικές υποθέσεις που παραβιάζει τόσο το ουκρανικό όσο και το διεθνές δίκαιο.
Η Κρατική Υπηρεσία για την Εθνοπολιτική και την Ελευθερία Συνείδησης (DESS) απαίτησε από την Μητρόπολη του Κιέβου να υποβάλει ψηφίσματα που να δηλώνουν την αποχώρηση της Εκκλησίας από την ROC, να ακυρώνουν όλες τις διατάξεις της ROC, να αναγνωρίζουν ως άκυρες τις αποφάσεις της ROC σχετικά με τις επαρχίες της UOC και να δηλώνουν δημόσια τη διαφωνία τους με τους διορισμούς της ROC.
Ταυτόχρονα, οι ουκρανικές αρχές έχουν επανειλημμένα αποδείξει ότι έχουν προηγούμενη δέσμευση για δίωξη της UOC και δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τυχόν δηλώσεις ή έγγραφα που ενδέχεται να προσκομίσει η Εκκλησία.
Σε μια λεπτομερή επιστολή απαντώντας στο DESS, ο Μητροπολίτης Ονούφριος τονίζει ότι η Εκκλησία δεν ενημερώθηκε ποτέ σωστά για την έρευνα σχετικά με την υποτιθέμενη ρωσική της σχέση, ούτε της δόθηκε η ευκαιρία να παρουσιάσει αποδεικτικά στοιχεία προς υπεράσπισή της. Η Εκκλησία έλαβε το τελεσίγραφο στις 21 Ιουλίου, χωρίς προηγούμενη επίσημη επικοινωνία σχετικά με την έρευνα που ξεκίνησε τον Μάιο.
«Η Μητρόπολη Κιέβου της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στερήθηκε την ευκαιρία να εξοικειωθεί με τα προαναφερθέντα έγγραφα του DESS που ρυθμίζουν την ερευνητική διαδικασία και, το πιο σημαντικό, να εκφράσει τη θέση της σε αυτά τα ζητήματα», αναφέρει ο Μητροπολίτης Ονούφριος στην απάντησή του.
Ο προκαθήμενος της UOC επικρίνει ιδιαίτερα το DESS επειδή βασίζει την έρευνά του σε αυτό που χαρακτήρισε ξεπερασμένα και άσχετα στοιχεία. Επισημαίνει ότι το DESS συνεχίζει να επικαλείται μια θρησκευτική εξέταση του 2019, παρά τις σημαντικές αλλαγές που υιοθετήθηκαν στη Σύνοδο της Εκκλησίας στις 27 Μαΐου 2022, όταν ανακήρυξε επίσημα την ανεξαρτησία της από το Πατριαρχείο Μόσχας.
Ο Μακαριώτατος τονίζει επίσης ότι οι ουκρανικές αρχές βασίζονται κυρίως σε ρωσικά έγγραφα και όχι σε τρέχον υλικό της UOC. «Τα αποτελέσματα της έρευνας δεν βασίζονται ως επί το πλείστον σε τρέχοντα έγγραφα της Ουκρανίας, ιδίως σε έγγραφα της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας… αλλά κυρίως σε έγγραφα ενός ξένου κράτους που πραγματοποίησε ένοπλη επίθεση κατά της Ουκρανίας», αναφέρει η επιστολή. Σημειώνει ότι το DESS χρησιμοποίησε «δημοσιεύσεις από διάφορες διαδικτυακές πηγές, ένας σημαντικός αριθμός των οποίων δημοσιεύεται επίσης σε ιστότοπους του κράτους που πραγματοποίησε στρατιωτική επίθεση κατά της Ουκρανίας».
Ο Μητροπολίτης διερωτάται γιατί οι ερευνητές θα «αναγνώριζαν τη νομιμότητα για την Ουκρανία εγγράφων από ξένους οργανισμούς ενός κράτους που πραγματοποίησε στρατιωτική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας ή/και κατέλαβε προσωρινά μέρος του εδάφους της Ουκρανίας».
Ο Μητροπολίτης Ονούφριος αμφισβητεί επίσης την ικανότητα και την αμεροληψία της πενταμελούς ερευνητικής ομάδας, σημειώνοντας ότι δεν έχουν εμπειρία στη θεολογία ή το κανονικό δίκαιο και έχουν εκφράσει δημόσια προκατειλημμένες απόψεις κατά της UOC. Έχει υποβάλει ένσταση στο δικαστήριο σχετικά με τη σύνθεση της ερευνητικής ομάδας.
Η επιστολή περιγράφει επίσης εκτενώς τις ανθρωπιστικές συνεισφορές της UOC από την έναρξη του ρωσικού πολέμου το 2022, τεκμηριώνοντας συνολική βοήθεια ύψους άνω των 241,5 εκατομμυρίων UAH (5,8 εκατομμύρια δολάρια). Αυτό περιλαμβάνει την παροχή 193 οχημάτων στις ουκρανικές δυνάμεις, την παράδοση 1.037 τόνων ανθρωπιστικών προμηθειών στον στρατό, τη διανομή 8.000 τόνων βοήθειας σε πολίτες, την παροχή 1,5 εκατομμυρίου ζεστών γευμάτων και την παροχή στέγης σε πάνω από 50.000 εσωτερικά εκτοπισμένων σε μοναστήρια.
«Δυστυχώς, οι σύγχρονες κοινωνικές και ανθρωπιστικές δραστηριότητες της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας παρέμειναν εκτός της προσοχής της ερευνητικής ομάδας», γράφει ο Μητροπολίτης Ονούφριος, αμφισβητώντας το κατά πόσον το DESS είχε «απλώς αγνοήσει» αυτές τις συνεισφορές στην πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας.
Ο Μητροπολίτης υποστηρίζει ότι ο νόμος βάσει του οποίου διεξάγεται έρευνα κατά της Εκκλησίας παραβιάζει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, σημειώνοντας ότι «η εθνική ασφάλεια δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των σκοπών που απαριθμούνται στο Άρθρο 9 §2» ως νόμιμοι λόγοι για τον περιορισμό της θρησκευτικής ελευθερίας.
Το DESS είχε απαιτήσει από τον Μητροπολίτη Ονούφριο να υποβάλει ψηφίσματα που να δηλώνουν την αποχώρηση της Εκκλησίας από τη δομή της ROC, να ακυρώνουν όλες τις διατάξεις της ROC, να αναγνωρίζουν ως άκυρες τις αποφάσεις της ROC σχετικά με τις επισκοπές της UOC και να δηλώνουν δημόσια τη διαφωνία τους με τους διορισμούς της ROC.
Η απάντηση του Μητροπολίτη επικρίνει επίσης το DESS για την αναφορά σε δικαστική απόφαση του Σεπτεμβρίου 2024, η οποία δεν έχει αποκτήσει νομική ισχύ και παραμένει υπό έφεση, χαρακτηρίζοντάς την «απαράδεκτη» να χρησιμοποιηθεί εκκρεμής δικαστική διαμάχη ως βάση για διοικητική δράση.
Ο Μητροπολίτης Ονούφριος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι απαιτήσεις της συνταγής είναι «πλασματικές, δεν έχουν καμία σχέση με την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία και ως εκ τούτου δεν μπορούν να γίνουν δεκτές για εφαρμογή». Χαρακτηρίζει ολόκληρη τη διαδικασία ως έχουσα έναν «ειλικρινά χειριστικό χαρακτήρα» που είναι «απόλυτα μακριά από την αντικειμενικότητα και τις πραγματικότητες στις οποίες υπάρχει η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία».